آموزشی نویسندۀ منتشر | جستاری از هرمز شهدادی

[-pariya-]

همین که نوشتن را یاد‌گرفت در نظر او دیگر بافت و دستگاه زبان ارزش خود را از دست می‌‌دهد. خلط میان زبان شعر و زبان نثر، کارش را دشوارتر می‌کند. و به علت آن‌که خواندن شعر برای او آسان‌تر از خواندن نثر بوده است،

 

[-pariya-]

کلمه‌ها و ساخت‌های دستوری او اگر هم غلط نباشد گرته‌ای از زبان شعری دارند. حتی نویسنده متوقع تمامیت شعری یک کلمه یا یک جمله در چند صفحۀ نثر است. برای نمونه:

 

[-pariya-]

«آن‌جا خیس بود، و چقدر علف. شاخه‌ها قفل هم پنجه در پنجه. و آن سبزینه سقف، درخت و گمار، و پرنده که نمی‌خواند، و نور که می‌ریخت. و آن نگاه و صدا». («صدای شیر» ص۷۷)

از زبان ندانی نویسندۀ منتشر چند مشخصۀ دیگر ناشی می‌شود:

 

[-pariya-]

الف) اختراع بی‌مورد

ترکیب من‌درآوردی دو یا چند کلمه بی‌آنکه نیاز خاصی در کار باشد و یا این ابداع در کل ساختمان داستان، چه کوتاه چه بلند، وظیفه‌ای برعهده گیرد.

 

[-pariya-]

ب) ساده‌نویسی مغلق

برای نامیدن نحوۀ نوشتن نویسندۀ منتشر از این تعبیر گزیری نبود، زیرا ساده‌نویسی او محصول دست یافتن به بیان ساده نیست بیان ساده‌ای که نتیجۀ فهم پیچیدگی‌ها و گذشتن از مشکلات

 

[-pariya-]

باشد. این ساده‌نویسی دلیلی ساده‌تر دارد: نویسندۀ منتشر اساسا با «مشکلی» برخورد نمی‌کند. نویسندۀ منتشر سطح را می‌بیند، از نفوذ در ژرفای رابطه‌ها و موقعیت‌هایی که با آن‌ها سروکار دارد عاجز است. ساده‌انگار است. برای نمونه:

 

[-pariya-]

سوز سردی از لای در جفت نشده اتاقک تو میامد و او هرچه خودش را به منقل نزدیک‌تر می‌کرد آن را حس نمی‌کرد تا تن لاغر و میانه‌اش را در موج‌های ولرم آن غوطه دهد. و آب ساکن میان دوبه و اسکله که از صبح تا ظهر آفتاب تابستان روی آن تابیده بود در نظرش آمد وقتی توی آن غوطه می‌خورد، چشم‌هایش را می‌بست تا ستاره‌های سبز را که از زیر پلاک‌های بسته‌اش به فضای ارغوانی تیره می‌تراوید ببیند و بوی حصیر خیس و شبدر آفتاب‌خورده را از آب بشنود.» («شب‌های دوبه‌ چی» ص۸ )

 

[-pariya-]

ج) مغلق‌نویسی ساده

باز هم گزیری از این تعبیر نبود. این هم روی دیگر سکۀ زبان نویسندۀ منتشر است. اگر ساده‌نویسان استدلال می‌کنند که قصدشان برقراری رابطه به ساده‌ترین صورت ممکن است، گروهی دیگر که خود را از درگیری‌های اجتماعی ساده‌نویسان برکنار داشته‌اند و به گمان خود می‌کوشند

 

[-pariya-]

با «زبان» برخوردی«هنرمندانه » داشته باشند، کارشان به مسخ کردن زبان انجامیده است. صنعت این گروه از حدود نثر مطنطن و پر پیرایه «دُرۀ نادره» گذشته و به بازی کودکانه با کلمه‌ها بدل شده است:

 

[-pariya-]

… کلمه ای که از پیشانی تو می‌گذرد و روانه همهمه و اوج می‌شود تا مرا برای سفارش خزانه‌ی دیر‌باوری، از صورت دایمی این گذرنده بر خط زمان، همه‌جای که همهمه نیست و گریه هست. از اوج کوچ کهنه‌تر، تا صعود، از شرق، گاه طلوع آفتاب، وقت مرگ، هوای گرگ و میش ریاضت تن می‌دهد.