آموزشی نویسندۀ منتشر | جستاری از هرمز شهدادی

[-pariya-]

می‌دهد ای حضیض خواب‌شده همه تبارم! تو بنام مرا بر زبانی، آری، از زبان یک گیاه تا در خیابان متروک بچرخم، فواره‌ای تازه که از کناره‌ی اسفالت این خیابان جدید می‌گذرد، تا اینگونه که من موجم بر کناره‌ی این تیغه افتاده، من سنگم از تو بارورتر که مرگ میایی، چون نحسی، آگاه ترم از سیزده اقبالمند.» («حکایت هیجدهم اردیبهشت بیست و پنج»، ص۴۳-۴۲ )

 

[-pariya-]

شکسته‌نویسی

از ساده‌نویسی مغلق، نوشتن به لحن‌های گوناگون (و بیشتر گفت‌و‌گویی) زاییده می‌شود. کاربرد لحن شکسته عوامانه در داستان معلول نیازی نیست که از ساختمان خود داستان ناشی شده باشد، باز هم به سبب ساده‌انگاری نویسنده است.

 

[-pariya-]

به همین دلیل در بیشتر نوشته‌ها، شکسته نویسی نویسنده با کلیت داستان نا‌سازگار است و باز به همین علت، لحن‌ها صورتی یکسان دارند. در اکثر داستان‌هایی که بعد از هدایت نوشته شده‌اند لحن، لحن گفت‌وگویی و به لهجه تهرانی است.

 

[-pariya-]

آن هم اغلب لحن بازاری‌ها و داش‌مشتی‌ها و خاله‌خانم‌باجی‌های تهرانی، اکنون در نوشته‌هایی که به نام داستان چاپ می‌شود،

 

[-pariya-]

می‌بینیم که خراسانی، مازندرانی، آذربایجانی، جنوبی و ایلیاتی، پیر و جوان، زن و مرد به لهجه تهرانی خاص و گاه‌و‌بی‌گاه با کلمه‌های محلی خود، سخن می‌گویند.

 

[-pariya-]

برای نمونه خوش‌تر آن‌که نمونه‌ای به دست ندهیم! زیرا نه‌تنها در کار نویسندگان جوان، که در کار نویسندگان باسابقه و بسیار‌نویس نیز این وجه زبانی وجود دارد و خواننده می‌تواند با باز کردن اولین صفحه هر کتابی که به‌نام داستان منتشر می‌شود آن را مشاهده کند.

 

[-pariya-]

۲

نویسندۀ منتشر رمانتیک است

حتی زمانی که می‌خواهد مستقیما به «واقعیت» بپردازد، احساساتی است. ذهنی شاعرانه دارد، و چون شاعر نیست از شعر دور می‌ماند. نمی‌تواند دنیای بیرون را با چشم عادی بنگرد و با کلمه هایی وصف کند که مصداق عینی دارند.

 

[-pariya-]

از کلیات حسی و کلمات کلی مدد می‌گیرد تا موقعیت‌هایی را بیان کند که در ذهن احساساتی‌اش شکل عینی خود را از دست داده‌اند.

 

[-pariya-]

چون آسان‌گیر و احساساتی است، وصف‌های قراردادی و کلمه‌های کلی مصالح بیان او هستند. حتی هنگامی که می‌خواهد به خیال خود از واقعیت خام و خشن سخن بگوید

 

[-pariya-]

حالت‌ها و صفت‌های انسانی را، به قرارداد‌ی‌ترین صورت‌ها، به اشیا نسبت می‌دهد یا در بیان احوال انسانی و مفاهیم ذهنی کمک می‌گیرد. فراوانی کلمات «مثل»، «مانند»، «همچو»، «بسان»، «نظیر»، «گفتنی»، «انگار»، و غیره در نوشته‌ها مبین همین امر است. برای نمونه: