آموزشی مبانی تحلیل متن چیست؟

[Ela]

متن چیست؟

هرچیزی که موجب پویایی ذهن می‌شود و می‌تواند شامل سخن،صدا،بو و مزه باشد.(متن‌ها شنیداری،بویایی و دیداری هستند.)

 

[Ela]

کتاب چگونه متنی است؟

کتاب‌ها معمولا متن‌های دیداری هستند،اگر خوانده شوند به آن‌ها متن شنیداری یا خوانداری می‌گوییم.

نکته : برای شناخت و ارزیابی متون،لازم است معیارهایی طراحی گردد و روش کار بیان شود.یکی از روش‌های مناسب، بررسی متن در سه قلمروی زبانی، ادبی و فکری می‌یاشد.

نکته : آثار مکتوب ادبی به دو دسته شعر و نثر تقسیم می‌شوند.

 

[Ela]

در بررسی و تحلیل متن باید نکات زیر را مورد توجه قرار دهیم :

1- خوانش 2-شناسایی و استخراج نکات زبانی 3-شناسایی و استخراج نکات ادبی

4-شناسایی و استخراج نکات فکری 5-نتیجه‌گیری و تعیین نوع

1-خوانش شعر : خواندن دقیق متن،نخستین گام رویارویی با متون است.برای کشف لحن و آهنگ نگاهی کلی به متن از آغاز تا پایان، ضروری است و بعد از شناسایی لحن مناسب خواندن اتفاق می‌افتد.

نکته : یکباره و بی‌گسست خواندن اثر>>>درک ارتباط طولی و فهم محتوایی

2-شناسایی و استخراج نکات زبانی : در این قلمرو مواردی مانند دستور زبان،کوتاهی یا بلندی جملات،وجود واژگان مهجور و عربی و... بررسی می‌شود.

3-شناسایی و استخراج نکات فکری :در این قلمرو متن از نظر چگونگی و چیستی هدف شاعر و معنا و مفهوم نوشته بررسی می‌شود.

4-نتیجه‌گیری و تعیین نوع : در یونان باستان،شعر به چهاردسته حماسی،تعلیمی،غنایی و نمایشی تقسیم می‌شد و ملاک این تقسیم‌بندی محتوایی است.

 

[Ela]

یک نمونه جهت بررسی :

هر که زین گلشن بسی خندان‌تر از گل بایدش خاطری فارغ ز عالم چون توکل بایدش

خرده‌ای از مال دنیا در بساط هر که هست جبه‌ی واکرده‌ای پیوسته چون گل بایدش

هرکه می‌خواهد که از سنجیده‌گفتاران شود بر زبان بند گرانی از تامل بایدش

صبر بر جور فلک کن تا برآیی روسفید دانه چون در آسیا افتد تحمل بایدش

قطره آبی که دارد در نظر گوهر شدن از کنار ابر تا دریا تنزل بایدش

خوانش شعر : شعر باید با لحنی آرام و و پیوسته خوانده شود تا به خوبی محتوای پند و اندرز را منتقل کند

 

[Ela]

قلمرو زبانی : 1-جمله‌ها کوتاه و زبان شعر ساده است 2-جهش ضمیر در انتهای هر بیت

قلمرو ادبی : 1-وجود آرایه تشخیص(جور فلک،جبه داشتن گل،تحمل کردن دانه و ...) 2-وجود تمثیل (صبر بر جور فلک کن تا برآیی روسفید) و آرایه تشبیه در بیت 2

قلمرو فکری : شاعر بیان می‌کند که در این جهان فانی باید غم و اندوه را کنار گذاشت و به مشکلات خندید و با صبوری مراحل سخت زندگی را پشت سر گذاشت.

نتیجه‌گیری و تعیین نوع : با توجه به اینکه محتوای شعر،پند و اندرز به خوانندگان جهت شاد بودن،توکل بر خدا و صبور بودن است. می‌توان گفت در رده ادبیات تعلیمی قرار می‌گیرد.