بیوگرافی دانشمند| لیزه مایتنر

[itszari.]

نیلز بورد، تلاش‌های متعددی انجام داد تا نقش مایتنر در کشف شکافت هسته‌ای به‌خوبی دیده شود. منتهی داوران جایزه‌ی نوبل در سال ۱۹۴۴ نوبل شیمی را به اوتو هان اهدا کردند. لیزه از رخداد پیش‌آمده بسیار ناراحت شد و دانشمندان همکار او نیز همین حس را داشتند. او از هان نیز دلخور بود، چراکه دانشمند آلمانی از ترس نازی‌ها و به‌خاطر همکاری در فرار غیرقانونی لیزه، صحبتی از همکاری با او نکرد. البته این اقدام هان پس از جنگ هم ادامه داشت که ناراحتی مایتنر را بیشتر کرد.

 

[itszari.]

با وجود ناراحتی و اختلافی که بین هان و مایتنر پیش آمد، دانشمند آلمانی بخشی از جایزه‌ی نقدی نوبل را به همکار قدیمی‌اش بخشید. مایتنر بدون معطلی پول دریافت‌شده را به انجمن دانشمندان اتمی اهدا کرد که به‌نام Albert Einstein's Emergency Committee of Atomic Scientists فعالیت می‌کردند. هدف فعالیت انجمن مذکور، کشف کاربردهای صلح‌آمیز برای انرژی هسته‌ای بود.

 

[itszari.]

هان در جریان سخنرانی جایزه‌ی نوبل، به‌خوبی از مایتنر و فریش قدردانی کرد. او نظریه‌پردازی آن‌ها پیرامون احتمال شکسته‌شدن اتم و استفاده‌از مدل قطره‌ای را عامل مهمی در کشف شکافت هسته‌ای اعلام کرد. هان در صحبت‌های خود گفت که مایتنر و فریش به این نتیجه رسیده‌اند که محصولات شکافت، عناصر ترنسورانیوم نیستند. او درنهایت اصطلاح شکافت هسته‌ای را متعلق‌به همکاران اتریشی خود، مایتنر و فریش دانست.

 

[itszari.]

پس‌از پایان جنگ جهانی دوم، بسیاری لقب «مادر بمب اتمی» به مایتنر دادند. او از چنین لقبی متنفر بود و خود را یکی از طرفداران کاربردهای صلح‌آمیز انرژی هسته‌ای می‌دانست. به‌هرحال مخالفت‌های او هم اثری نداشتند و جامعه هنوز لقب مادر بمب اتمی را استفاده می‌کرد.

 

[itszari.]

زندگی شخصی و مرگ​

لیزه مایتنر به‌نوعی زندگی خود را وقف علم کرده بود. او هیچ‌گاه ازدواج نکرد و فرزندی هم نداشت. پیاده‌روی، تفریح دلخواه‌ی این دانشمند هسته‌ای بود و او زمان‌های زیادی را به این تفریح اختصاص می‌داد. موسیقی و حضور در سالن‌های کنسرت هم جزو علایق مایتنر عنوان شده‌اند.

 

[itszari.]

دریافت جایزه‌ی فرمی در زمان سکونت در کمبریج
پس از جنگ جهانی دوم که قساوت‌های نازی‌ها فاش شد، لیزه تصمیم گرفت هیچ‌گاه به آلمان بازنگردد. او حتی از دوران زندگی‌اش در آلمان در سال‌های ۱۹۳۳ تا ۱۹۳۸ پشیمان بود و دانشمندان متعدد آلمانی همچون هان، مکس فون لائه و دیگران را نیز به‌خاطر همکاری با نازی‌ها و عدم مبارزه با جنایات هیتلر و رژیم نازی به‌سختی نقد می‌کرد. او درباره‌ی ورنر هایزنبرگ فیزیک‌دان هسته‌ای آلمانی‌ها گفته بود:
هایزنبرگ و میلیون‌ها فرد دیگر باید کمپ‌های آوارگان و میلیون‌ها جسدی که بر اثر جنگ ایجاد شد را ببینند.

 

[itszari.]

لیزه در سال ۱۹۴۹ شهروندی سوئد را هم به‌دست آورد و به‌عنوان فردی اتریشی‌سوئدی شناخته شد. مایتنر تا زمان بازنشستگی در ۷۵ سالگی و سال ۱۹۵۳، در استکهلم مشغول به کار بود.
در سال ۱۹۶۰ یک حادثه باعث شکستن استخوان لگن مایتنر شد. به‌همین‌دلیل او به انگلستان رفت تا نزد خواهرزاده‌ی اوتو فریش و خانواده‌ی او زندگی کند. سال‌های پایانی عمر مایتنر در انگلستان سپری شد تا اینکه در ۲۷ اکتبر سال ۱۹۶۸ و پس از شکستگی مجدد استخوان لگن و چند سکته‌ی کوتاه، در سن ۸۹ سالگی از دنیا رفت. پیکر او در کلیسای سینت جیمز برملی همپشایر دفن شد.

 

[itszari.]

جوایز و افتخارات​

لیزه مایتنر در سال ۱۹۶۴ سفری به ایالات متحده داشت و نشان افتخاری «بانوی سال» را دریافت کرد. در همان سفر سخنرانی‌هایی در دانشگاه‌های آمریکایی همچون پرینستون و هاروارد انجام داد و چند مدرک دکترای افتخاری دریافت کرد. او به‌همراه اوتو هان در سال ۱۹۴۹ مفتخربه دریافت جایزه‌ی مکس پلانک انجمن فیزیک آلمان شد. به‌علاوه، اولین جایزه‌ی اوتو هان انجمن شیمی آلمان نیز در سال ۱۹۵۵ به مایتنر اهدا شد.

 

[itszari.]

در سال ۱۹۵۷، رئیس‌جمهور آلمان تئودور هس، بالاترین نشان کشور برای دانشمندان یعنی Pour le Merite را به مایتنر اهدا کرد. سوئدی‌ها نیز دانشمند جدید خود را در سال ۱۹۴۵ به‌عنوان عضوی خارجی از آکادمی سلطنتی علوم انتخاب کردند. البته در سال ۱۹۵۱ عضویت او به‌عنوان دانشمند سوئدی تغییر کرد. آکادمی سلطنتی علوم بریتانیا نیز در سال ۱۹۵۵ این دانشمند اتریشی‌سوئدی را به‌عنوان عضو خارجی انتخاب کرد. آکادمی هنر و علوم آمریکا، در سال ۱۹۶۰ نام مایتنر را به فهرست اعضای خود افزود.

 

[itszari.]

مجسمه‌ی یادبود مایتنر در برلین
مایتنر درمجموع ۲۱ مدال و مدرک افتخاری دریافت کرد. از آخرین جوایز او در زمان حیات می‌توان به جایزه‌ی انریکو فرمی کمیسیون انرژی هسته‌ای آمریکا اشاره کرد. این جایزه در سال ۱۹۶۶ توسط رئیس‌جمهور آمریکا، لیندون بی جانسون به‌صورت اشتراکی به مایتنر، هان و استراسمن اهدا شد.