آموزشی زمان گسترده در زبان ترکی استانبولی

[RPR"]

یکی دیگر از زمان‌های اصلی در ترکی استانبولی زمان "گسترده" است که نمونه‌ی آن را کمتر در زبان‌های دیگر می‌بینیم. زمان گسترده محدود به زمان خاصی نمی‌شود و شامل همه‌ی زمان‌های گذشته، حال و آینده می‌شود و بیشتر برای اتفاقاتی که به صورت کلی وجود دارند استفاده می‌شود.

 

[RPR"]

مثال‌های زیر اتفاقات کلی را نشان می‌دهند که در زبان ترکی استانبولی برای بیان آن‌ها باید از دستور زبان زمان گسترده استفاده کنیم که بیشتر زمان حال ساده ترجمه می‌شود.

خورشید از شرق طلوع می‌کند.

من بادمجان دوست ندارم.

 

[RPR"]

ساختار زمان گسترده کمی با زمان‌هایی که تا الان گفته شده متفاوت است، به این صورت که در زمان گسترده:
پسوند منفی و پسوند زمان با هم در یک فعل نمی‌آیند. در واقع خود پسوند منفی دارای زمان است و نیازی نیست که بعد از آوردن پسوند منفی در زمان گسترده، پسوند زمان گسترده (گسترده مثبت) را بیاوریم.

ضمایر متصل + r – ır – ir – ur – ür – ar - er + فعل امر

 

[RPR"]

نکته
برای انتخاب پسوند مناسب زمان گذشته باید به نکات مهمی توجه کنید​

 

[RPR"]

۱: افعالی که به حرف صدادار ختم شوند پسوند "r" را می‌گیرند.

Uyu + r می‌خوابد
Oku + r می‌خواند

 

[RPR"]

2: افعالی که دو یا بیش از دو هجا دارند پسوند زمان گسترده باید "ır ir ur ür" باشد.
Konuş + ur صحبت می‌کند
Görüş + ür ملاقات می‌کند

* دو هجا بودن کلمه یعنی وقتی کلمه را تلفظ می‌کنیم به دو بخش تقسیم شود. مثلا فعل konuş

بخش اول: ko
بخش دوم: nuş

 

[RPR"]

3: در افعال تک هجایی پسوند زمان گسترده باید ar/er باشد.

Yaz + ar می‌نویسد
Sil + er پاک می‌کند

 

[RPR"]

نکته
فعل‌هایی مانند hissetmek, kaybetmek, vazgeçmek که با فعل etmek یا geçmek ساخته شده‌اند، علی‌رغم اینکه دو هجایی هستند، مانند فعل‌های تک هجایی با ar/er ساخته می‌شوند.
...,Hisseder, vazgeçer

​

 

[RPR"]

توجه
برای زمان گسترده 13 فعل استثنا وجود دارد که تک هجایی هستند اما باید "ır-ir-ur-ür" بگیرند.

به مثال‌های زیر توجه کنید.
​

 

[RPR"]

فعل‌های استثنای زمان گسترده​

...​

al + ır از ریشه‌‌ی almak به معنی گرفتن

bil + ir از ریشه‌ی bilmek به معنی دانستن

bul + ur از ریشه‌ی bulmak به معنی پیدا کردن

ol + ur از ریشه‌ی olmak به معنی شدن، بودن

gel + ir از ریشه‌ی gelmek به معنی آمدن

öl + ür از ریشه‌ی ölmek به معنی مردن

kal + ır از ریشه‌ی kalmak به معنی ماندن

gör + ür از ریشه‌ی görmek به معنی ماندن

dur + ur از ریشه‌ی durmak به معنی توقف کردن، ایستادن

var + ır از ریشه‌ی varmak به معنی رسیدن

san + ır از ریشه‌ی sanmak به معنی پنداشتن، تصور کردن

ver + ir از ریشه‌ی vermek به معنی دادن

vur + ur از ریشه‌ی vurmak به معنی زدن