روح شناسی روح در روان‌شناسی مدرن

[AZHHAR]

"اختصاصی اینجانب"​

 

[AZHHAR]

۱. فروید و ناخودآگاه شخصی

فروید، بنیان‌گذار روان‌کاوی، اولین کسی بود که از ساختارهای خودآگاه، نیمه‌خودآگاه و ناخودآگاه سخن گفت.
اما برای او، “روح” بیشتر جنبهٔ استعاری داشت، یعنی ذهن و نیروهای پنهان آن.
او روح را به‌عنوان «میدان نیروهای درونی» می‌دید، نه موجودی ماورایی.

 

[AZHHAR]

در نگاه فروید:

نهاد (id) = امیال غریزی و حیوانی

من (ego) = بخش منطقی و آگاه

فرامن (superego) = وجدان و ارزش‌های اخلاقی درونی‌شده

در نتیجه، روان نوعی نبرد بین «غریزه و وجدان» است، و سلامت روان یعنی برقراری تعادل میان آن‌ها.

 

[AZHHAR]

۲. کارل گوستاو یونگ و روانِ جمعی

یونگ، شاگرد و منتقد فروید، دیدگاهی بسیار روحانی‌تر و اسطوره‌ای‌تر داشت.
او معتقد بود در درون انسان، چیزی فراتر از ناخودآگاه شخصی وجود دارد:

«ناخودآگاه جمعی» (Collective Unconscious)

 

[AZHHAR]

در این لایه، کهن‌الگوها (archetypes) زندگی می‌کنند. تصاویر و نمادهای جهانی‌ای که در اسطوره‌ها، رؤیاها، و هنر تکرار می‌شوند.

مثلاً:

«پیر دانا»،

«قهرمان»،

«سایه» (shadow: بخش تاریک و سرکوب‌شدهٔ شخصیت)،

و «آنیموس/آنیما» (وجه مردانه و زنانهٔ روح)

 

[AZHHAR]

یونگ می‌گفت رشد روحی یعنی فرایند فردیت‌یابی (Individuation)، سفری درونی که در آن انسان با سایه‌اش روبه‌رو می‌شود و خود حقیقی‌اش را می‌شناسد.
این مسیر، از نظر یونگ، نوعی سلوک روحی است، مشابه سفر عرفانی در شرق.

 

[AZHHAR]

۳. جیمز هیلمن و «روان‌شناسی پدیداری روح»

در قرن بیستم، هیلمن مکتب «روان‌شناسی پدیداری روح» (Archetypal Psychology) را بنیان گذاشت.
او تأکید داشت که باید دوباره به مفهوم شاعرانه و تخیلیِ روح بازگردیم.
روح از دید هیلمن، نه یک “چیز”، بلکه شیوه‌ای از دیدن جهان است. دیدی نمادین، شاعرانه و چندوجهی.
او می‌گفت:

“روح در تصاویر زندگی می‌کند.”

به همین دلیل، تحلیل رؤیاها، اسطوره‌ها و تخیل، راهی برای شناخت روح است.

 

[AZHHAR]

۴. روان‌شناسی فراشخصی (Transpersonal Psychology)

از دههٔ ۱۹۶۰، مکتبی شکل گرفت که صریح‌تر به جنبه‌های عرفانی و معنویِ روح پرداخت.
روان‌شناسانی چون آبراهام مزلو و استنیسلاو گروف کوشیدند تا تجربه‌های عرفانی، مراقبه، و آگاهی گسترش‌یافته را نیز بخشی از روان انسان بدانند.
این شاخه به پیوند میان روان، بدن، و روح می‌پردازد و هدفش تکامل آگاهی است.