متفرقه پدر داستان نویسی مدرن ایران

[حنا نویس]

جمال زاده بعد از ملاقات با رضا افشار که از طرف کمیته ی ملیون ایرانی به ملاقات او آمده بود راهی آلمان شد . در آلمان دوره ی تازه ای در زندگی جمال زاده آغاز شد . دوره ای که با بسیاری از اهل فرهنگ و سیاست چون ابراهیم پور داوود ، علامه قزوینی ، تقی‌زاده ، کاظم‌زاده ی ایرانشهر ، حاج اسماعیل امیرخیز ، تربیت و غنی‌زاده در کمیته ی ملیون ایرانی آشنا و همراه شد .

 

[حنا نویس]

او که جوانترین عضو این مجموعه بود به مدت ۶ سال با این کمیته همکاری کرد . از جمله دستاوردهای بزرگ این کمیته انتشار مجله ی معتبر کاوه بود که در آن علاوه بر مسایل سیاسی که بیشتر جنبه ضدانگلیسی و ضد روسی داشت حاوی مطالب مختلف علمی و ادبی و تاریخی بود که بیشتر حول محور موضوعاتی چون حفظ زبان و ادبیات فارسی ، مبارزه برضد تعصب ، خدمت به حفظ ملیت، وحدت ملی ایران و مجاهدت در راه پاکیزگی زبان فارسی دور می زد.

 

[حنا نویس]

قابل ذکر است مجله ی کاوه که مدتی هزینه اش توسط دولت آلمان تامین می گشت، در ابتدا و در دوران جنگ جهانی اول به دفاع از سیاست های آلمان و عثمانی می پرداخت . جمال زاده تعدادی از آثار معروف خود را چون بخشی از مجموعه داستان یکی بود ، یکی نبود ، کتاب معروف گنج شایگان و تاریخ روابط ایران و روس برای اولین بار در کاوه به چاپ رساند

 

[حنا نویس]

اما همچنان که همگان گفته اند انقلاب ادبی جمال زاده با انتشار مجموعه داستان یکی بود ، یکی نبود که محتوی ۶ داستان کوتاه بود صورت عینی‌تری گرفت . این مجموعه که اولین مجموعه داستان کوتاه فارسی در فرم جدید و جدی است در سال ۱۳۰۱ به چاپ رسید که علاوه بر داستان ها ، دیباچه یا مقدمه ی مهمی داشت . باید از این مقدمه به عنوان سند ادبی یا بیانیه اساسی نثر جدید فارسی یاد کنیم که بر اساس تفکر دموکراسی ادبی نوشته شده است

 

[حنا نویس]

در واقع جمال زاده با نوشتن این مقدمه در ادامه ی راه افرادی چون زین العابدین مراغه‌ای ، تالبوف ، دهخدا ، میرزا حبیب اصفهانی و سیداشرف‌الدین حسینی قرار گرفت . چون خواست همه ی این افراد که پیش از جمال زاده زندگی می کردند آن بود که ادبیات فارسی را از نخبه گرایی بیرون بیاورند و آن را در دسترس همگان قرار بدهند تا به ترقی معنوی و پیشرفت اجتماعی مدد برسانند .

 

[حنا نویس]

جمال زاده در همان مقدمه ذکر کرد که می‌خواهد مخاطبان ادبیات فارسی را از صورت قشری نازک و اندک شمار که از میان گروهی خاص برگزیده شده‌اند به در آورد و زبان خود را در میان عموم مردم گسترش بدهد . به این ترتیب جمال زاده با اولین اثرش ، تاثیر مهمی بر نویسندگان پس از خود از جمله هدایت ، آل احمد و علوی گذاشت .

 

[حنا نویس]

لازم به ذکر است که سال ۱۳۰۱ یعنی سال چاپ یکی بود یکی نبود ، درادبیات معاصر ایران، سال مهمی است. چرا که در این سال آثار مهم و نو جویی در ادبیات فارسی به چاپ می‌رسد ؛ کارهایی چون افسانه ی نیما در حوزه شعر ، تهران مخوف که اولین رمان جدی زبان فارسی است و توسط مشفق کاظمی به چاپ رسیده و همچنین نمایشنامه ی جعفرخان از فرنگ برگشته به قلم حسن مقدم .

 

[حنا نویس]

جمال زاده پس از همکاری با مجله ی کاوه در برلین به عنوان کارمند محلی در سفارت ایران کار گرفت . سپس در سال ۱۳۱۰ شمسی در دفتر بین‌الملل کار در ژنو هم استخدام شد و مدتی بعد در سفارت ایران در سوییس به عنوان وابسته ی فرهنگی ایران مشغول شد که پس از انتشار کتاب معروف خلقیات ما ایرانیان که حاوی بررسی انتقادی فرهنگ و جامعه ی ایران بود ، او را به طرز زننده ای از دفتر کارش بیرون کردند .

 

[حنا نویس]

جمال زاده در سال ۱۳۵۵ به طور رسمی بازنشسته شد . او در طول عمرش دوبار ازدواج کرد ولی هیچگاه صاحب فرزند نشد . هر دو همسرش به نام های ژوزفین و اگی اهل سوییس بودند . پدر داستان نویسی نوین ایران پس از سالها زندگی پر فراز ونشیب در ۱۷ آبان ۱۳۷۶ زندگی را بدرود گفت.

 

[حنا نویس]

ویژگی های دوران و شخصیت جمال زاده

علی دهباشی ، مدیر مسوول و سردبیر مجله ی بخارا و پژوهشگر فرهنگ و ادبیات معاصر ایران است . ایشان با جمال زاده مراوداتی داشته و بر چاپ آثار مرحوم جمال زاده نظارت کرده است . آقای دهباشی در سال ۱۳۷۷ کتابی درباره ی بزرگداشت جمال زاده به چاپ رساند که دربردارنده ی مجموعه ای از مقالات بود. او در پاسخ اینکه "کدام یک از وجوه جمال زاده را برجسته تر می دانید" گفت :

"جمال زاده یکی از نادر شخصیت های فرهنگی ایران است که وجوه گوناگون دارد :