آموزشی همه چیز درباره کاریکلماتور

[شیر کاکائو]

تشبیه‌های مرکب و استعاره‌های اغراق‌آمیز همان‌گونه که پیشتر به آن اشاره شد از مختصات سبک هندی است و از دیدگاه ارزش ترجمه‌پذیری شاید مهم‌ترین ویژگی باشد که یکی دیگر از وجوه نزدیکی کاریکلماتور به سبک هندی می‌باشد. البته پیچیدگی تشبیه‌ها و استعاره‌ها و بسامد بالای اسلوب معادله در سبک هندی آن را متفاوت می‌کند. شاید توجه نویسندگان کاریکلماتور در آینده به اسلوب معادله بتواند زیبایی‌های بیشتری را در این گونه‌ی ادبی ایجاد کند.

 

[شیر کاکائو]

ما ز آغـاز و ز انجـام جهـان بی‌خبریـم اول و آخر این کهنه کتاب افتاده است (کلیم)

مشت سوزن بدنم زان مژه تا ریخته‌اند گرنه از پاره‌ی دل دوخته، پیراهن چشم (عرفی)

کم طالعی نگر که من و یار چون دو چشم همسایه‌ایم و خانه‌ی هم را ندیده‌ایم (میر صیدی)

علاج زخم دل از گریه کی ممکن بود بیدل به شبنم بخیه نتوان کرد چاک دامن گل را (بیدل)

اظهار عجز پیش ستم‌پیشه ابلهی است اشک کباب باعث طغیان آتش است (صائب)

 

[شیر کاکائو]

تمثيل

در تمثيل کلام حاوی ضرب‌المثلی است يا جنبه‌ی ضرب‌المثل دارد که یکی از شیوه‌های تشبیه است. استفاده از ضرب‌المثل در کاریکلماتورهای شاپور خیلی پرکاربرد نیست. اما مواردی را می‌توان در این خصوص پیدا کرد. البته در کاریکلماتورهای برخی نویسندگان دیگر استفاده از ضرب‌المثل به یک ویژگی تبدیل شده است.

 

[شیر کاکائو]

– برای بادکنک ميسر نيست «يک سوزن به خودش بزند يک جوالدوز به‌ديگری.» (شاپور)

– عاشق پاییزی هستم که نان دختر گل‌فروش را آجر نکند. (شاپور)

– پشت سر اغلب خواننده‌ها صفحه می‌گذارند. (شاپور)

 

[شیر کاکائو]

آنچه در سبک هندی وجه غالب داشته و دکتر سیروس شمیسا به عنوان مهم‌ترین عنصر ادبی این دوره به آن اشاره می‌کند جنبه‌ی ارسال‌المثلی تک‌بیتها است. به سبب همین جنبه، بیت دهان به دهان می‌گردد و اسم شاعر فراموش می‌شود. به‌طوری که میتوان گفت معروف بودن بیت و مجهول بودن اسم شاعر یکی از مختصات سبک هندی است. البته همانگونه که در سبک هندی مصرع‌ها قابلیت تبدیل شدن به ضرب‌المثل را دارند این پتانسیل در کاریکلماتور نیز نهفته است که بستگی مستقیم به ساخت و موضوع جمله، داشتن قابلیت وجه کنایی و میزان استقبال و استفاده عمومی مردم دارد، که در این ماجرا فاصله‌ی زیادی میان کاریکلماتور و سبک هندی وجود دارد.

 

[شیر کاکائو]

خواب را بر کوهکن تصویر شیرین تلخ کرد کار چون دلچسب شد خود کارفرما می‌شود (صائب)

فکر شـنبـه تـلـخ دارد جمـعه‌ی اطفـال را عشرت امروز بی اندیشه‌ی فردا خوش است (صائب)

شعر اگر اعجاز باشد بی‌بلند و پست نیست در ید بیضا همه انگشت‌ها یک دست نیست (غنی کشمیری)

گر نخـل وفـا بر ندهـد چشـم تری هسـت تا ریشه در آب است امید ثمری هست (عرفی شیرازی)

چشم طمـع مدوزیـد بر کیسه‌ی خسیسان باور نمی‌توان داشت سگ نان دهد گدا را (بیدل)

 

[شیر کاکائو]

تضاد و پارادوکس

در تضاد بين دو يا چند واژه تناسب منفی وجود دارد. يعنی کلمات از نظر معنی، عکس و ضد هم هستند. مهم‌ترین نوع تضاد پارادوکس است و وقتی رخ می‌دهد که تضاد منجر به معنای دور و به ظاهر متناقضی است که به کمک مجاز و استعاره قابل‌توجيه است. از این شیوه‌ی تناسب‌آفرینی می‌توان نمونه‌هایی در سبک هندی و مواردی در کاریکلماتور پیدا کرد.

 

[شیر کاکائو]

– دود سرگرم بالا رفتن از سقوط است. (شاپور)

– عمر کوتاه، مرگ طولانی‌تری را در پی دارد. (شاپور)

– پرنده‌ی کوتاه‌پرواز نمی‌تواند بلندپروازی کند، اما پرنده‌ی بلندپرواز می‌تواند کوتاه‌پروازی کند. (شاپور)

 

[شیر کاکائو]

نه همین ما می‌گدازیم از غم بخت سیاه هر کجا روشندلی دیدیم شمع این شب است (کلیم)

بر نقش پای مور به آهستگی خرام زنجیر فیلِ مسـ*ـتِ مکافات پاره است (صائب)