آموزشی نوشتار گفتاری؛

[شاهدخت]

نوشتار گفتاری؛

 

[شاهدخت]

۱.برخی واژگان خودشان مادرزاد “ه” دارند!.
واژگانی مانند خونه، سرفه، نویسنده، کلافه، نسکافه و… خودشان “ه” دارند ؛ پس هنگام برخورد با این واژگان اگر بخواهیم ضمیر به آن‌ها بدهیم نباید “ه” را از واژه بگیریم:
خونه‌مون، کتابخونه‌شون، سرفه‌ش، سروده‌ت، کلافه‌تون کردیم …، نسکافه‌م سرد شد، و… ( پس دیگه نمی‌نویسیم خونمون، نوشتشون، نسکافم و …)

 

[شاهدخت]

۲.این واژگان هنگام گرفتن کسره یا همان ِ ، به جای کسره ، “ی” می‌گیرند:
خونه‌ی بزرگ ، سروده‌ی دلنشین ، سرفه‌ی خشک، نسکافه‌ی شیرین و …(پس دیگه نمی‌نویسیم کتابخونهه بزرگ\کتابخونهِ بزرگ و …)

 

[شاهدخت]

*کمی ژرف‌تر برای دوستداران دستور زبان پارسی:
از دید دستوری این “ی” همچنان همان کسره است؛ تنها برای آسان‌تر گفتن واژه، آوای “یِ” به خود گرفته است.
از آنجایی که گفتنِ ترکیبی مانند “خانه ِ بزرگ” کمی دشوار و ناخوش‌آهنگ است، دستور زبان برای آسان‌تر کردن کار ما ، به کسره آوای “یِ” می‌دهد . به چنین فرایندی ، “فرایند واجی” گفته می‌شود. پس می‌توان گفت فرایند های واجی هنگامی که گفتن واژه یا ترکیبی دشوار است به یاری ما می‌آیند.

 

[شاهدخت]

۳. برخی واژگان این “ه” ی مادرزاد را ندارند!.
واژگانی مانند باغ، دوست، سعدی و … “ه” ندارند ؛ در برخورد با این واژگان کارمان هم آسان‌تر است:
چنانچه بخواهیم به این واژگان ضمیر بدهیم، نیازی نیست کاری کنیم و تنها ضمیر را به واژه می‌چسبانیم:
کتابتون، باغشون، سعدیمون(سعدی خودمون)، میزم، دوستت و ‌‌‌…

نمونه‌ی پیش را بیشتر ما رعایت می‌کردیم، ولی نکته‌ی کلیدی در بخش پسین است که بسیاری از ما آن را نادیده می‌گیریم:

 

[شاهدخت]

۴. در برخورد با واژگانی که “ه” ندارند، هنگام کسره گرفتن نباید “ه” گذاشت:
هممون (ببخشید همه‌مون!) می‌دونیم تو این نمونه خیلی از دوستامون این جوری رفتار می‌کنن!.
کتاب خوندنی، سعدی شیرین‌سخن ، باغ خوشگل، دوست پایه و …
(در واقع اینجا دیگه کسره خودش اومده و داریم: “کتابِ خوندنی” ولی از اون جایی که تو دبستان کسره‌گذاری رو بهمون یاد دادن نیازی نیست کسره بذاریم ؛ بی‌گمان دوستتون خودش زمانی که داره می‌خونه خودکار کسره می‌ذاره . پس دیگه نمی‌نویسیم: کتابه خوندنی، دوسته پایه ، دسته شکسته! و …)

 

[شاهدخت]

۵. در زبان گفتاری (دیدید بدون این که من کسره بذارم خودتون کسره گذاشتید؟!) ، به جای “است” یا “هست” ، باید “ه” گذاشت.
پس اگر نیاز به “است” یا “هست” داشتیم خودمان به واژه “ه” می‌دهیم و می‌دانیم که این بار ، این “ه” معنای “است”می‌دهد و کارواژه(فعل) است:

کتاب خوبیه، دوست باهوشیه، هوا چه خوبه، انگار این جوری نوشتن بهتره! ، میز من از چوبه و … ( پس دیگه جلوشو این جوری خالی نذاریم: کتاب خوبی\ کتاب خوبیِ ، هوا چه خوبِ و … )

 

[شاهدخت]

دوستان نمی‌خواهم خیلی کار را پیچیده کنم ولی چون در روز با این واژه ها سر و کار داریم بد نیست بدانیم:
گاهی برخی از واژگان “ه” نمی‌گیرند! ؛ بیشتر واژگانی که به “ا (که آوای آ می‌دهد)” و “و (که آوای او می‌دهد) ” “ه” نمی‌گیرند؛ به نمونه‌ی زیر بنگرید:
میز من زیباه؟! زیبایه؟! زیبا ِ ؟! زیبائه ؟ زیباعه؟
در چنین جاهایی بهتر است پیش از “ه” که برابر “است” شده ، “ئ” یا “ع” بدهیم :
این خرگوش چه کوچولوعه \ کوچوئه.
پس تا این جای کار فهمیدیم که:

 

[شاهدخت]

۱. “ه” رو از ،واژه‌هایی که خودشون “ه” دارن بر نمی‌داریم
۲. “ه” برابرِ کسره نیست× (یا برای خود واژه‌ست یا برابر “است”)
۳. ما تنها “ه” رو زمانی به کار می‌بریم که به “است” یا “هست”نیاز داریم
بخش کلیدی و دشوار به پایان رسید ؛ از این پس یکی دو نمونه برای کسانی که دوست دارند بیشتر نوشتار خود را بیارایند گفته می‌شود:

 

[شاهدخت]

۶. “می” باید جدا از وارواژه(فعل) نوشته شود:
می‌خورم، می‌دونستم، داشتم می‌خوندم (همچنین بهتر است نوشته شود “می‌اومدم” به جای “میومدم” ، “می‌افتادم” به جای ” میوفتادم” و …)