آموزشی مطابقت نهاد و فعل

[شاهدخت]

مطابقت نهاد و فعل

 

[شاهدخت]

به طور عادی نهاد از جهت شخص و شناسه با فعل مطابقت دارد. برای مثال در جمله زیر، کلمه آدم‌ها به صورت جمع به کار رفته است، پس فعل متناسب با آن نیز جمع است.

آدم‌ها می‌توانند دروغ بگویند و می‌گویند؛ بی‌اختیار، ناخودآگاه و بیمارگونه. بی‌آنکه به پیامدهایشان فکر کنند.
ریموند کارور، هر وقت کارم داشتی تلفن کن

 

[شاهدخت]

اما همیشه این طور نیست و مواردی وجود دارد که سبب اختلاف نهاد و فعل می‌شود که در ادامه به آنها اشاره می‌کنیم.

 

[شاهدخت]

۱- اگر نهاد انسان و مفرد باشد، فعل می‌تواند برای ادای احترام به صورت جمع به کار برده شود.

بازپرس محترم، برای تکمیل هرچه سریعتر این پرونده سوالاتی پرسیدند.

 

[شاهدخت]

۲- اگر نهاد جمع و بی‌جان باشد، می‌تواند هم با فعل مفرد هم با فعل جمع به کار برود. اگرچه شکل جمع آن در فارسی امروز پرکاربردتر است.

کتاب‌ها از دستم افتاد.
کتاب‌ها از دستم افتادند.

 

[شاهدخت]

نکته: اگر نهاد جمله، جمع و بی‌جان باشد، اما با استفاده از آرایه‌های تشخیص، ویژگی انسانی به آن نسبت داده شود، فعل فقط به صورت جمع به کار می‌رود.

ستاره‌ها نگاه می‌کنند.

 

[شاهدخت]

- هر یک از اسامی جمع نیز درباره تطابق با فعل، قواعد خاصی دارند.

الف) برای اسم‌های جمع جاندار نظیر قافله، کاروان، لشکر، سپاه، دسته، مجلس، شورا، هیأت، گروه، مجمع، گله و رمه فعل مفرد به کار می‌رود.

کاروان به مقصد رسید.

گروه پنج به علاوه یک جلسه تشکیل داد.

 

[شاهدخت]

ب) اگر کلمه مردم در جایگاه نهاد به کار رفته باشد، فعل به صورت جمع نوشته می‌شود.

مردم برای اهدای خون آمده بودند.

 

[شاهدخت]

ج) وقتی کلمه ملت به عنوان نهاد به کار می‌رود، فعل هم به صورت مفرد و هم به صورت جمع می‌آید.

ملت کوشا نباید زیر بار ستم برود.
ملت کوشا نباید زیر بار ستم بروند.

 

[شاهدخت]

د) اسم جمع دسته اگر برای بی‌جان به کار رود و در جایگاه نهاد باشد، فعل فقط به صورت مفرد می‌آید.

دسته‌ای پول پیدا شد.

دسته گل‌ها آماده شد.