ادبیات کهن صائب تبریزی

[یآقوت؛]

صائب تبریزی با نام میرزا محمد‌علی تبریزی
از شاعران شیعه قرن یازدهم هجری که اشعاری در وصف اهل‌بیت(ع) و واقعه کربلا سروده است.
او سفر‌های مختلفی به هندوستان داشت و اشعار او نه فقط در ایران بلکه در هند هم مورد استقبال مردم و حُکَما قرار گرفت.

 

[یآقوت؛]

دیوان غزلیات صائب بعد از سعدی، حافظ و مولوی، از مهم‌ترین آثار او در ادبیات فارسی به شمار می‌آید.
صائب را از نوادگان شمس الدین محمد مغربی تبریزی دانسته‌اند.
او در زمینه‌های مختلف علوم همچون: ادبی، عرفانی و فلسفی مسلط بود.

 

[یآقوت؛]

اشعار او را از هشتاد هزار تا سیصد هزار بیت نوشته‌اند.
به گفته شاعران،
سبک صائب در نوع خود از لحاظ گستردگی وسیع واژگان و ترکیبات مختلف، ممتاز و یگانه بود.

 

[یآقوت؛]

صائب تبریزی از شاعران مشهور ایرانی و یکی از چهار غزل‌سرای بزرگ ایران بعد از سعدی (۶۹۰)، مولوی (۶۷۲ق) و حافظ (۷۹۲ق) دانسته شده است
وی از مفاخر بزرگ جهانِ ادب و دانش به‌شمار رفته
و شخصیتش نیز به لحاظ کمالات اخلاقی، معنوی و سخنوری، مورد ستایش محققان قرار گرفته است.

 

[یآقوت؛]

آزاد بلگرامی در کتاب سرو آزاد، او را امامِ غزل و علامه سخن‌پردازان معرفی کرده است و نصر‌آبادی در کتاب تذکره خود وی را از لحاظ کمال علو فطرت و نهایت شهرت، محتاج به تعریف ندانسته و فصاحتش را عالم‌گیر قلمداد کرده است.
برخی از محققان در تعریف از اشعار او گفته‌اند که شعرهای او بی‌بدیل بوده و کسی در تاریخ نتوانسته مثل آن را بیاورد.

 

[یآقوت؛]

عده‌ای از شاعران و علما علاوه بر تعریف از صائب، اشعارش را در کتاب‌های خود ذکر کرده و از سبک او پیروی کرده‌اند؛ چنانکه شعرهای او به‌صورت گسترده در کتاب‌های محققان و نویسندگانی چون خاقانی (۵۹۵ق)، حزین لاهیجی (۱۱۸۱ق)، آقابزرگ تهرانی (۱۳۸۹ق)،[ ناظم هروی (۱۱۷۲ یا ۱۱۸۱ق)، واله داغستانی (۱۱۷۰ق) و صفوت تبریزی (۱۳۷۶ق)، مورد استفاده قرار گرفته است.

 

[یآقوت؛]

گستردگی شهرت او به‌گونه‌ای بود که علاوه بر ایران در هند نیز اشعارش مورد استقبال حاکمان و مردمان قرار گرفت و اشعارش رونق زیادی در میان مردم آن دیار داشت.
گفته شده است امپراطوران ترکیه(عثمانی سابق) و سلاطین هند در نامه‌های خود از شاه ایران درخواست دیوان صائب کرده‌اند.

 

[یآقوت؛]

طبق باور برخی از محققان،
شیعه بودن صائب از مجموع دیوان و همچنین تقرب او نزد پادشاهان صفوی و علمای فاضل شیعه پیداست.
چنانکه او در قصیده‌ای که در فتح باب قندهار سرود با افتخار به فراگیری مذهب اثنی‌عشر اشاره کرد.

 

[یآقوت؛]

در هند گشت خطبه اثناعشر بلند شد کامل‌العیار زر از هشت و چهار
عده‌ای با توجه به اشعار و سفرهای او به حرمین شریفین و مشهد چنین نتیجه گرفته‌اند
که افکار مذهبی بر روحیات صائب غلبه داشت.

 

[یآقوت؛]

میرزا محمد علی تبریزی معروف به صائبا فرزند میرزا عبدالرحیم تبریزی است.
پدرش از تاجران تبریز بود و به درخواست شاه عباس اول به اصفهان مهاجرت کرد و در محله‌ای به نام عباس آباد که مردمِ این محله را تبارزه (تبریزی‌های) اصفهان می‌نامیدند، سکنا گزید.
صائب در این شهر متولد شد.
هرچند ادعای تولد او در شهر تبریز نیز وجود دارد.