آموزشی علامت های صحیح جمع بستن

[mobina01]

نشانه‌های جمع در زبان فارسی به دو دسته تقسیم می‌شوند: نشانه‌های جمع فارسی و نشانه‌های جمع عربی. نشانه‌های فارسی تنها به ها و ان محدود می‌شود؛ اما نشانه‌های جمعی که از زبان عربی به فارسی راه پیدا کرده‌اند؛ شامل ات، ون و ین است. علاوه بر نشانه‌های جمع، برخی کلمات عربی را به صورت جمع مکسر نیز می‌توان جمع بست.

 

[mobina01]

نشانه‌های جمع فارسی
ها
یکی از رایج‌ترین نشانه‌های‌ جمع در زبان فارسی، ها است و اغلب برای جمع بستن اجزای رستنی، فراورده‌های حیوانی، اعضای بدن و عناصر طبیعت به کار می‌رود. از نظر املایی بهتر است این نشانه به کلمه قبل از خودش نچسبد و با یک نیم‌فاصله از آن قرار بگیرد. مانند؛

کتاب‌ها، آسمان‌ها، صورت‌ها

 

[mobina01]

باید توجه داشت که درباره سرهم‌نویسی یا جدانویسی کلماتی که با ها جمع بسته شده‌اند، برخی از ادبا استثنائاتی نیز مطرح کرده‌اند.
برخی معتقدند که کلمات آنها و اینها بایستی به صورت سرهم نوشته شود.
برخی معتقدند کلمات کوتاه اگر با ها جمع بسته شود؛ سر هم نوشته می‌شود. مانند:
زنها، شبها، کوهها

 

[mobina01]

البته تنها برخی از ادبا این استثناها را مطرح کرده اند و اگر شما همیشه نشانه جمع ها را با نیم‌فاصله جدا کنید، کسی خرده‌ای بر شما نخواهد گرفت. حتی شاید از نظر وحدت رویه و ساده‌سازی قواعد، همین رویکرد بهتر هم باشد.

 

[mobina01]

ان
یکی دیگر از نشانه‌های جمع فارسی، ان است که برای جمع بستن اسامی جانداران به پایان کلمه اضافه می‌شود. مانند؛

زنان، مردان، درختان

- باید توجه داشت که ان در همه کلمات نشانه جمع نیست و ممکن است مربوط به ساختار کلمه باشد. مانند؛

داستان، کوهان، سوهان

 

[mobina01]

گاهی ان پایان به معنای زمان و مکان می‌باشد مثلا بهاران یعنی هنگام بهار یا گیلان یعنی محل سکونت مردم گیل.
- برای سهولت در تلفظ و زیبایی بیشتر کلمه، بهتر است کلماتی که مختوم به ه هستند با ان جمع بسته شوند. مانند؛

گناهان به جای گناه‌ها و پادشاهان به جای پادشاه‌ها

- دقت داشته باشید که از این پسوند برای جمع بستن اسامی معنی مانند هوش و جمادات مانند کتاب استفاده نمی‌شود. همچنین بسیاری از کلماتی که با ان جمع بسته می‌شود، با ها هم می‌تواند تبدیل به جمع شود. مانند؛ مردان، زنان، آهوان که به صورت مردها، زنها، آهوها هم نوشته شده

 

[mobina01]

نشانه‌های جمع عربی
ات
معیار سنجش کلمه برای استفاده از ات به جهت جمع بستن کلمات، توجه به ریشه کلمه است. از آنجایی که ات نشانه جمع عربی است؛ پس نباید کلمات فارسی را با آن جمع ببندیم و این کار خطای فاحش در نگارش محسوب می‌شود. به مثال زیر دقت کنید؛

جمله غلط: با تایپ ده‌انگشتی توانستم خیلی سریع گزارشات را برای ارائه به مدیر تایپ کنم.
جمله صحیح: با تایپ ده‌انگشتی توانستم خیلی سریع گزارش‌ها را برای ارائه به مدیر تایپ کنم.

 

[mobina01]

ون
ون یکی دیگر از پسوندهای جمع عربی است که وارد زبان فارسی شده است اما به نسبت دیگر پسوندها کاربرد کمتری در فارسی پیدا کرده است. مثل؛

روحانیون، رواقیون، حواریون

 

[mobina01]

ین
کلماتی نظیر مخترعین، معلمین، مأمورین کلماتی هستند که با ین جمع بسته شده‌اند ولی کاربرد آنها با ان فارسی نیز جایز است و حتی بهتر است از ان برای جمع بستن آنها استفاده کرد و به صورت مخترعان، معلمان و مأموران نوشته شود.

 

[mobina01]

جمع مکسر
برخی کلمات عربی که وارد زبان فارسی نیز شده اند را می‌توان بدون استفاده از نشانه‌های جمع و به صورت جمع مکسر جمع بست؛ مانند: آداب (جمع ادب)، اصول (جمع اصل)، سوانح (جمع سانحه)، کتب (جمع کتاب).