متفرقه نیل گیمن: آینده‌ی ما در گرو کتاب‌خانه‌ها و کتاب‌خواندن و خیال‌بافیست

[اولدوز]

فیکشن دو کاربرد دارد. اول اینکه دروازه‌ای به سوی خواندن است. این نیاز که بدانید بعد چه اتفاقی می‌افتد، که بخواهید صفحه را ورق بزنید، نیاز به ادامه دادن، حتی اگر سخت باشد، بخاطر اینکه کسی در دردسر است و شما می‌خواهید بدانید همه چیز چطور تمام می‌شود… این انگیزه‌‌ای واقعی است. شما را وادار می‌کند که کلمات جدید یاد بگیرید، که به افکار جدید بیندیشید، که ادامه دهید. که کشف کنید خواندن فی نفسه لذت‌بخش است. به محض اینکه چنین چیزی را بدانید، شما در مسیر خواندن همه چیز قرار گرفتید. و خواندن کلید است. چندین سال پیش، سرو‌صداهای مختصری شکل گرفت درباره‌ی این که ما در دنیای پسا‌سواد هستیم، که در آن توانایی معنا دادن به کلمات مکتوب به نوعی بیهوده است، ولی آن روزها گذشته‌اند؛ کلمات از هر وقت دیگری مهم‌ترند؛ ما با کلمات دنیا را به حرکت درمی‌آوریم؛

 

[اولدوز]

در حالی که دنیا به سوی دنیای اینترنت می‌لغزد، ما باید دنبالش برویم؛ به منظور ارتباط برقرار کردن و درک اینکه چه چیزی داریم می‌خوانیم. مردمی که نمی‌توانند یکدیگر را درک کنند، نمی‌توانند ایده‌هایشان را به اشتراک بگذارند، نمی‌توانند ارتباط برقرار کنند و برنامه‌های ترجمه هم نمی‌توانند برایشان کار چندانی از پیش ببرند

 

[اولدوز]

آسان‌ترین راه برای اینکه مطمئن شویم کودکان باسوادی تربیت کرده‌ایم این است که به آن‌ها خواندن را یاد بدهیم، و نشان بدهیم خواندن عملی لذت بخش است. آسان‌ترین راه این است که کتاب‌های مورد علاقه‌شان را پیدا کنیم و در دسترسشان قرار دهیم و بهشان اجازه دهیم که مطالعه کنند.»

 

[اولدوز]

مدلین لانگل در سال 1983 درباره‌ی خلاقیت، سانسور و وظیفه‌ی کتاب‌های کودکان سخنرانی‌ای کرد که گیمن در گفت‌وگویش آن سخنرانی را به ذهن متبادر می‌کند. گیمن تحلیل می‌کند که چطور بزرگسالان به اصطلاح خوش‌نیت، ممکن است بذر آن اشتیاق جویای حیات و گاه نجات‌دهنده‌ی کتاب‌خوانی را از بین ببرند. به خصوص به والدین و آموزگاران می‌گوید:

 

[اولدوز]

فکر نمی‌کنم چیزی به عنوان کتاب بد برای بچه‌ها وجود داشته باشد. هر از گاهی میان بزرگسالان مد می‌شود که به زیرمجموعه‌ای از کتاب‌های کودکان، مثل یک ژانر، یا یک نویسنده گیر بدهند و اعلام کنند که کتاب‌های بدی هستند و بچه‌ها دیگر نباید آن‌ها را بخوانند. بارها و بارها دیده‌ام که چنین اتفاقی افتاده است؛ انید بلایتون به عنوان نویسنده‌ای بد معرفی شده بود، همچنین آر ال استاین و چندین نویسنده‌ی دیگر. کامیک‌ها را به عنوان علت رشد بی‌سوادی دانستند. چنین چیزی بی‌معنی است. رفتاری پر‌افاده و احمقانه است.

 

[اولدوز]

هیچ نویسنده‌ی کودک بدی وجود ندارد، چرا که کودکان دوست دارند و می‌خواهند بخوانند و جستجو کنند، به این خاطر که هر کودک با دیگری متفاوت است. آن‌ها می‌توانند داستان‌‌هایی را که به آن‌ نیاز دارند پیدا کنند و می‌توانند خودشان را وارد دنیای داستان‌ها کنند. یک ایده‌ی مبتذل و قدیمی، برای کسی که برای اولین بار با آن برخورد داشته است، مبتذل و قدیمی نیست. شما فقط بخاطر اینکه احساس می‌کنید دارند کتاب اشتباهی می‌خوانند نباید بچه‌ها را از خواندن دلسرد کنید. فیکشنی که شما دوست ندارید، می‌تواند دروازه‌ی ورود به کتاب‌های دیگری باشد که ممکن است ترجیح دهید بچه‌ها آن‌ها را بخوانند. و البته همه هم سلیقه‌ی مشابه شما را ندارند.

 

[اولدوز]

بزرگسالان خیرخواه می‌توانند به راحتی عشق یک کودک به خواندن را نابود کنند: با جلوگیری از خواندن چیزی که از آن لذت می‌برند، یا با دادن کتاب‌های ارزشمند ولی کسل‌کننده‌ی معادل‌های قرن بیست‌ویکمی ادبیات رو به پیشرفت ویکتوریایی که خودشان دوست دارند.

این کارها نسلی را روی دست شما می‌گذارد که متقاعد شده‌اند کتاب‌خوانی اصلاً باحال نیست و بدتر از آن، ناخوشایند است.

 

[اولدوز]

فرزندانمان باید پا به پلکان کتاب‌خوانی بگذارند؛ هرچیزی که آن‌ها از خواندنش لذت ببرند، آن‌ها را به بالا می‌برد، پله به پله، به سمت سواد (البته، کاری که بنده‌ی نویسنده کردم را انجام ندهید، که وقتی دختر 11 ساله‌ام در کف آر ال استاین بود، به سراغش رفتم و یک نسخه از کتاب کری نوشته‌ی استفن کینگ را به او دادم و گفتم اگر از اونا خوشت اومده، پس حتماً عاشق این می‌شی! هالی بقیه‌ی دوران نوجوانی‌اش را هیچ چیز بجز داستان‌های گل‌وبلبل نخواند و هنوز که هنوزه، هر بار نام استفن کینگ می‌آید با نگاهی سرد و ملامت‌بار به من خیره می‌شود).

 

[اولدوز]

گیمن در ادامه از دومین عملکرد کلیدی ادبیات که همان توانایی بی‌نظیر برای پرورش هم‌حسی و هم‌دردی است می‌گوید. او گفته‌ای دارد که حرف الهام‌بخش ربکا سلنیت را که “کتاب، قلبی است که در قفسه‌ی سی*ن*ه‌ی دیگری می‌تپد” به ذهن متبادر می‌کند:

 

[اولدوز]

وقتی شما تلویزیون تماشا می‌کنید یا فیلم می‌بینید، دارید به چیزهایی نگاه می‌کنید که برای افراد دیگری اتفاق می‌افتند. داستان تخیلی چیزی است که شما آن‌را با استفاده از بیست و شش حرف و مشتی علائم نگارشی، و خودتان و تنها خودتان می‌سازید، با استفاده از تخیلتان، دنیایی خلق می‌کنید، افرادی را در آن قرار می‌دهید و از طریق دریچه‌ی چشم آن‌ها به این دنیا نگاه می‌کنید. بدین شکل احساس می‌کنید، از مکان‌ها و دنیاهایی دیدن می‌کنید که از هیچ راه شناخته‌شده‌ی دیگری نمی‌توانید آن‌ها را ببینید. شما یاد می‌گیرد که هر کسی که آن بیرون است، یک «من» است. شما تبدیل به شخص دیگری می‌شوید و وقتی به دنیای خودتان برمی‌گردید، اندکی تغییر کرده‌اید.

همدلی یک ابزار است برای ورود افراد به درون گروه‌ها، برای اینکه به ما اجازه دهد بیشتر از فردگراهایی که درگیر خودشان هستند، کارایی داشته باشیم.