روانشناسی شایع‌ترین اختلالات‌ روانشناختی

[وفا]

یعنی افراد فوبیک را در وضعیت هایی قرار می دهد که بتوانند عملا مشاهده کنند که باورهایشان اشتباه است.
اخيرا، بعضی انواع رفتاردرمانی با تکنیک هایی از شناخت درمانی ترکیب شده اند تا درمان های ترکیبی کوتاه مدت (integrated short - term therapies) ایجاد کنند، درمان هایی که موارد زیر را شامل می شوند: بازسازی شناختی، مواجهه شدید با رویداد یا محرک فوبیازا، و یادگیری مشاهده ای (مدلینگ) که در مدتی کوتاه، حتی در یک جلسه سه ساعته، نیز مؤثر واقع می شوند.

در اینجا چهار نوع روان درمانی رایج برای فوبیاهای خاص را به طور مختصر توضیح میدهیم.

 

[وفا]

مواجهه درمانی (exposure therapy)
عبارت است از مواجه کردن تدریجی فرد باشی یا موقعیتی که از آن می ترسد تا زمان از بین رفتن ترس. درمانجو به دفعات با موقعیت ترسناک مواجه می شود و هر بار، این مواجهه شدیدتر و موقعیت ترسناک دشوارتر می شود. برای مثال، در آگورافوبیا، که افراد مبتلا به آن از ترک کردن خانه می ترسند، تراپیست ابتدا از بیمار میخواهد که این موقعیت اضطراب زا را صرفا تجسم کند. بعد از مدتی، ممکن است از او خواسته شود به همراه تراپیست از خانه خارج شود تا این که ترسش کاملا از بین برود. مواجهه درمانی برای درمان فوبیای اجتماعی (با نام جدید اختلال اضطراب اجتماعی)، اضطراب سخنرانی، ترس از عنکبوت، کلاستروفوبیا، ترس از هواپیما و سایر وسایل نقلیه هوایی، و ترس از ارتفاع بسیار مفید واقع می شود.

 

[وفا]

حساسیت زدایی سیستماتیک(systematic desensitization)
در حساسیت زدایی سیستماتیک ریلکس کردن ماهیچه ها برای کاهش اضطراب مرتبط با فوبیاهای خاص و اختلال اضطراب اجتماعی استفاده می شود.
ولپ، اولین کسی که این درمان را معرفی کرد، ابتدا به درمانجویان یاد می داد چگونه ماهیچه های خود را شل (ریلکس) کنند.
در مرحله دوم، از آنها می خواست تا در همین حالت ریلکسیشن، محرک های ترسناک را تجسم کنند (از کمترین تا ترسناک ترین).
این کار آنقدر ادامه می یافت تا درمانجویان اطلاع می دادند که محرک های مورد نظر دیگر ترسناک نیستند یا از میزان ترسناکی آنها بشدت کاسته شده است.

 

[وفا]

بازسازی شناختی (Cognitive restructuring)
در بازسازی شناختی افکار غیر منطقی تغییر می یابند زیرا این نوع باورها ظاهرا مسئول ایجاد فوبیاها هستند.
برای مثال، افراد مبتلا به فوبیای اجتماع (اختلال اضطراب اجتماعی) معمولا بشدت نگران کارها و رفتارهای خودشان در جلوی جمع هستند و می ترسند که دیگران آنها را مضطرب، بی دست و پا، یا ضعیف بدانند.
خود- انتقادی (عیب گرفتن از خود) مبنای فوبیای آنها می شود. استراتژی های شناختی می توانند در نرمال شدن اضطراب اجتماعی نقش داشته باشند زیرا درمانجویان را تشویق می کنند تنش هیجانی و فیزیکی خود را نوعی اضطراب نرمال بدانند و همچنین، به آنها کمک می کنند تا در حضور جمع و در موقعیتهای اجتماعی، کانون توجه را از خود بردارند و به دیگران معطوف سازند.
از بازسازی شناختی برای درمان افراد مبتلا به کلاستروفوبیا نیز استفاده می شود. ابتدا از آنها خواسته می شود باورهای خاص خود دربارۀ خطر را بشناسند، و بعد از قرار گرفتن در یک اتاق درب بسته، چک کنند و ببینند ایا باورهایشان به واقعیت می پیوندند یا نه.

 

[وفا]

مدلینگ تراپی (modeling therapy)
در درمان مدلینگ تراپی (یادگیری مشاهده ای درمانی) فرد فوبیک به رفتار یک مدل نگاه می کند. این مدل ممکن است شخصا حضور داشته باشد یا رفتار او در یک فیلم نشان داده شود.
مدل در حالی نشان داده می شود که مشغول تعامل با یک شئ ترسناک با انجام دادن رفتار مناسب در یک موقعیت ترسناک است. یک ورژن خاص از مدلینگ تراپی، مدلینگ تراپی همراه با مشارکت یا participant modeling است که در طی آن، فرد فوبیک، علاوه بر مشاهدة فردی دیگر که رفتاری بدون ترس را نشان می دهد (رفتار فرد ’’مدل‘‘)، خودش نیز به تعامل با مدل و شئ یا موقعیت ترسناک می پردازد (participant یعنی شرکت کننده، کسی که خودش نیز در فرایند شرکت می کنند).
بعضی روان شناسان می گویند که مدلینگ تراپی یک نوع روان درمانی مستقل است ولی بعضی دیگر معتقدند که نوعی مواجهه درمانی است. (توجه: modeling social learning، و observational learning مترادف هستند).

 

[وفا]

باید به یاد داشته باشیم که بسیاری از مردم می توانند فوبیاهای خود را تحمل کنند، زیرا شدت فوبیاهای آنها یا بالینی نیست یا فوبیاها به قدری منحصر به فرد و نادر هستند که در زندگی عادی زیاد اخلال ایجاد نمی کنند. بنابراین، فقط کسانی به روان شناسان مراجعه می کنند که فوبیای آنها بشدت رنج آور یا فلج کننده هستند.

در کیس زیر نمونه ای از فرد مبتلا به فوبیای خاص را مطالعه میکنیم:
درمانجویی به نام آقای رالف، به محض مواجه شدن با خون، آمپول (مثلا، به هنگام خون گرفتن یا تزریق واکسن)، زخم، یا جراحی، احساس می کرد نزدیک است از حال برود. حتی شنیدن حرف های استاد کلاس فیزیولوژی درباره قلب باعث می شد عرق سردی بر پیشانی او بنشیند و از حال برود.
به آقای رالف یاد داده شد که چگونه اولین علایم کاهش فشار خون را تشخیص دهد و بعد، با سفت کردن عضلات بازو، سی*ن*ه، و پاها با این واکنش در دستگاه عصبی خودمختار خود مبارزه کند و این کار را آنقدر ادامه دهد تا احساس کند صورتش گرم شده است. بعد به او یاد داده شد تا عضلات خود را شل کند و آنها را به مدت ۱۵ تا ۲۰ ثانیه شل نگه دارد، و بعد، دوباره آنها را سفت کند، و این کار را حدود ۵ بار ادامه دهد (افزایش فشار خون که به دنبال این فرایند روی می دهد، اجازه نمی دهد فرد از حال برود، و ترس مورد نظر نیز از بین می رود). آقای رالف، بعد از یاد گرفتن این فرایند، توانست به فیلمی از جراحی گلو نگاه کند، خون گرفتن از بیماران را تماشا کند، به حرفهای یک سخنران درباره بیماری های قلبی- عروقی گوش کند، و یک کتاب آناتومی بخواند. همه اینها محرک هایی بودند که قبلا باعث از حال رفتن او می شدند.
نکته: اکثر فوبیاها با تحریک سیستم عصبی سمپاتیک همراه هستند، اما در افراد مبتلا به فوبیای خون - آمپول - زخم معمولا سرعت ضربان قلب و فشار خون برای مدتی کوتاه افزایش می یابد و بعد، هر دوی آنها ناگهان کاهش می یابند و در نتیجه، این افراد غش می کنند یا تا پای غش کردن می روند.

 

[وفا]

اختلال زوال شخصیت – واقعیت

فرد در این حالت حس میکند بیرون از بدن خود است (مسخ شخصیت) و از واقعیت جدا میشود (مسخ واقعیت). اغلب احساس غیرواقعی بودن می‌کند؛ گویی خارج از ارادهی خود از خاطرات، عواطف و ضمیر خودآگاه جدا می‌شود.

 

[وفا]

اختلال علائم جسمی

این دسته که قبلا اختلال روان تنی (سوماتوفرم) نام داشت، تحت عنوان علائم جسمی و اختلالات مربوط به آن شناخته میشود. این دسته از اختلالات روان‌شناختی شامل علائم فیزیکی قابل توجه می‌شود که ممکن است علت فیزیکی قابل تشخیصی نداشته باشد.

تشخیص فعلی برخلاف روشهای قدیمی که این اختلالات را براساس عدم وجود توضیح پزشکی برای علائم فیزیکی تعریف می‌کرد، روی افکار، احساسات و رفتار غیرعادی تمرکز میکند که در واکنش به این علائم رخ میدهد

 

[وفا]

اختلال تبدیلی

اختلال تبدیلی شامل تجربهی علائم حرکتی یا لامسه است که توضیح پزشکی یا عصبی معقولی ندارد. در بسیاری از موارد، این اختلال منجر به آسیب جدی فیزیکی یا رویداد تنشزا میشود که واکنش عاطفی و روانشناختی را به دنبال دارد.

 

[وفا]

اختلال ساختگی

این اختلال قبلا متعلق به دستهی جداگانه بود اما حالا طبق تعریف DSM-5 ذیل علائم جسمی و اختلالات مربوط به آن قرار میگیرد. زمانیکه فرد عمدا علائم بیماری را ایجاد، تظاهر یا در آن اغراق میکند، میگوییم فرد دچار اختلال ساختگی است. سندرم مونشهاوزن، که فرد در آن وانمود به بیماری میکند تا جلب توجه کند، صورت شدید اختلال ساختگی است.