آموزشی کاربرد نقطه ویرگول در نگارش فارسی

[؛Raha]

کاربرد نقطه ویرگول در نگارش فارسی
نقطه ویرگول یا سمی کالن نشانه‌ای است برای ایجاد یک مکث طولانی‌تر از ویرگول و کوتاه‌تر از نقطه؛ به عبارتی کاربرد نقطه ویرگول چیزی مابین نقطه و ویرگول است.
یکی از رایج‌ترین کاربردهای نقطه ویرگول جایی‌ست که توضیحاتی تکمیلی‌تر به دنبال جمله قبلی می‌آید.

 

[؛Raha]

کاربرد ویرگول در نگارش فارسی
ویرگول یکی از مهم‌ترین علائم نگارشی در زبان فارسی است که متاسفانه از سوی شمار زیادی از افرادی که دستی در نوشتن دارند، مورد بی اعتنایی قرار می‌گیرد. به عنوان مثال جمله «بخشش، لازم نیست اعدامش کنید» در مقابل جمله «بخشش لازم نیست، اعدامش کنید»

 

[؛Raha]

در واقع ویرگول نشانه‌ای است که برای ایجاد مکثی کوتاه به کار می‌رود به همین خاطر به عنوان نمادی از توقف کوتاه یا درنگ شناخته می‌شود.

 

[؛Raha]

ویرگول، کاما یا درنگ نما نشانه‌ای است که برای مکث کوتاه در جمله به کار می‌رود و اجزای دو طرف آن با هم پیوند دارند. کلمه ویرگول (virgule) از زبان فرانسه و کاما (comma) از زبان انگلیسی وارد زبان فارسی شده است. در زبان انگلیسی دُم این علامت به سمت پایین است؛ اما در زبان فارسی،‌ شاید به خاطر اجتناب از اشتباه گرفتن آن با حرف «و»، دم آن رو به بالا قرار دارد.

 

[؛Raha]

کاربرد ویرگول در نگارش فارسی
ویرگول در نگارش فارسی کاربردهای متعددی دارد که در اینجا به مهمترین آن‌ها اشاره می‌کنیم.

عطف بین کلمه‌ها و عبارت‌های هم‌پایه در یک جمله
کلمه‌های هم‌پایه، یعنی کلمه‌هایی که دارای یک نقش هستند و برای همه آنها از یک فعل استفاده می‌شود. اگر این کلمات بیشتر از دو تا باشند، بین آن‌ها ویرگول درج می‌شود و قبل از آخرین کلمه یا عبارت، به جای ویرگول، از واو یا از يا استفاده می‌شود.

 

[؛Raha]

گاه در بین گروه‌های هم‌پایه، برای رفع ابهام، در دو گروه آخر، قبل از «و» عطف، ویرگول نیز می‌آید:

زن و مرد، پیر و جوان، شهری و روستایی، و باسواد و بی‌سواد همه از حقوق شهروندی یکسانی برخوردارند.

بین دو جمله پایه و پیرو و در جملات مرکب که معنای جمله قبلی بدون جمله بعدی کامل نیست
اگر تمرین نکنید، به درجه استادی نمی رسید.

با توجه به این که امسال زمستان سختی در پیش است، در صورتی که در زمستان قصد سفر به منطقه را دارید، زنجیر چرخ به همراه داشته باشید.

 

[؛Raha]

بین دو جمله پایه و پیرو و در جملات مرکب که معنای جمله قبلی بدون جمله بعدی کامل نیست
اگر تمرین نکنید، به درجه استادی نمی رسید.

با توجه به این که امسال زمستان سختی در پیش است، در صورتی که در زمستان قصد سفر به منطقه را دارید، زنجیر چرخ به همراه داشته باشید.

بین دو جمله مرکب، زمانی که بخشی از جمله دوم، به قرینه جمله اول حذف شود
مشک آن است که خود ببوید، نه آن که عطار بگوید.

 

[؛Raha]

برای جلوگیری از اشتباه در خواندنِ جمله
اگر احتمال بدهیم که خواننده کلمه‌ها را با کسره اضافه بخواند، برای جلوگیری از این اشتباه می‌توان از علامت ویرگول استفاده کرد:

با بررسی اقدامات قانونی، مجلس استیضاح وزیر را از دستور خارج کرد.

پس، فردا می‌بینمت.

کتاب، دوستی خوب است.

جدا کردن جمله یا عبارت معترضه از بقیه اجزای جمله
استادم، که روانش شاد باد، در ادبیات بی‌نظیر بود.

نکته: البته در این مورد می‌توان به جای ویرگول از خط فاصله هم استفاده کرد.

 

[؛Raha]

پس از منادا
منادا اسمی است که قبل یا بعد از حرف ندا قرار می‌گیرد. گاهی پس از منادا، از علامت تعجب (!) نیز استفاده می‌شود.

یا رب، تو چنان کن که پریشان نشوم.

جدا کردن گروه قیدی از بقیه اجزای جمله
اگر گروه قیدی در آغاز جمله باشد، پس از آن، و اگر در میان جمله باشه، قبل و بعد از آن ویرگول می‌گذاریم.

سازمان‌های امدادی، بلافاصله پس از وقوع زلزله، به محل اعزام شدند.

در همان‌ سالی‌های آغازین زندگی، استعداد و قریحه سرشار وی آشکار بود.

 

[؛Raha]

برای جدا کردن بدل یا عطف بیان از بقیه اجزای جمله
بدل به اسم یا گروه اسمی گفته می‌شود که خصوصیات اسم قبل از خود را بیان می‌کند.

فردوس، حماسه‌سرای بزرگ ایران، شاهنامه را طی سی سال سرود.

بعد از قیدهای نفی و اثبات که در ابتدای جمله برای معرفی می‌آید
البته برخی در این موارد استفاده از نقطه ویرگول را توصیه می‌کنند.

بله، درست است.

خیر، چنین نیست.