آموزشی ژانر رئالیسم جادویی

[Tara Motlagh]

موراکامی جادوگر شرقی
هاروکی موراکامی نویسنده‌ی بزرگ ژاپنی، غول شرقی ادبیات جهان است. اندیشه‌ی موراکامی که ریشه در فرهنگ غنی ژاپن دارد، در همزیستی با فرهنگ و ادبیات غرب و موسیقی و ادبیات روسیه غنایی دوچندان یافته است. ادبیات منحصربه‌فرد موراکامی که رنگ‌وبویی از رازمندی و سحرانگیزی دارد سبب شده تا برخی از آثارش در رده‌ی بهترین نمونه‌های ادبیات رئالیسم جادویی قرار گیرد؛ همچون کافکا در ساحل، اثری جاودان و یگانه که در سراسر جهان مخاطبان خاص و عام را با سلیقه‌های متنوع به خود کشانده و تحسینشان را برانگیخته است.

 

[Tara Motlagh]

رمانی با دو داستان موازی و شخصیت‌پردازی بی‌نظیر که جان آپدایک نویسنده آن را «ورزدهنده‌ی ذهن» خوانده و امتناع از مطالعه‌اش را غیرممکن دانسته است. «زندگی بدون یک‌بار خواندن هملت مثل زندگی‌ای است که تمام آن در معدن ذغال بگذرد.»، این یکی از جملات کتاب کافکا در کرانه است. جمله‌ای که به‌یقین برای داستان‌های پرکشش و عمیق موراکامی نیز صدق می‌کند.

 

[Tara Motlagh]

رئالیسم جادویی در ایران

ادبیات کهن فارسی به خصوص در متون صوفیانه پر از عناصر فراطبیعی و سحرانگیز است. نویسندگان معاصر ایرانی نیز پیش از آشنایی جدی با رئالیسم جادویی که عمدتا با ترجمه‌ی آثار نویسندگان آمریکای لاتین صورت گرفت، کمابیش تجربه‌هایی در داستان‌پردازی فانتزی و به سبک رئالیسم جادویی داشته‌اند. اگرچه تمایل به شیوه‌ی رئالیسم جادویی در نویسندگان ایرانی کمرنگ‌تر از برخی مکاتب دیگر است، اما تا به امروز برخی نویسندگان پرآوازه و بزرگ این سرزمین داستان‌هایی در این سبک نوشته‌اند.

 

[Tara Motlagh]

عزاداران بیل

غلامحسین ساعدی، نویسنده‌ی شهیر و صاحب سبک ایرانی یکی از پیشگامان رئالیسم جادویی در ادبیات فارسی است. مجموعه داستان عزاداران بیل، اثر مهم ساعدی و یکی از اولین نمونه‌های رئالیسم جادویی در ادبیات ایران است. این داستان‌های به‌هم‌پیوسته در روستایی به اسم بیل اتفاق می‌افتد؛ جایی پر از رنج و محرومیت و مصیبت که بلای خرافه نیز به جان مردمانش افتاده است. این هشت داستان یکی از مهم‌ترین، جذاب‌ترین و رازآمیزترین مجموعه داستان‌های فارسی را تشکیل داده ‌است. فیلم تحسین‌شده و جریان‌ساز گاو به کارگردانی داریوش مهرجویی با اقتباس از داستان چهارم این مجموعه ساخته شد.

 

[Tara Motlagh]

روزگار دوزخی آقای ایاز

رضا براهنی نویسنده، شاعر و منتقد بزرگ و یکی دیگر از داستان‌نویسان مهم ایرانی است که نوشتن داستان‌های رئالیسم جادویی را آزموده است. براهنی یکی از مهم‌ترین آثارش، روزگار دوزخی آقای ایاز را در سال‌های پایانی دهه‌ی ۱۳۴۰ نوشت. زبان قدرت‌مند براهنی با رنگی از خیال که ویژه‌ی اوست، ترکیبی بی‌نظیر ساخته تا روزگار دوزخی آقای ایاز داستانی جذاب، تکان‌دهنده و اعتباری برای ادبیات رئالیسم جادویی فارسی باشد.

 

[Tara Motlagh]

اهل غرق

منیرو روانی‌پور نویسنده‌ی جنوبی اهل بوشهر نیز یکی از پیشگامان ادبیات رئالیسم جادویی در ایران است. او که از اساطیر و افسانه‌های جنوبی در نگارش داستان‌هایش بهره‌ای به‌سزا برده، از دریا به عنوان عاملی سحرآمیز نام برده که نقشی پررنگ در الهام‌بخشی به او داشته است. در داستان‌های روانی‌پور یافتن مرزی میان خیال و واقعیت ناممکن است، گویی خیال نیز جزئی از واقعیت است؛ جزئی تفکیک‌ناپذیر. این ویژگی در رمان اهل غرق روانی‌پور به‌خوبی نمایان است. رمانی که در سال ۱۳۶۸ به انتشار رسید. پریان دریایی و غول‌ها و شخصیت‌های نیمه‌انسانی با فضاسازی خیال‌انگیز و کم‌نظیر روانی‌پور در این داستان با مهارت تمام ترکیب شده است. مجموعه داستان «کنیزو» روانی‌پور نیز از نمونه‌های شاخص رئالیسم جادویی در ادبیات فارسی است.

 

[Tara Motlagh]

طوبا و معنای شب

شهرنوش پارسی‌پور داستان‌نویس و مترجم یکی دیگر از بانوان نویسنده‌ی ایرانی است که رئالیسم جادویی را تجربه کرده است. داستان طوبا و معنای شب او نمونه‌ای درخشان از رئالیسم جادویی فارسی است. این داستان روایت‌گر داستانی دراواخر دوره‌ی قاجار و اوایل پهلوی است.

 

[Tara Motlagh]

روزگار سپری‌شده‌ی مردم سال‌خورده

محمود دولت‌آبادی که از پایه‌های ادبیات داستانی فارسی در روزگار معاصر است نیز داستان‌نویسی به شیوه‌ی رئالیسم جادویی را آزموده است. او در رمان «روزگار سپری‌شده‌ی مردم سال‌خورده»، زندگی سه نسل از مردم یکی از روستاهای سبزوار را با زبانی شاعرانه و در فضایی پررمزوراز و سحرآمیز روایت کرده است.

 

[Tara Motlagh]

ملکوت

داستان ملکوت بهرام صادقی نیز اثری کم‌حجم اما برجسته با فضایی جادویی و خیال‌انگیز و وحشت‌زا است که برخی آن را نقطه‌ی عطفی در جریان رئالیسم جادویی در ادبیات ایران می‌دانند.