آموزشی معرفی آرایه های ادبی در یک نگاه

[شاهدخت]

آرایه‌ اسلوب معادله
در اسلوب معادله، دو مصراع شعر را به گونه ای می‌آورند که مصرع دوم در حکم مثال و مصداقی برای مصراع اول باشد. در این حالت می‌توان بین دو قسمت علامت مساوی گذاشت یا جای دو مصرع را عوض کرد. در واقع در اسلوب معادله، هر قسمت باید معنی مستقل داشته باشد و بین دو قسمت نباید حرف ربط وابسته‌ساز مثل « که، اگر، زیرا و…» وجود داشته باشد.



این بیت صائب تبریزی نمونه‌ای از اسلوب معادله است:

فکر شنبه تلخ دارد جمعه اطفال را

عشرت امروز بی اندیشه فردا خوش است

 

[شاهدخت]

آرایه‌ ادبی اغراق
اغراق در لغت به معنی «سخت کشیدن کمان» است. فرهنگ فارسی عمید نیز اغراق را زیاده روی کردن در توصیف کسی یا چیزی معنا کرده است. در اصلاح ادبی وقتی صفتی را به کسی یا چیزی بیش از حد معمول نسبت دهیم یا کاری که در واقعیت محال است را ممکن و شدنی جلوه دهیم، از آرایه‌ اغراق استفاده کرده‌ایم.

بیت زیر نمونه‌ای از اغراق در شاهنامه فردوسی است:

شود کوه آهن چو دریای آب

اگر بشنود نام افراسیاب

 

[شاهدخت]

آرایه‌ لف و نشر
«لف» در لغت به معنی پیچیدن و «نشر» به معنی « باز کردن و گشودن» است. در اصطلاح ادبی آوردن کلماتی در یک بخش از کلام و سپس آوردن معنی آن‌ها یا توضیحی درباره‌ آن‌ها در بخش دیگر.



خور و خواب و خشم و شهوت

شغب است و جهل و ظلمت

 

[شاهدخت]

آرایه‌ ادبی نماد
اگر یک واژه، علاوه بر معنی اصلی خود، نشانه و مظهر معنای دیگری قرار بگیرد نماد نامیده می‌شود.



«پروانه» در بیت زیر نماد عاشق حقیقی است:

ای مرغ سحر عشق ز پروانه بیاموز

کان سوخته را جان شد و آواز نیامد