آموزشی رمان خوب کدام است؟

[-pariya-]

این‌که تمام زندگی ساخته‌شده در رمان بنا بر دنیایی واقعی باشد، چندان اهمیتی ندارد. مهم این است که دنیای مخلوق رمان، واقعی به نظر برسد.

رمان باید به‌حدی از حقیقت سرشار باشد که هنگام مطالعه تحت تاثیر بیان گرم و جادویی نویسنده قرار بگیریم و به حقیقت آن معتقد باشیم.

 

[-pariya-]

جمال میرصادقی می‌گوید:

«حقیقت مانند کیفیتی است که در عمل داستانی و عناصر دیگر اثر وجود دارد و ساختی قابل‌قبول از واقعیت را در نظر خواننده فراهم می‌آورد. حقیقت مانند یکی از اصولی است که ارسطو بر آن صحه می‌گذارد. از نظر او آنچه قابل بازگویی است عین حقیقت نیست، بلکه چیزی است که امکان وقوع دارد.»

 

[-pariya-]

برای مثال رمان بوف کور نوعی رمان از نوع خیال و وهم است. حقیقت موجود اثیری، زن لکاته و یا درویش برای خواننده کاملا قابل‌درک است، چون اجزای این داستان با منطق رؤیاگونۀ داستان مطابقت دارد و خواننده به‌راحتی آن را می‌پذیرد

 

[-pariya-]

معیار سوم برای انتخاب رمان خوب پیرنگ است
انتظار ما از پیرنگ این است که حوادث داستان موجه باشند و این‌که وقایعی که ممکن است رخ بدهد باورپذیر باشند.

وقایع باید به صورتی چیده شوند که با هم در ارتباط باشند و بتوانند سوال «چرا چنین شد؟» را در ذهن خواننده به وجود بیاورند.

 

[-pariya-]

پیرنگ باید انگیزه و علت حوادث را در داستان تعیین کند، زیرا هیچ عملی به خودی خود و بی‌دلیل اتفاق نمی‌افتد.

رابرت اشلی در مقاله خود برای مثال پیرنگ داستان «شهردار کاستربریج» را مثال می‌زند که در آن مردی زنش را برای پنج لیره می‌فروشد.

 

[-pariya-]

او می‌گوید: «در این‌جا سوال این نیست که آیا چنین وقایعی اتفاق افتاده یا در دنیای شناخته‌شدۀ خودمان باورکردنی یا پذیرفتنی هستند، سوال این است که آیا می‌توان وقوع آن‌ها را در شرایط رمان هاردی پذیرفت یا خیر؟»

 

[-pariya-]

معیار چهارم شخصیت است
شخصیت‌ها باید سه انتظار بزرگ را برآورده کنند تا بتوان آن‌ها را شخصیت‌های خوب و دقیقی دانست.

اول این‌که شخصیت‌ها باید واقعی باشند. نه به معنای وجود حقیقی در دنیا بلکه به معنای قابل قبول بودن. شخصیت‌های نخ‌نمایی مثل پسر پولدار بد‌اخلاق و دختر زیباروی فقیر همه نمونه‌هایی از تیپ در داستان‌اند.

 

[-pariya-]

درحالی‌که ما در داستان به دنبال تیپ نمی‌گردیم بلکه به دنبال شخصیت هستیم. مثل هولدن در رمان ناطور دشت، پسر نوجوان و بازیگوشی که با روح معصوم خود جهان را با تمام زشتی‌هایش می‌بیند.

 

[-pariya-]

دوم این‌که شخصیت‌ها قابلیت همدردی و هم‌ذات‌پنداری را در وجود خواننده بیدار کنند به‌صورتی که خواننده بتواند خود را جای شخصیت فرض کند.

و سوم: قابلیت به خاطر سپردن و یادآوری را داشته باشند درست مثل یک انسان واقعی در زندگی ما.

 

[-pariya-]

معیار پنجم صحنه در رمان است
رابرت اشلی می‌گوید: صحنه می‌تواند سه وظیفه را در رمان ایفا کند:

اول آماده کردن مکانی برای زندگی شخصیت‌ها و ماجراهای داستان. دوم به وجود آوردن فضا، رنگ، اتمسفر و حال و هوا. و سوم و مهم‌ترین وظیفۀ صحنه ایجاد محیطی است که اگر تعیین‌کنندۀ رفتار شخصیت‌ها و وقوع حوادث نباشد، حداقل بر نتیجۀ آن‌ها تاثیر می‌گذارد.