آموزشی زیر سایه‌ی رولینگ – نگاهی به سه رمان جنایی از یک ناولیست فانتزی

[اولدوز]

داستان‌های رولینگ مثل آن‌ها پازل‌وار است؛ با مظنونانی که همه تقریباً به یک اندازه می‌توانند قاتل باشند و کارآگاهی نکته‌بین دارد که با کنار هم چیدن پازل‌ها آن‌ها را حل می‌کند. کاراگاه استرایک مردی تنها و مغرور است، البته که این غرور و عزت نفس ویژگی خیلی از کارآگاهان معروف است. اما او قرار است در فضای امروزی کار کند و یک دستیار بسیار مشتاق دارد که از قضای روزگار زن است. سهم زن‌ها بیش از نویسندگان عصر طلایی در کارهای رولینگ به رسمیت شناخته شده است.

 

[اولدوز]

راه و رسم موفقیت در دنیا

رابین الاکوت کاملاً تصادفی وارد زندگی استرایک می‌شود. او قرار است منشی دفتر کارآگاهی استرایک باشد ولی در هر سه جلد کورمورن و رابین مدام در حال جنگ و جدل هستند تا بلکه کورمورن، ارتشیِ زمخت و مغرور، او را به‌عنوان دستیار به رسمیت بشناسد. باز هم رولینگ است که تلاش می‌کند نشان دهد یک زن مشتاق چطور راه سخت خودش را بین مردهای دور و بر باز می‌کند تا به خواسته‌اش برسد. از این دریچه، شاید بشود گفت رولینگ سعی کرده داستانش منطبق با جهان امروز باشد. رابین الاکوت، زیبا، حساس و شکننده است.

 

[اولدوز]

نامزدش مایل نیست او منشی یک کاراگاه شکست‌خورده باشد برعکس ترجیح می‌دهد رابین در یک شرکت معتبر و پولدار منشی‌گری کند. استرایک از آن طرف حوصله‌ی این منشی ناخواسته را که دفتر کاریابی به اشتباه برایش فرستاده ندارد. پولی هم ندارد که دستمزدش را بدهد و فکر می‌کند این دختر زیبای لوس بهتر است زودتر شرش را کم کند. رولینگ سهم بسیار ناچیزی به رابین داده اما او را وادار می‌کند خودش حقش را از دنیا بگیرد. این‌طور به‌نظر می‌رسد که رابین الاکوت هم وجهی دیگر از شخصیت خالقش را نمایان می‌کند. شاید رابین همان جی. کی. رولینگ جوان باشد قبل از آنکه کتاب‌های هری‌پاتر گل کنند و تاج موفقیت را بر سرش بگذارند. این موتیف‌ها حتی در مضمون رمان سه جلدی رولینگ هم تکرار شده‌اند. آدم‌ خوب‌های داستان رولینگ اغلب همین طورند: تنها، مصیبت‌زده اما پر از شور جنگندگی برای فتح قله‌های صعب‌العبور زندگی.

 

[اولدوز]

درست مثل یک پازل

اولین رمان جنایی رولینگ با نام «آوای فاخته» ماجرای قتل لولا لندری، سوپر مدل معروف انگلیسی است. پلیس معتقد است لولا خودکشی کرده و پرونده مختومه شده است. سه ماه بعد، برادر ناتنی لولا، جان بریستو، به سراغ کورمورن استرایک می‌رود. کورمورن در معدود موقعیت‌های کوتاه مدتی که مادرش پول و پله‌ای از شوهران معروفش به هم زده در مدارس خوب درس خوانده است.

 

[اولدوز]

چارلی بریستو، برادر ناتنی دیگر جان و لولا در واقع دوست کودکی کورمون بوده. حالا جان به سراغ کورمورن آمده تا از او خواهش کند قاتل لولا را گیر بیندازد. جان به کورمورن می‌گوید که مطمئن است لولا خودکشی نکرده و اضافه می‌کند به خاطر شهرت خانوادگی و همین‌طور شهرت خواهرش دوست ندارد پرونده‌ی مختومه جنجال به‌پا کند. ترجیح می‌دهد یک کاراگاه بی‌ سر و صدا آن را بررسی کند. و وقتی متوجه شده کورمورن کاراگاه خصوصی شده آن را یک نشانه فرض کرده که حتماً از او برای گره‌گشایی معمای قتل کمک بگیرد. مخصوصاً اینکه چارلی در همان کودکی به مرگی مشکوک مرده است و این کار ادای دین به دوست دوران کودکی کورمورن هم حساب می‌شود.

 

[اولدوز]

رمان آوای فاخته بسیار به سبک نویسندگانی چون آگاتا کریستی وفادار است. معماها جوری کنار هم چیده شده‌اند که یک پازل بی‌عیب و نقص بسازند؛ اما همان‌طور که یک پازل برای مخاطبانش سرگرمی‌ساز است این داستان هم در نهایت چیزی جز این نیست. مظنونان بسیاری کنار هم قرار می‌گیرند تا کورمورن استرایک از میان آن‌ها قاتل واقعی را کشف کند. بخش بزرگی از رمان به دردسرهای کورمون معلول و بی‌پول اختصاص دارد که سعی می‌کند با یک پا و جیب خالی به محفل ثروتمندان از دماغ فیل افتاده رخنه کند. رولینگ در آوای فاخته به تمام معنا به این قشر تاخته.

 

[اولدوز]

آن‌ها را دو رو، حقه‌باز و عاری از احساسات انسانی نشان داده و در مقابل کسانی مثل لولا لندری را دختری تنها و بی‌پناه ترسیم کرده که علی‌رغم زیبایی و شهرتش به دنبال یک همدم بی‌غل و غش بوده. کورمورن به نوعی با مقتول احساس همذات‌پنداری می‌کند و می‌فهمد که لولا چقدر از تنهایی‌اش زجر می‌کشیده اما در نهایت، رمان نتوانسته آن حس همدلانه‌ای را که ویژگی مثبت رمان‌های جنایی معاصر است، خوب دربیاورد. به همین خاطر، حجیم بودن رمان به جای آنکه مخاطب را بیشتر درگیر کند او را کلافه می‌کند و به یقین می‌رساند که رمان می‌توانست خیلی کوتاه‌تر از این باشد.

 

[اولدوز]

نفرت کورمورن از اطرافیان لولا گاهی چنان عمیق و غلیظ است که انگار صدای بلند رولینگ را به گوش خواننده می‌رساند. محل وقوع قتل لندن است. کورمورن ناچار است از پست‌ترین محله‌های این شهر را تا برج‌های تر و تمیز و خوشبوی محلات ثروتمندنشین کند و کاو کند و خواننده هم با او همراه می‌شود اما در اینجا هم لندن جز یک تصویر بی‌روح، چیز دیگری نیست. گویی رولینگ می‌داند که شهر در رمان‌های جنایی خود یک شخصیت است و نباید از کنارش بی‌تفاوت بگذرد اما موفق نشده این شخصیت مرموز را آن‌طور که مثلاً کانن‌دویل در سری شرلوک‌ هولمز به تصویر کشیده درک کرده و برای مخاطبش بازنمایی کند. در هر حال رمان اول رولینگ اگرچه پلات نسبتاً جالبی دارد و قاتلش هم خواننده را شگفت‌زده می‌کند اما این شگفت‌زدگی از آن جنسی نیست که مخاطب را درگیر خودش کند.

 

[اولدوز]

بامبیکس موری

«کرم ابریشم» دومین رمان جنایی رولینگ است. رمان از جایی آغاز می‌شود که کورمورن استرایک به واسطه‌ی حل معمای قتل لولا لندری نیمچه شهرتی به هم زده و چند مشتری خوب پیدا کرده، اما در حالی که از دست یکی از مشتریان افاده‌ای و ثروتمندش به تنگ آمده زنی ساده‌دل و نگران در دفترش را می‌زند و می‌‌خواهد شوهر مفقودش را پیدا کند. کورمورن بین مشتری اول و زن، دومی را انتخاب می‌کند تا پایش به پرونده‌ی جذاب قتل یک نویسنده‌ی شکست‌خورده به نام «اون کواین» باز شود.

 

[اولدوز]

کورمورن طی تحقیقاتش متوجه می‌شود اون مشغول نوشتن رمانی بوده به نام بامبیکس موری! این نام برگردان کرم ابریشم به لاتین است. کورمورن موفق می‌شود یک نسخه از رمان را کشف کند. داستانی خیالی با مایه‌های بسیار هجو. شخصیت‌های رمان همگی از همکاران، آشنایان و دوستان نزدیک کواین، گرته‌برداری شده‌اند. کورمورن حدس می‌زند قاتل یکی از همین شخصیت‌های واقعی‌اند که رازهایشان به واسطه‌ی رمان اون فاش شده است. اون موفق نشده رمان را منتشر کند چون هیچ ناشری حاضر نشده ریسک انتشار را قبول کند اما به‌ نظر می‌رسد که اون تلاش داشته بامبیکس موری را به هر زحمتی شده، منتشر کند. رمان کرم ابریشم مثل کار اول رولینگ شبیه پازل است با این تفاوت که پازل کرم ابریشم اصلاً طراحی شده به‌نظر نمی‌رسد. شخصیت‌های آن جان‌دار و باورپذیرند و پیچیدگی روابط بین آن‌هاست که باعث شکل‌گیری چنین پازل پیچیده‌ای شده است. قاتل باز هم مخاطب را شگفت‌زده می‌کند اما این‌بار هر خواننده‌ای بعد از خواندن رمان با خودش خواهد گفت: چقدر عجیب! چقدر هولناک!