متفرقه پدر داستان نویسی مدرن ایران

[حنا نویس]

عمر طولانی ؛ او ۱۰۶ سال زندگی کرد.

ـ از سال های نوجوانی در بحرانی ترین دوره ی تاریخ ایران و جهان یعنی جنگ جهانی اول و جنگ جهانی دوم در خارج از ایران و در نقاط حساسی که در ارتباط با ایران بود، حضور داشت

ـ به اعتبار مقاله هایی که در روزنامه ی کاوه نوشت جوان ترین روزنامه‌نگار ایران بود .

 

[حنا نویس]

نخستین داستان‌نویس مدرن ایران است و به علت عمر طولانی و ارتباط فرهنگی پیوسته با ایران، همواره حضور زنده‌ای در ایران داشت . بسیاری از نویسندگان از ایران مهاجرت کردند و ارتباط آنها با ایران قطع شد ولی جمال زاده هرگز تا پایان عمر این ارتباط را قطع نکرد و یکی از مجاری ارتباطش با ایران نامه‌نگاری بود . وی بدون توجه به این که چه کسی به او نامه می نویسد هر پرسشی را پاسخ می گفت و هر کتابی را می فرستادند می‌خواند و سعی می‌کرد این ارتباط را برقرار نگه دارد .

 

[حنا نویس]

بسیاری از مخاطبانش او را هرگز ندیدند؛ به علت اینکه او در ژنو زندگی می‌کرد . بدون تردید جمال زاده آغازگر داستان نویسی جدید ایران بود ، ولی دیگر در زمینه ی داستان نویسی کارش را ادامه نداد و وارد حوزه های دیگری شد از جمله پژوهش های فرهنگی در زمینه ی تاریخ ایران ، ادبیات ایران و مسایل گوناگونی که به نوعی با ایران در پیوند بود .

 

[حنا نویس]

نمونه ی این پژوهش ها را در نوشته ی درخشان او تحت عنوان گنج شایگان می بینیم که اثری است تحقیقی درباره ی مسایل اقتصادی ایران و از منابع مهم به شمار می رود . یا تحقیقات او در زمینه ی خلقیات ما ایرانیان که اتفاقاً به همین عنوان هم چاپ شد و در دوران گذشته ممنوع بود، چون جمال زاده در آن کتاب تمام زمینه های فرهنگی روحیات ایرانیان را بررسی کرد .

 

[حنا نویس]

بنابراین بخش مهمی از زندگی جمال زاده به عنوان ایران شناس طی شد .کتاب دیگرش فرهنگ لغات عامیانه است که بعد از کتاب مرحوم امیرقلی امینی یکی از بهترین کارهای پژوهشی در این چهارچوب است . در زمینه ی جنگهای ایران و روسیه هم کتابی نوشت و به عنوان پژوهشگر تاریخ ،خیلی دقیق و مسلط کارش را انجام داد .

 

[حنا نویس]

جنبه ی دیگر شخصیت جمال زاده تبدیل شدن او بود به تاریخ سیار ؛ یعنی جمال زاده در معرض حوادث گوناگون تاریخی ، فرهنگی ، اجتکاعی بود و اظهار نظرهای بسیاری کرد که این را من و آقای ایرج افشار زیر عنوان خاطرات جمال زاده منتشر کردیم .

 

[حنا نویس]

یک آدم جامع الاطراف بود که کارش را در داستان نویسی ادامه نداد ؛ یا بهتر بگویم : داستان نویسی را ادامه داد اما دیگر داستان هایش ادامه ی داستان های قبلی نبود بلکه خاطراتی بود که در قالب داستان نوشته می شد . یکی بود ـ یکی نبود ، حسینعلی میرزا ، سر و ته یک کرباس ، قصه هایی برای بچه های ریش دار و راه آب نامه تعدادی از داستان های اوست .

 

[حنا نویس]

درست است که جمال زاده پس از فاصله گرفتن از داستان نویسی محقق و پژوهشگر شد ولی پیوندش را با داستان نویسی همیشه ادامه داد . مهمترین نقدهایی که بر بعضی از داستان های ایرانی نوشته شده به قلم جمال زاده است . توجه شما را جلب می کنم به نقدهای جمال زاده در مورد مدیر مدرسه، درباره ی بوف کور، شادکامان دره ی قره سو و دیگر آثار داستانی که مجموعه ی اینها را من در یک کتاب قصه نویسی جمع آوری کردم.

 

[حنا نویس]

او در وصیت نامه ای کلیه ی حقوق مادی و معنوی آثارش را به دانشگاه تهران بخشید و برای این کار هیاتی تعیین کرد . اعضای هیات اولیه اش کسانی چون دکتر علی اکبر سیاسی ، دکتر جواد شیخ الاسلامی ، آقای باستانی پاریزی و ایرج افشار بودند.

 

[حنا نویس]

در سالهای بعد این هیات تغییر کرد و کسان دیگری آمدند ولی در طی ۱۵ سال اخیر بنده از طرف هیات به عنوان ویراستار و سخن گوی بنیاد جمال زاده تعیین شدم که تا به حال ۲۶جلد از آثار جمال زاده را منتشر کردیم . شیوه ی کار من این بود که نسخه ای را از کتابخانه ی جمال زاده که به دست خود او تصحیح شده بود با نسخه‌ای از کتابخانه ی مجتبی مینوی با رسم الخط امروزی مقابله کردم و نسخه ی واحدی آماده کردم و برای چاپ به انتشارات سخن سپردم .