ایده چگونه داستان‌ را شروع کنیم؟ | از الهام تا ایده‌های محرک

[شیر کاکائو]

وقتی از محمدرضا اصلانی درباره‌ی «الهام» پرسیدم این گونه پاسخ دادند:

«هیچ انسانی خارج از الهام نیست. فقط هنرمندان نیستند که به‌شان الهام می‌شود. یک چوپان یا بقال هم الهامات دارند. ولی این الهامات هیچ‌وقت به الهامات فرهنگی-هنری تبدیل نمی‌شوند.
✦ در واقع هر چه دانش فرد، رشد یافته‌تر باشد الهاماتش سامان‌یافته و پیشروتر می‌شوند. و خود آن دانش‌ و اندیشه‌ها هستند که به انسان الهام می‌دهند.
✦ اندیشه به این معنی نیست که تو مقدار زیادی کتاب جمع کنی و یا بخوانی. اندیشه از برداشت‌ها سرچشمه می‌گیرد.
مثلا وقتی کتابی خواندی باید ببینی چه چیزی از آن برداشت کرده‌ای. دانش واقعی تو برداشت‌های توست. نه خوانده‌ها و آموخته‌های تو. وگرنه خیلی‌ها خیلی اطلاعات دارند ولی هنرمند یا متفکر نمی‌شوند.
✦ پس می‌شود گفت برداشت‌های ما از مجموعه‌ی عوامل و عناصر جهان، دانش حقیقی‌ ماست. و این دانش‌های رشدیافته هستند که به ما الهامات می‌رسانند.»

 

[شیر کاکائو]

یک تمرین برای سامان‌دهی برداشت‌ها

 

[شیر کاکائو]

یادداشت نویسی:

وقتی کتابی می‌خوانید که برای‌تان جالب است بی‌تفاوت از آن نگذرید. چون این کار باعث فراموشیدن کل مطلب و بی‌فایده شدن خوانده‌ها می‌شود. شروع کنید به نوشتن درباره‌ی آن کتاب. خیلی سخت نگیرید. در حد یکی دو پاراگراف یادداشتی بنویسید که چرا به نظرتان کتابی که خواندید جالب بوده. این یادداشت را در رسانه‌ی شخصی‌تان منتشر کنید.

 

[شیر کاکائو]

یک تمرین برای افزایش دقت در مطالعه

بهترین تمرین برای درک عمیق‌تر متن‌ها تمرین رونویسی‌ است.

 

[شیر کاکائو]

تمرین رونویسی:

• یک پاراگراف‌ از هر کتابی را که دوست دارید انتخاب کنید.
• آن با دقت بخوانید.
• کتاب را ببندید و تلاش کنید آنچه به یاد دارید بنویسید.
• حالا متن‌ها را مقایسه کنید. به تفاوت‌ها دقت کنید. ببینید که نویسنده از چه کلمات و عبارت‌هایی استفاده کرده.
• بعد پاراگراف بعدی را بخوانید. باز این کار را تکرار کنید. و نه فقط تکرار بلکه روی هر جمله و کلمه تامل کنید.

 

[شیر کاکائو]

ماهیت ایده‌ی محرک

 

[شیر کاکائو]

ایده‌ی محرک می‌تواند تقریبا هر چیزی باشد. ممکن است بخشی از رویایی باشد که شب قبل دیده‌اید. ممکن است با دیدن یک نقاشی و یا شنیدن یک موسیقی شروع شود. ولی ایده‌های محرک اغلب از تصاویر زندگی خودمان بیرون می‌آیند.

برای مثال:

 

[شیر کاکائو]

اصغر فرهادی در مورد فیلم «جدایی نادر از سیمین» چنین می‌گوید(+):

«تصویری در ذهنم داشتم که فکر می‌کنم باید از چیزی آمده باشد که برادرم به من گفت؛ تصویر مردی میان‌سال که پدرِ پیرِ مبتلا به آلزایمرش را حمام می‌کند. این تصویر برای من مثل دکمه‌ای بود که باید برایش پیراهن می‌دوختم.
می‌خواستم بدانم که این مرد کیست؟ خانواده‌اش کجا هستند؟ چرا پدرش در خانه او زندگی می‌کند؟ چرا او مسئول نگهداری از اوست؟ و آیا پیرمرد اصلاً او را می‌شناسد؟ و پرسش‌های فراوان دیگری. این سوال‌ها جنبه‌های مختلفی از داستان را برای من روشن کرد.»

 

[شیر کاکائو]

بنابراین فقط با ۲ قدم می‌شود نوشتن نسخه‌ی اولیه‌ی داستانی را نوشت:

• قدم اول: رسیدن به ایده‌ی محرک
• قدم دوم: سوال‌پیچ کردن ایده‌ی محرک

 

[شیر کاکائو]

قدم اول: رسیدن به ایده‌ی محرک

در دسترس‌ترین داستان برای نویسنده داستان زندگی خودش است. زندگی همه‌‌ی ما منحصر به فرد است. پس طبیعتا از دل آن متنی بیرون می‌آید غیرباسمه‌ای و ناب. برای رسیدن به یک ایده‌ی محرک درست و حسابی هم بهتر است پیش از هر چیزی به زندگی خودمان رجوع کنیم. چه تصاویر و دیالوگ‌‌هایی به یادتان می‌آید؟ سعی کنید آن‌ها را با جزئیات بنویسید. به نظرتان کدام ایده برای داستان شدن مناسب‌تر است؟

در این قسمت ممکن است با دو ترس مواجه شوید و شکست بخورید.