آموزشی قالب‌های شعری زبان ترکی

[za-wrde]

گرایلی Gerayli :
گرایلی در گویش ترکی ترکمنی به معنای سی*ن*ه ریز زنان و همچنین اسم دختران می باشد. ولی در ادبیات تورکی گرایلی گونه ای شعر تغزلی آزربایجانی هست که دارای ۳یا۵ یا ۷ بند و هر بند ۴ مصراع و هر مصراع نیز ۸ هجا می باشد. قافیه بندی گرایلی نیز نظیر “قوشمالار” می باشد که بیشتر در موضوعات عرفانی،دینی،طبیعت،عشق،دوستی،زیبایی،دلبری و دلداگی و…. سروده می شود.

 

[za-wrde]

گرایلی فورماسی ۸ یارپاقدان(هئجا-بخش)عبارتدیر،۳-۷بنده قده ر اولا بیلر.اوّل بندینده ایکینجی مصراع،دؤردونجو مصراعیله بیر قافیه ده و او بیری بندیلرده اوچ بندین مصراعلاری آیری قافیه ده ودؤردونجو قافیه،بندین دؤردونجو قافیه سی*ن*ه باغلیدیر.شعرین آخیر بندینده شاعیر اؤز تخلّصین وئریر
گرایلی دا قافیه دوزولوشو آشاغیداکی فورمدا اولور:
x/a/x/a
b/b/b/a
c/c/c/a
d/d/d/a

 

[za-wrde]

ساللاما Sallama:
ساللاما به معنای ظروف آویزان،آویخته و آویز می باشد و همچنین به معنای گوشواره،چلچراغ و پلنگ نیز بکار می رود ولی در معنای آهنگ چوپان(چوبان بایاتی) نیز می آید گونه ای از شعر گرایلی نیز می باشد که دارای چندین بند و هر بند نیز چهار مصراع که کلیت موضوع و تم در تمام بندها رعایت می شود. “چوبان بایاتی” می گویند چون چوپانها از این گونه شعری استفاده زیادی کرده و گاها نیز خود، شعرهایی نیز در این گونه می سرایند.

 

[za-wrde]

نازلاما Nazlama:
نازلاما به معنای ناز کردن و نوازش می باشد و نوعی شعر و گونه ای از شعر آزربایجان که برای ابراز محبت به اطفال و کودکان مخصوصا دختر بچه ها به کار می رود و بیشتر نیز به صورت قوشمالار و یا دو بیت دوبیت سروده می شود. انتقال مفاهیم اخلاقی و اانسانی و احساسی و عاشقانه نیز مورد استفاده “نازلامالار”قرار می گیرد.

 

[za-wrde]

آران گوزله مه سی(ائران گوزله مه سی) iran gozlamasi/aran gozlamasi :
قبل از پرداختن به گونه شعری “ائران گوزله مه سی” لازم است که یادآوری گرددکه”: کلمه “ائران” یا”ایران- iran” {به عنوان یک کلمه ترکی} در فرهنگ لغت ترکی – فارسی آقای پرویز زارع شاهمرسی چنین معنا شده است:ایران با “ای” کوتاه به معنای نزدیک بوده و در معنای متضاد با “ایراق – Iraq” به معنای دور استفاده می شود و همچنین نام بسیاری از دختران ترک چه در گذشته های دور و اکنون “ایران” می باشد.

 

[za-wrde]

از “ایران” به معنای به مقصد رسیده،عارف و سالک نیز استفاده می شود . همچنان که “ایران” اسمی دخترانه است مذکر آن نیز” ایراج – iraj” و یا” ایرج- iraj” می باشد که اسمی پسرانه می باشد. در بسیاری از مناطق ترک نژاد و ترک زبان ایران زمین، اسم بسیاری از دختران”ایران – iran”و اسم بسیاری از پسران “ایرج – iraj” می باشد.

 

[za-wrde]

اما :آران گوزله مه سی(ائران گوزله مه سی):
آران گوزله مه سی نام یکی از گونه های شعر تورکی آزربایجانی و همچنین نام یکی از آهنگهای موسیقی عاشیقی آزربایجان هست این گونه شعری شبیه قوشمالار می باشد. دوبیتی گونه هایی که گونه ای از شعر آزربایجانی نیز محسوب می شوند. “ائران گوزله مه سی” مانند قوشمالار دارای ۵ بند و هر بند نیز ۴ مصراع و هر مصراع نیز ۱۱ هجا دارند. در بند اول مصراع های اول با سوم و مصراع های دوم با چهارم همقافیه هستند. گاهی اوقات مصراع اول و سوم آزاد است. از بند دوم به بعد سه مصراع اول همقافیه و مصراع چهارم با مصراع چهارم بند اول نیز همقافیه می باشند.

 

[za-wrde]

موضوع و تم اصلی “ائران گوزله مه سی” بیشتر در وصف وطن،سرزمین آباء و اجدادی، زادگاه و اصالت وطن با اندیشه ای وطن دوستانه که حس نوستالوژی نیز چاشنی آن می باشد و به صورت آهنگین سروده می شود فلذا بیشترین استعداد و ظرفیت آهنگ گذاری را نیز دارد.

 

[za-wrde]

دیل دونمز Dildonmaz:
دیل دونمز در معنای اسم بکار می رود و گونه ای از شعر عاشیقی که حروفی در آن به کار می رود که موقع تلفظ زبان حتی امکان حرکت ندارد .

 

[za-wrde]

بئشلیک Beslik :
بئشلیک به معنای پنج تای پنج تایی می باشد و نوعی شعر مخمس نیز هست که در موضوعات و مفاهیم گوناگون سروده می شود.