بیوگرافی غلام‌رضا تختی

[ادوارد کلاه به سر]

وایکینگ پالم سوئدی، عادل آتان تُرک، بوریس کولایف روس، پت بلر آمریکایی، دیتریش آلمانی، ویچزیستیوک روس، عصمت آتلی تُرک، حسن کنگور تُرک، الکساندر مدوید بیلورس از شوروی و احمد آئیکتُرک مهم‌ترین رقیبان تختی در ۱۴ سال حضور وی در عرصهٔ بین‌المللی بودند.

غلامرضا تختی همچنین سه بار قهرمان کشتی پهلوانی و پهلوان اول ایران شده بود.[۲] تختی شاگرد عبدالحسین فعلی و حبیب‌الله بلوربود.

 

[ادوارد کلاه به سر]

دلخوری تختی از خاندان پهلوی، تا اندازه‌ای به روزگار نوجوانی او بازمی‌گشت. پدر تختی یخچال طبیعی داشت و از این راه گذران می‌کرد. اما یخچال در طرح خیابان‌کشی‌های رضاشاه می‌افتد و پدر تختی ناچار می‌شود یخچال را به بهای اندکی به دولت بفروشد. این پیشامد خانوادهٔ آن‌ها را ورشکست و آواره می‌کند، تا بدان‌جا که ناگزیر می‌شوند دو شب را در کوچه بخوابند. به هر روی، رویداد تلخی بود که اثر بسیار بدی بر تختی گذاشت و هرگز نتوانست خاطرهٔ گزنده‌اش را فراموش کند. به‌ویژه که زمانی نمی‌گذرد که پدرش آزرده از آنچه پیش آمده بود، بیمار می‌شود و درمی‌گذرد.[۱۹]

 

[ادوارد کلاه به سر]

غلامرضا تختی از سال ۱۳۳۰ وارد فعالیت‌های سیاسی شد.[۲۳] او ابتدا در حزب زحمتکشان ملت ایران به رهبری خلیل ملکی و مظفر بقائی عضو بود و پس از انشعاب ملکی و خُنجی از بقائی به حزب نیروی سوم پیوست در جریان اختلاف میان محمدعلی خنجی وخلیل ملکی او پس از شنیدن نظرات طرفین به اتفاق اعضای سازمان ورزشکاران به خنجی و حجازی پیوست[۲۴] و پس از تأسیس حزب سوسیالیست به عنوان قائم مقام دبیرکل حزب (دکتر خنجی) انتخاب شد. ضمناً در سازمان ورزش حزب به همراه حسن خرمشاهی(مسئول سازمان ورزش حزب) فعالیت می‌کرد.

 

[ادوارد کلاه به سر]

غلامرضا تختی پس از کودتای ۲۸ مرداد در کمیتهٔ ورزشکاران نهضت مقاومت ملی نیز علاوه بر حزب سوسیالیست فعالیت داشت و پس از تشکیل جبههٔ ملی دوم در سال ۱۳۳۹ به این سازمان وارد شد و از سوی کمیته ورزشکاران به کنگره و از سوی منتخبین کنگره به شورای مرکزی جبهه ملی ایران راه یافت.[۸][۲۵]

با توجه به علاقه و رفت آمد تختی در جبهه ملی ایران و ریاست سازمان ورزشکاران و عضویت در شورای مرکزی جبهه ملی او، مهندس حسیبی، را سرپرست پسرش - بابک - می‌کند. روزی هم که هواداران مصدق برای دیدن او به احمدآباد رفتند، تختی پیشاپیش آن‌ها با عکس بزرگی از مصدق که در دست داشت، جلودار کاروان بود. رفت‌وآمدهای غلامرضا تختی به جبهه ملی و عضویت در شورای مرکزی آن باعث گردید تا از سوی ساواک به عنوان یک «ناراضی» شناخته شود. از این روی، دستگاه ورزشی بنا به تصمیم سازمان امنیت و اطلاعات کشور، از تمرین‌های تختی جلوگیری می‌کرد و به هر شکل می‌کوشید تا از حضور او در مجامع ورزشی بین‌المللی که با استقبال کنفدراسیون دانشجویان ایرانی روبرو می‌شد، جلوگیری کند.

 

[ادوارد کلاه به سر]

در سال ۱۳۴۲ و پس از دستگیری اعضای هیئت اجرایی جبهه ملی ایران، تختی به سمت هیئت اجرایی موقت جبهه ملی انتخاب شد.[۲۶]

هنگام درگذشت محمد مصدق در تاریخ ۱۴ اسفند ۱۳۴۵، غلامرضا تختی به تهدید مأموران نظامی و امنیتی مبنی بر خودداری از سفر به احمدآباد گوش فرا نداد و به افسران می‌گفت «دستگیرم کنید».[۳]

 

[ادوارد کلاه به سر]

در تاریخ ۱۰ شهریور ۱۳۴۱ زلزله مهیبی به قدرت ۷٫۲ ریشتر، به ویرانی کامل شهر بوئین زهرا و روستاهای دشت قزوین انجامید. بر اثرزمین‌لرزه بوئین‌زهرا حدود بیست هزار نفر کشته و هزاران خانواده نیز بی‌خانمان شدند.[۲۷] به پیشنهاد کیهان ورزشی و روزنامه کیهانقرار شد او برای زلزله‌زدگان کمک جمع کند.[۲۸]

تختی قبول کرد و صندوق به گردن از پارک ساعی در خیابان پهلویتا تالار کیهان در خیابان فردوسی را پیاده پیمود. با بلندگو شخصاً از مردم می‌خواست تا به هموطنان زلزله‌زده‌شان هر چه در توان دارند، کمک کنند. زنان گوشواره و گردنبند و انگشتر و مردان پول اهدایی خود را به صندوق آویزان از گردن تختی می‌انداختند.[۲۸] واکنش‌ها چنان باورنکردنی بود که بلافاصله موج بزرگی از نیکوکاران به راه افتادند و ده‌ها کامیون به وی سپرده شد.[۳]

 

[ادوارد کلاه به سر]

تختی در ۱۷ دی ۱۳۴۶ در اتاق‌اش در هتل آتلانتیک تهران درگذشت. او دو روز پیش از مرگ‌اش یعنی ۱۵ دی، وصیت‌نامه اش را دردفترخانه اسناد رسمی شماره ۲۰۲ تحت شمارهٔ ۳۴۲۸ و با تعیین کاظم حسیبی به عنوان سرپرست فرزندش بابک (که تنها ۴ ماه داشت)؛ به ثبت رسانده بود.[۲] همواره دربارهٔ دلایل مرگ او، اختلاف نظرهای زیادی وجود داشته‌است.[۲۹]

براساس اخبار منتشره در روزنامه‌های اطلاعات و کیهان ۱۸ دی ۱۳۴۶ غلامرضا تختی به خاطر وجود اختلافات خانوادگی با همسرش شهلا توکلی[۳] خودکشی کرده‌است.[۳۰] از انگیزه‌های ممکن برای خودکشی، مواردی چون ناکامی‌هایش در مسابقات در پایان عمر ورزشی تختی نام برده می‌شود.[۳۱] با این حال عده‌ای از دانشوران مرگ وی را مشکوک می‌دانند. این عقیده که ساواک او را به دلیل محبوبیت زیاد و عدم وفاداری به نظام وقت ایران به قتل رسانده‌است، در بین مردم وجود داشته‌است.[۱۱]

 

[ادوارد کلاه به سر]

علی شاه‌محمدی کارگردان مستند شهسوار دربارهٔ زندگی تختی، در اینباره می‌گوید: «در این فیلم هم به صورت مستند و هم به صورت دراماتیک به زندگی تختی پرداخته‌ام و سؤال اصلی فیلم بر این محور است که تختی خودکشی کرد یا کشته شد؟ در پاسخ به این پرسش، برخی افراد در این فیلم با دلایل متقن و موجه می‌گویند که تختی خودکشی کرده و برخی هم با دلایل متقن و موجه دیگری می‌گویند که تختی به قتل رسیده‌است. هیچ رجحانی میان این افراد و دلایلی که برای نظرشان ذکر می‌کنند در مستند وجود ندارد و قضاوت در این باره را به عهدهٔ خود مخاطب گذاشته‌ایم، به این دلیل که خود ما هم از این دلایل قانع نشده‌ایم.»[۳۲]

 

[ادوارد کلاه به سر]

محمد بلوری روزنامه‌نگار و پدر حادثه‌نویسی مطبوعات ایران در گفتگویی ویدیویی که با هادی حیدری و سوشیانس شجاعی‌فرد داشت، اعلام کرد که یکی از افسران کلانتری تخت جمشید خبر خودکشی تختی و پیدا شدن جسدش در هتل آتلانتیک تهران را در همان دقایق اولیه به وی داد. وی ادامه داد ː برایم باورکردنی نبود که یک قهرمان ملی تا این حد از زندگی ناامید شود که خودکشی کند. در آن زمان شایعه شده بود که ساواک تختی را کشته است و اگر ما اعلام می‌کردیم که او خودکشی کرده است، متهم به همکاری با ساواک برای کتمان حقیقت ماجرا می‌شدیم اما واقعیت ماجرا این بود که دست نوشته وصیت وی و قرص‌های کنار جنازه‌اش، همگی تأیید بر خودکشی کردن تختی داشت.

 

[ادوارد کلاه به سر]

به گفته بلوری، شهلا توکلی، همسر تختی، که از خانواده با طبقه اقتصادی بالاتری بود، بارها به بهانه‌های مختلف به تختی سرکوفت می‌زد و به مادر و خواهران تختی توهین می‌کرد و از آنها بد می‌گفت. تختی هم که علاقه شدیدی به مادر و خواهرانش داشت، از این موضوع بسیار ناراحت می‌شد. در دفترچه خاطرات تختی نوشته شده بود که روز قبل از حادثه، همسر تختی با یکی از خواهرانش در خانه دعوای شدید می‌کند و همسرش به وی می‌گوید که تو مردانگی نداری. تختی به قدری از این ماجرا ناراحت می‌شود که خانه را ترک می‌کند و به هتل می‌رود. از طرف دیگر رژیم شاهنشاهی که نتوانسته بود تختی را به سمت خودش بکشاند تا جهت‌گیری های موافق رژیم داشته باشد، مانع از ورود تختی به ورزشگاه‌های مختلف شده بود. حتی به چند تن از قهرمانان کشتی آن زمان که قرار بود با تختی به مسابقات بروند، سپرده بودند که به وی بی‌محلی و بی‌حرمتی کنند. تختی با این اقدام رژیم، عملاً از صحنه کشتی خارج شده بود و نمی‌توانست حرفهٔ مورد علاقه خودش را دنبال کند و حتی به مسابقات کشتی برود. محمد بلوری سه عامل مهم کنار گذاشته شدن تختی از صحنهٔ کشتی توسط رژیم شاهنشاهی، بیکاری و عدم دریافت حق و حقوق و بدهی‌های مختلف وی و مشکلات فراوانی که با همسرش داشت را از علل اصلی شکسته شدن این قهرمان و پهلوان ملی و در نهایت خودکشی وی می‌داند.[۳۴]