معرفی کتاب در کولۀ داستان | یادداشتی از کورش اسدی در باب داستان‌نویسی

[شیر کاکائو]

داشتنِ يک جمعِ داستان‌دوستِ بی‌ريایِ شيفتۀ‌ ادبيات غنيمت است.

 

[شیر کاکائو]

كم‌ترين سودی كه اين جمع دارد اين است كه تو را هميشه تازه نگه می‌دارد _از خاک‌خوردگی نجاتت می‌دهد_ و هيچ موقعيتی برای يک داستان‌نويس نمی‌تواند بهتر از موقعيتی باشد كه در آن چندتا داستان‌نويسِ خوب بخواهند هر بار بهتر از هم بنويسند و هربار كه می‌نويسند برای هم بخوانند و هربار سطحِ همديگر را با نوشتن داستان‌های بهتر بالا ببرند.

 

[شیر کاکائو]

يكی از ويژگی‌های دهۀ چهل و در اوج‌بودنِ داستان‌نويسیِ ايران در دهۀ‌ چهل در اين بود كه چند تا داستان‌نويسِ محشر داشتند داستان می‌نوشتند و هر كدام می‌خواستند بهتر از ديگری بنويسند و داستان ايران مدام در كار كشف راه‌های تازه بود چون دست‌های تازه در كار بود و دست بالای دست بسيار بود و هيچ مكافاتی برای ادبياتِ‌ يک مملكت بالاتر از اين نيست كه _اگر داشته باشد_ فقط يک نويسندۀ جدی داشته باشد _بختكِ هفت قرن غيبتِ شعر پس از حافظ مايه‌اش همان تک بودنِ‌ حافظ و يگانه بودنِ‌ حافظ بود كه به خودِ‌ شاعر هم و به كارش لطمه می‌زد و اين طبيعتِ ادبيات است كه اثر را با يک سقفی با یک قله‌ای با يک كوفتی بايد سنجيد و از آن بالاتر رفت_ حافظ از كی می‌خواست بالاتر برود؟ درجا زد.

 

[شیر کاکائو]

تعارف نداريم كه_ حافظ از يک جا به بعد درجا دارد می‌زند.

 

[شیر کاکائو]

اين‌كه همسايۀ داستان‌نويسِ آدم داستان‌نويسِ قدر باشد او را وامی‌دارد كه حدِ قدر و مرز قدرت را در داستان نوشتن بداند و بداند كه وقتی دارد می‌نويسد پايين‌تر از حدِ زمين و زمانه‌اش ننويسد. و هيچ چيز برای یک داستان‌نويس از اين بدتر نيست كه بخواهد متوسط بنويسد و متوسط بماند و زمانه را در متوسط نگه دارد.

 

[شیر کاکائو]

هر بار داستانی را آغاز می‌كنيم _غير از اين‌كه وقتِ نوشتن در وقفِ‌ دل و نبضِ خودمان هستيم در قيدِ‌ اين هم هستيم كه بهترين داستانِ ايران و جهان را بنويسيم.

 

[شیر کاکائو]

اين‌ها جزو تربيت‌های داستان‌نويس است _طبيعتِ ‌شعورش همين بايد باشد.

و بايد هميشه تروتازه باشد.

و برای اين‌كه بتوانيم بهترين‌ها را بنويسيم بايد بهتر را شناخته باشيم و شاخک‌های‌مان را تربيت كرده باشيم كه سمت بهترين هميشه بگردد تا بفهمد چرا فلان داستان بهترين داستان است و بعد بهتر از بهترين داستان بنويسد.

 

[شیر کاکائو]

در يک كلام ادبيات بايد در خونِ آدم باشد تا آدم داستان‌نويس باشد _بعد كارها همان‌جور كه بايد پيش می‌رود.

 

[شیر کاکائو]

يک كسی یک وقتی داشت داستانی می‌نوشت. بعد یک جای كار حسابی گير افتاد. داستان گير كرد. قفل شده بود و جلو نمی‌رفت. يک جایی از داستان بود كه بايد چندتا چيز را كه توی داستان آورده بود جمع می‌كرد و تركيب‌شان می‌كرد و تركيب نمی‌شدند _از آن لحظه‌های مصيبت‌بار داستان‌نويسی. ديد زور زدن سودی ندارد. خسته هم بود. كار را تعطيل كرد. شبش نشست يک فيلم تماشا كرد. يک صحنۀ رقص توی فيلم بود. اين صحنه را كه ديد ياد يک تكه از رمان سرخ و سياه استاندال افتاد و ياد صحنه‌ای كه «ژولي‌ين» ايستاده توی يک سالن رقص كه سالن باشكوهی هم هست و يک مجسمه‌ای هم هست و بيست‌سی تا آدم كه ميان‌شان زن‌های زيبایی هم هستند و استاندال توی اين تكه از داستان از چشم «ژولي‌ين» می‌خواهد مجسمه را وصف كند. نويسنده آن شب همين تكه از رمان يادش آمد. رفت و دوباره آن را خواند (‌چون خواندنش خالی از لطف نيست اين تكه را بهتر است مستقيم از روی رمان بنويسم _استاندال مجسمه را اين‌جوری وصف می‌كند: «از زيرِ ‌بازویِ عريانِ دوشيزه‌ای مجسمۀ زيبایِ سن‌كِلِمان را ديد. در لباسِ‌ سربازِ رومی زيرِ مذبح نهان بود و زخمی بزرگ بر گردن داشت كه گفتی خون از آن روان است …») و بعد از خودش پرسيد چرا استاندال پيش از توصيفِ‌ مجسمه به بازوی عريانِ دوشيزه اشاره می‌كند و چرا بی‌واسطه مجسمه را مستقيم وصف نمی‌كند؟ و بعد فهميد كه مسئله بر سرِ همان تركيب است _تركيبِ خيره‌كننده‌ای از مذهب و ريا و و زيبايي. اين را كه فهميد ديد مشكلش حل شده و باز كه برگشت سرِ‌ داستانش ديد قفلِ كار باز شده و داستان رام شده و دارد راه می‌دهد.

 

[شیر کاکائو]

در بعضی داستان‌ها تركيب نقشی تعيين كننده دارد ـ كار با چند سطح و لايۀ‌ متفاوت و تركيب آن‌ها جوری كه داستان يک‌دست از آب در بيايد.