آموزشی سواد روایت

[Leila Moradi]

شخصیت‌ها و بسط آن‌ها
شخصیت‌ها یکی از مهم‌ترین عناصر داستان هستند که نقش حیاتی در پیشبرد روایت ایفا می‌کنند. راوی باید بتواند شخصیت‌های خود را به‌خوبی توصیف کند و بسط دهد تا مخاطب بتواند با آن‌ها ارتباط برقرار کند. شخصیت‌ها باید دارای ویژگی‌ها، انگیزه‌ها و تضادهایی باشند که جذابیت داستان را افزایش دهد. شرح و بسط شخصیت‌ها به نویسنده این امکان را می‌دهد که تغییر و رشد آن‌ها را در طول داستان نمایش دهد.

 

[Leila Moradi]

پیرنگ و ساختار روایت

پیرنگ یا پلات، نحوۀ چیدمان و ترتیب وقایع در داستان از اهمیت زیادی برخوردار است. انتخاب ساختار مناسب و منسجم هم می‌تواند باعث جلب توجه خواننده شود و او را در جریان روایت نگه دارد. ساختار روایت معمولاً شامل مقدمه، اوج داستان و پایان می‌شود. نگه‌داشتن تنش و تعلیق در طول این مراحل بسیار کلیدی است. با توجه به این‌که هر روایت می‌تواند داستان را به شکل‌های مختلفی بیان کند، شناخت ساختارهای جدید و متفاوت هم می‌تواند به اعتبار و جذابیت داستان کمک کند.

 

[Leila Moradi]

تفاوت روایت با دیگر اشکال ادبی

«روایت» بازنمایی رخدادهاست که شامل «قصه» و «گفتمان روایی» می‌شود؛ «قصه» یک رخداد یا مجموعه‌ای از رخدادها (سیر وقایع) است و «گفتمان روایی» همان شیوۀ بازنمایی رخدادهاست.

 

[Leila Moradi]

نخستین تفاوت بین قصه و گفتمان روایی، تفاوت بین دو نوع زمان و دو نوع قاعده و ترتیب است. این تفاوت منجر می‌شود به چیزی که سیمور چَتمن «کرونو-لوژیک» روایت نامیده است:

 

[Leila Moradi]

آنچه روایت را از سایر انواع متون متمایز می‌سازد «کرونو-لوژیک» یا همان منطق زمانی دوگانۀ آن است. روایت شامل حرکت در طول زمان است؛ هم در بُعد «بیرونی» (مدت زمان نمایش یا ارائۀ رمان، فیلم یا تئاتر) و هم در بُعد «درونی» (مدت استمرار سلسله رخدادهای تشکیل‌دهندۀ پیرنگ). حرکت بیرونی در وجهی از روایت به نام «گفتمان» عمل می‌کند… و حرکت درونی در وجه «قصه». متن‌های غیرروایی قاعدۀ زمانی درونی ندارند، هرچند واضح است که خواندن، دیدن یا شنیدن‌شان زمان می‌بَرد. ساختارهای زیربنایی این نوع متن‌ها ایستا یا فاقد بُعد زمانی است.

 

[Leila Moradi]

به بیان دیگر، وقتی ما یک «متن غیرداستانی» – مانند جستار یا مقاله – می‌خوانیم، فقط مدت زمانی که طول می‌کشد تا آن مطلب را بخوانیم و ترتیب و قاعدۀ ساختار آن جستار اهمیت دارد. اما وقتی روایت می‌خوانیم، از یک طرف، به زمان خواندن آن و ترتیب مطالب خوانده‌شده آگاهیم و از طرف دیگر، به زمانی که وقوع رخدادهای قصه طول می‌کشد و ترتیبی که بر اساس آن بناست اتفاق بیفتند. نکتۀ جالب این است که وقتی بیشتر به این موضوع می‌اندیشیم، به این نتیجه می‌رسیم که همه‌مان استعدادی داریم که به ما اجازه می‌دهد چیزهایی را بشنویم یا بگوییم و در عین حال آن‌ها را بفهمیم. می‌توانیم رخدادهای یک روز کامل را در یک جمله خلاصه کنیم.

 

[Leila Moradi]

نوشتن روایت یک فرایند هنری و پیچیده است که چالش‌های خاص خود را به همراه دارد. نویسندگان باید در جست‌وجوی راه‌حل‌ها برای غلبه بر این موانع باشند تا داستان‌های جذابی بیافرینند.

 

[Leila Moradi]

یکی از چالش‌های اصلی در نوشتن روایت، تعیین ساختار مناسب است. نویسندگان باید تصمیم بگیرند که آیا از روایت خطی استفاده کنند یا از روایت غیرخطی. همچنین، تعیین زمان و مکان نیز می‌تواند چالش‌برانگیز باشد. اگر ساختار داستان به‌درستی تنظیم نشود، ممکن است خواننده گمراه شده یا نتواند خیلی خوب با داستان ارتباط برقرار کند.

 

[Leila Moradi]

راهکارهایی برای رفع موانع نوشتن
برای غلبه بر این چالش‌ها، نویسندگان می‌توانند از تکنیک‌های خاص استفاده کنند. مطالعۀ داستان‌های موفق و تحلیل ساختار آن‌ها، می‌تواند کمک‌های شایانی به نویسندگان کند. همچنین، تکنیک‌های نوشتن مانند داستان‌نویسی آزاد، می‌توانند خلاقیت نویسنده را تحریک کنند و او را به سمت شکل‌گیری روایت‌های جدید سوق دهند. با تمرین و کار مداوم، نویسندگان می‌توانند مهارت‌های خود را در نوشتن روایت تقویت کنند و داستان‌های فراموش‌نشدنی بسازند.

 

[Leila Moradi]

در نهایت باید گفت که روایت عنصری حیاتی در ادبیات است که امکان بیان داستان‌ها و احساسات انسانی را فراهم می‌کند. شناخت انواع و عناصر مختلف روایت به نویسندگان کمک می‌کند تا داستان‌های جذاب‌تری خلق کنند و تأثیر عمیق‌تری بر روی خوانندگان بگذارند. هر چه راوی به گنجینه‌های روایت مسلط‌تر باشد، توانایی او در ارتباط برقرار کردن با خوانندگان بیشتر می‌شود.