آموزشی شخصیت‌پردازی در داستان | چگونگی خلق انسان از گِل داستان

[آرشیت]

در این مقاله قصد داریم تا با پرداختن به جزئیات شخصیت‌پردازی در داستان، شما را با جهان داستان‌نویسی و شخصیت‌پردازی بیشتر آشنا کنیم. اینکه تعریف شخصیت داستانی چیست، انواع شخصیت‌پردازی در داستان کدام‌اند، ویژگی‌های یک شخصیت داستانی خوب چیست و در نهایت چندین راه معتبر و تجربی را برای خلق شخصیت داستانی در اختیارتان قرار دهیم.

 

[آرشیت]

بگذارید با یک مثال برای شخصیت‌پردازی شروع کنیم. درست به یاد ندارم که هولدن کارفیلد (شخصیت داستانی رمان ناطور دشت اثر دیوید سلینجر) چگونه مرا تحت تاثیر رفتارهای عجیب و نگاه خاصش به دنیا قرار داد. اما این شخصیت داستانی آن‌قدر برایم باورپذیر و حقیقی بود که توانستم همان دفعه‌ی اولی که رمان ناطور دشت را خواندم با این شخصیت همذات‌پنداری کنم.

 

[آرشیت]

پسری با کلاه شکاری قرمز و قدی بلند که نگاهی عجیب‌وغریب به جهان داشت. نگاهی فلسفی و شاید هم تا حدودی سیاه اما طنز که بدجور به دلم نشست. از لحن بی‌پروا و صمیمانه‌ی صحبت‌کردن هولدن بگیرید تا قصه‌گویی‌ها و خیالات قوی‌اش در مورد کوچک‌ترین لحظات زندگی معمولی‌ خودش.

 

[آرشیت]

اما دیوید سلینجر چطور این شخصیت داستانی را خلق کرده است که هولدنِ نوجوان و سرکش این‌چنین به دل و جان می‌نشیند؟ چطور این شخصیت در جهان ادبیات داستانی ماندگار شده است؟ هولدنِ نوجوان قدرت‌های ابرقهرمانی دارد یا قهرمان دنیایی خیالی است که ما را با خود همراه می‌کند؟

 

[آرشیت]

شخصیت‌پردازی در داستان چطور تعریف می‌شود؟
جمال میرصادقی در رابطه با شخصیت‌ داستانی چنین می‌گوید:

«اشخاص ساخته‌شده‌ای (مخلوقی) را که در داستان (قصه، رمانس، داستان کوتاه و رمان) و نمایشنامه و… ظاهر می‌شوند، شخصیت می‌نامند. شخصیت؛ در اثر روایتی یا نمایشی، فردی است که کیفیت روانی و اخلاقی او، در عمل او آنچه می‌گوید و می‌کند، وجود داشته باشد.

 

[آرشیت]

خلق چنین شخصیت‌هایی را که برای خواننده در حوزه‌ی داستان تقریباً مثل افراد واقعی جلوه می‌کنند، شخصیت‌پردازی می‌گویند.»
بر مبنای تعریف آقای میرصادقی از شخصیت‌پردازی در داستان به این نتیجه می‌رسیم که نویسنده به وقت نوشتن یک داستان موظف است شخصیت داستانی‌اش را خلق کند و به‌ دنیا آورد.

 

[آرشیت]

همچون نوزادی که پیش از تولد تنها یک روح سرگردان بوده و پس از ورودش به دنیا (در داستان شخصیت داستانی به جهان داستانی قدم می‌گذارد) وارد جریان زندگی (داستانی) می‌شود. خالق داستان به او قدرت اختیار و انتخاب می‌دهد تا هدفش را در راستای روایت داستانی پیدا کند.

 

[آرشیت]

در عوض خالق هم از همان بدو خلقت پابه‌پای مخلوقش پیش می‌رود تا او رابرای رسیدن به هدف نهایی‌اش همراهی کند. پس دور از انتظار نخواهد بود که این شخصیتِ داستانی به روح و کالبد احتیاج دارد. به هرآنچه که او را باورپذیر و حقیقی جلوه دهد.

 

[آرشیت]

آنچه در شخصیت‌پردازی داستانی مدرن حائز اهمیت است، خلق شخصیت‌های خاکستری است نه شخصیت‌هایی که نمودی از خوبی مطلق یا بدی کامل باشند. درست همان‌طور که هولدن کالفیدِ سلینجر نه نوجوانی کاملاً بی‌نقص بود و نه خالی از خوبی‌های کوچک و دلچسب.

 

[آرشیت]

هولدن کالفید زمانی برایمان به هولدن کالفیدِ ماندگار بدل شد که خودش را در واقعی‌ترین شکل ممکن به خواننده نشان داد.
از شما می‌خواهم همین حالا به شخصیت‌های داستانی محبوبتان فکر کنید.