آبزیان خلیج فارس را بهتر بشناسیم؛ آشنایی با آبزیان شاخاب پارس

[ممد صنوبر]

طول متوسط لاک آن‌ها بین ۷۰ تا ۸۰ سانتی‌متر و پهنای آن ۶۰ تا ۷۰ سانتی‌متر و وزن متوسط آن‌ها ۴۰ کیلوگرم است. عمده غذای آن‌ها اسفنج‌ها، مرجان‌های نرم و حلزون‌های دریایی است. به همین علت آرواره‌های آن‌ها به‌شکل منقار عقاب درآمده است. تخم‌گذاری لاک‌پشت‌های پوزه عقابی از ابتدای فصل بهار شروع می‌شود و تا پایان فصل ادامه می‌یابد. لاک‌پشت‌ها معمولا شب‌ها به ساحل می‌آیند. نرها هرگز به ساحل زادگاهشان برنمی‌گردند، ولی لاک‌پشت‌های ماده پس از رسیدن به سن بلوغ که معمولا پس از سی سالگی است برای تخم‌گذاری به همان ساحلی برمی‌گردند که در آن زاده شده‌اند.

 

[ممد صنوبر]

لاک‌پشت‌ها در نیم ساعت حدود ۱۰۰ تخم می‌گذارند. نوزادها پس از ۴۵ تا ۷۵ روز از تخم بیرون آمده و با تلاش و زحمت فراوان خود را از میان شن و ماسه‌ها به بیرون می‌کشند. طول بچه لاک‌پشت‌ها ۵ سانتی‌متر و وزن آن‌ها کمتر از ۲۰ گرم است. نوزادها بعد از بیرون آمدن از میان ماسه‌ها به طرف روشن‌ترین افق یعنی دریا حرکت می‌کنند. مرغ‌ها و پرندگان دریایی، لاشخورها، خرچنگ‌ها از جمله دشمنان بچه لاک‌پشت‌ها هستند و قبل از رسیدن به دریا آن‌ها را شکار می‌کنند. در دریا نیز خطرات زیادی آن‌ها را تهدید می‌کند و فقط تعداد کمی از بچه لاک‌پشت‌ها، حدود یک درصد، به بلوغ می‌رسند.

 

[ممد صنوبر]

دلفین‌های خلیج فارس

دلفین‌ها که در زبان فارسی به آن‌ها تخس هم می‌گویند، باهوش‌ترین حیوان آبزی تلقی می‌شوند. دلفین‌ها در بیشتر نواحی خلیج فارس به‌ویژه در آب‌های تنگه هرمز و آب‌های بین جزایر دیده می‌شوند. یکی از انواع دلفین‌ها به نام پوریوبز در جنگل‌ های حرا به‌طور دائم زندگی می‌کند و دلفین‌های بینی بطری در جنوب جزیره قشم و در مجاورت جزیره هنگام و سالارک و هرمز زندگی می‌کنند و از گونه‌های بومی منطقه نیز محسوب می‌شوند.

 

[ممد صنوبر]

علاوه بر اینها تا اوایل نیمه نخست تابستان دلفین‌های گوژپشت در مجاورت قشم دیده می‌شوند و این‌گونه‌ها مهاجر آب‌های خلیج فارس هستند و ۵ تا ۶ ماه در این آب‌ها می‌مانند. از دیگر دلفین‌های خلیج فارس دلفین سیاه است که گونه‌ای از نهنگ‌های خلیج فارس است که رنگ تیره بدن، آن را از سایر گونه‌ها دلفین‌ها جدا می‌سازد.

 

[ممد صنوبر]

کوسه‌های خلیج فارس​

کوسه‌ها جزیی از ماهیان غضروفی هستند که در خلیج فارس و دریای عمان ۱۹ گونه از آن‌ها در قالب چهار خانواده زندگی می‌کنند. کوسه‌ها حلال گوشتند و از ۴۰۰ گونه شناسایی شده در دنیا ۲۰ گونه مهاجم هستند که از این میان نیز فقط سه گونه به نام‌های ببری، سفید و ماکو اشتباهی به انسان حمله می‌کنند که خوشبختانه این‌گونه‌ها در خلیج فارس وجود ندارد.

 

[ممد صنوبر]

به‌طور خاص ۷ گونه کوسه در آب‌های خلیج فارس زندگی می‌کند که از میان آن‌ها می‌توان به کوسه ماهی درنده، کوسه گربه ماهی، نهنگ کوسه یا کوسه کر، کوسه سرچکشی، کوسه ماهی شکاری و کوسه ماهی گورخری اشاره کرد.

 

[ممد صنوبر]

کوسه ماهیان علاوه بر تعادل اکولوژیکی دریاها، مصارف مختلفی در جهان دارند. پوست کوسه در برخی کشورها مصرف غذایی دارد، اما بیشتر پوست کوسه‌ها در تهیه چرم استفاده می‌شود.

 

[ممد صنوبر]

از چرم کوسه نیز در تهیه وسایل لوکس مانند کیف دستی، کفش، چکمه، بند ساعت، جاکلیدی، جلد هفت تیر و دسته چاقو استفاده می‌شود. همچنین از کبد این آبزی علاوه بر استخراج ویتامین A برای تهیه روغن استفاده می‌شود. تعدادی از کوسه‌ها پوست با ارزشی دارند، در حالی که گوشت آن‌ها بی‌ارزش است. از طرف دیگر گوشت برخی از کوسه‌ها مانند کوسه باله کوتاه در بازار از ارزش بالایی برخوردار است.

 

[ممد صنوبر]

دندان‌های کوسه دارای استفاده تزیینی و از غضروف آن‌ها استفاده دارویی می‌شود. باله کوسه صادراتی است و سوپ باله از گرانترین غذاها در جنوب‌شرق آسیا به شمار می‌رود. استخراج مواد چربی از کوسه برای تهیه مواد آرایشی یا تهیه نخ بخیه از باله کوسه از دیگر کاربرد آن در صنعت است.

 

[ممد صنوبر]

آبسنگ‌های مرجانی خلیج فارس

آبسنگ‌های مرجانی زیباترین چشم‌اندازها را در خلیج فارس خلق می‌کنند، چنان که شاید از نظر زیبایی، هیچ محیط طبیعی دیگری در جهان قابل مقایسه با مناطق مرجانی نباشد. صدها و بلکه هزاران موجود کوچک و بزرگ با رنگ‌های زیبا و متنوع و بسیار شگفت‌انگیز، منظره بدیع و شگفت‌آوری را در مقابل چشمان بیننده پدید می‌آورد که توصیف آن امکان ندارد.