آموزشی سواد روایت

[Leila Moradi]

انواع روایت:
در ادبیات، روایت‌ها به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند که هر یک دارای ویژگی‌های منحصربه‌فردی هستند. فهم این انواع و ویژگی‌های آن‌ها به نویسندگان کمک می‌کند تا بهترین شیوه را برای بیان داستان‌های خود انتخاب کنند. یکی از مدل‌های دسته‌بندی روایت‌ها، تقسیم آن‌ها بر اساس زاویۀ دید راوی است.

 

[Leila Moradi]

روایت اول شخص و ویژگی‌های آن:

روایت اول شخص، نوعی از روایت است که در آن داستان از دیدگاه یک شخصیت خاص روایت می‌شود. این نوع روایت به نویسنده این امکان را می‌دهد که احساسات، افکار و تجربیات شخصیت را به شکل صمیمانه‌تری به خوانندگان منتقل کند. از ویژگی‌های بارز روایت اول شخص، استفاده از ضمایر اول شخص همچون «من» و «ما» است.

 

[Leila Moradi]

این نوع روایت به خواننده این امکان را می‌دهد که به‌راحتی با شخصیت اصلی همذات‌پنداری کند. از دیگر خصوصیات روایت اول شخص، محدودیت در اطلاعات ارائه شده است. نویسنده تنها می‌تواند آنچه را که شخصیت اصلی می‌بیند و احساس می‌کند، بیان کند و این می‌تواند به تعلیق و تنش داستان اضافه کند. به همین دلیل، بسیاری از نویسندگان این سبك را برای ایجاد وابستگی بیشتر خواننده به شخصیت اصلی مورد استفاده قرار می‌دهند.

 

[Leila Moradi]

روایت سوم شخص و تأثیراتش:

روایت سوم شخص به نوعی از روایت گفته می‌شود که در آن داستان از نظارت یک راوی بیرونی بیان می‌شود. این نوع روایت می‌تواند به سه شکل مختلف، یعنی سوم شخص محدود، سوم شخص همه‌دان (دانای کل) و سوم شخص نشانه‌دار، قابل اجرا باشد. استفاده از این نوع روایت، به نویسنده این امکان را می‌دهد که به بیش از یک شخصیت بپردازند و دیدگاه‌های مختلف را به تصویر بکشد. تأثیر روایت سوم شخص در داستان‌نویسی بسیار قابل توجه است.

 

[Leila Moradi]

این نوع روایت معمولاً فرصت ارائۀ اطلاعات گسترده‌تری دربارۀ شخصیت‌ها و محیط را فراهم می‌کند، زیرا نویسنده می‌تواند به درون افکار و احساسات هر یک از شخصیت‌ها نفوذ کند. این موضوع باعث ایجاد تنوع و جاذبه در داستان می‌شود.

 

[Leila Moradi]

از سوی دیگر، منتقدین روایت‌ها را بر اساس فرم روایی هم دسته‌بندی می‌کنند، که در این صورت با شکل‌های زیر روبه‌رو خواهیم بود:

 

[Leila Moradi]

۱. روایت خطی
این نوع روایت، داستان را به‌صورت متوالی از ابتدا تا انتها دنبال می‌کند. رمان‌های کلاسیکی مانند غرور و تعصب جین آستن از این شیوه تبعیت می‌کنند. روایت خطی ساده‌ترین شکل روایی است و طرفداران زیادی دارد.

 

[Leila Moradi]

۲. روایت غیرخطی
داستان ممکن است از وسط یا انتها شروع شود و از فلش‌بک و فلش‌فوروارد استفاده کند. مثل فیلم پالپ فیکشن. این مدل روایی بیشتر محصول عصر پست مدرن است و در چند دهۀ اخیر باب شده است. ایدۀ اصلی این شکل روایی برهم زدن ساختار کلاسیک و استفاده از تمام پتانسیل‌های داستان است.

 

[Leila Moradi]

۳. روایت دایره‌ای
در این مدل، داستان به همان نقطۀ آغازین بازمی‌گردد. مثل ماهی بزرگ تیم برتون.

۴. روایت اپیزودیک
روایت از چندین داستان مجزا تشکیل شده که در کنار هم یک داستان بزرگ‌تر را می‌سازند. مثل سریال آینۀ سیاه.

۵. روایت چندصدایی
داستان از دیدگاه چندین شخصیت روایت می‌شود. همچون رمان جنایت و مکافات داستایوفسکی.

 

[Leila Moradi]

عناصر کلیدی روایت
روایت، چه در داستان و چه در زندگی، نیاز به چندین عنصر کلیدی دارد که کمک می‌کنند جذاب و به‌یادماندنی شود. این عناصر شامل شخصیت‌ها، جغرافیا، زمان و ساختار هستند. شناخت تمامی آن‌ها و ترکیب‌شان می‌تواند به ما این امکان را بدهد که روایت قدرتمندی را خلق کنیم.