طبیعت شناسی کاکتوس

[سلین]

شرایط محیطی​

خاک مناسب​

یکی از معیارهای تعیین‌کننده خاک مناسب برای کاکتوس‌ها، آب‌وهوا می‌باشد. به گونه‌ای که در آب‌وهوای گرم نیاز این گیاهان به خاک قابل نفوذ و سبک بیشتر احساس می‌شود در حالی که در آب‌وهوای سرد که گیاهان نیاز به آبیاری چندانی ندارند به خاکی سنگین‌تر نیاز خواهد بود.

به‌طور کلی کاکتوس‌ها خاک‌های با PH کمتر از ۷ تا نزدیک به ۷ را می‌پسندند. در بیشتر متون، ترکیب اصلی خاک کاکتوس‌ها در اندازه‌های زیر سفارش شده‌است:[۱۰]

• ۱ قسمت خاک باغچه + ۱ قسمت شن و ماسه (به نسبت مساوی) + ۱ قسمت کمپوست (مواد پوسیده گیاهی و خاک برگ)، یا
• یک دوم قسمت خاک رسی + ۱ قسمت ماسه + ۱ قسمت خاک باغچه، یا
• ۱ قسمت کمپوست + ۱ قسمت خاک پیت + یک قسمت ماسه

هرگاه به ترکیب‌های بالا در انتها، ۵ درصد خاک زغال اضافه شود اثر ویژه‌ای در جلوگیری از پوسیدگی و دیگر بیماری‌های قارچی خواهد داشت (حضور پتاس در خاک زغال، باعث این امر می‌شود).

یکی از ضروری ترین نکات در پرورش و نگهداری کاکتوس ها داشتن خاک و گلدان مناسب برای کاکتوس است.گلدان ما باید زهکشی مناسبی داشته باشد به این معنی که آب اضافی به راحتی از کف گلدان خارج شود.ریشه کاکتوس ها به شدت به پوسیدگی حساس میباشند و در صورتی که آب به مدت زیادی در خاک آن ها باقی بماند ریشه گیاه دچار پوسیدگی شده و گیاه به اصطلاح میگندد.پس به همین منظور در کف گلدان مقداری شن قرار میدهیم تا آب اضافی به راحتی خارج شود.

البته در متون مختلف و در گفته‌های افراد با تجربه در زمینه تولید و پرورش کاکتوس به فرمول‌های مختلف دیگری نیز اشاره شده‌است. برخی از افراد در ترکیب خاک خود از کود حیوانی و برخی دیگر از ورمی کمپوستاستفاده می‌کنند. به عنوان مثال می‌توان به این ترکیب اشاره کرد:

دو قسمت شن ریز شسته شده و شیرین (فاقد املاح) + کمتر از یک قسمت کود گاوی پوسیده + یک قسمت خاک برگ پوسیده با اندازه متوسط ذرات + مقدار بسیار کمی از قطعات خورد شده زغال چوب (این فرمول را بر اساس اطلاعات ذکر شده در تابلوی اطلاع‌رسانی باغ گل‌های اصفهان در این قسمت ذکر کردم). خاک مناسب دیگری که معمولاً استفاده می‌کنند ۶۰درصد شن شسته شده ۲۰درصد پیت ماس و ۱۵درصد ورمی کمپوست به‌علاوه مقداری زغال می‌باشد.

کودهای مخصوص و مناسب کاکتوس حاوی سه ماده مغذی نیتروژن، پتاسیم و فسفر میباشند و سه عدد روی بسته های کود دیده می شود که عدد اول مربوط به میزان نیتروژن و عدد دوم و سوم به ترتیب مربوط به اندازه ی فسفر و پتاسیم موجود داخل کود است. به طور معول عبارت NPK که مخفف نیتروژن، فسر و پتاسیم است هم روی بسته ذکر شده است.

1. در اوایل فصل بهار و زمانی که نشانه های رشد مثل رویش برگ های جدید ، تیغ های جدید و یا افزایش سایز و رشد را بسته به نوع کاکتوس را در آن مشاهده کردید ، به صورت هفتگی به آن کود بدهید.

2. از کودهایی با نیتروژن کم با نسبت های 10-10-5 استفاده کنید. 1 قاشق چای خوری از کود را در یک گالون آب بریزید و تا جایی به کاکتوس آب دهید تا خاک آن مرطوب شود و همچنین می توانید 1 قاشق چایخ وری از کود مخلوط به نسبت -6-7-1 با یک گالون آب استفاده کنید و همزمان با آن به کاکتوس آب بدهید.

3. کود را هر هشت هفته یک بار در فصل های بهار و تابستان به نسبت 10-10-5 به گیاه بدهید. اگر از کود مخلوط کاکتوس به نسبت 6-7-1 استفاده می کنید، آن را در فصل رشد هر دو هفته یک بار به گیاه بدهید. کاکتوس نیاز به مواد مغذی اضافه تر در فصل پاییز و زمستان ندارد.

4. کود باقیمانده و اضافی را در یک ظرف برچسب دار و محکم با درب بسته نگه دارید تا این که نوبت به کوددهی بعدی برسد.


مواد مورد نیاز:

• کود حلال با نیتروژن کم
• قاشق های اندازه گیری
• 1 ظرف گالونی
• آبپاش

 

[سلین]

راهکارها و نکات مهم در مورد کوددهی کاکتوس​

کود می تواند در مواردی به گلدان و یا گیاه شما آسیب وارد کند. کوددهی را بعد از این که گیاه را در گلدان جدید قرار دادید، به تاخیر بیاندازید که معمولا فاصله ای حدود دو ماه دارد. بهتر است تا زمانی که کاکتوس به گلدان جدید خود عادت نکرده کود دهی انجام نشود.

 

[سلین]

دما​

این گیاه، به حد متوسط گرما در فصل بهار تا پاییز و شب‌های خنک نیاز دارد. هوای زمستان باید خنک باشد (حدود ۱۰ تا ۱۴ درجه سانتی گراد).

کاکتوس‌هایی که تار دارند باید در محلی با دمای حداقل ۱۶ درجه نگهداری شوند. همچنین توجه داشته باشید که تهویه مناسب از جمله نیازهای کاکتوس است.

بهترین درجه برای نگهداری کاکتوس‌ها ۱۸ تا ۳۲ درجه سانتی‌گراد می‌باشد.[۱۱] در تحقیق گلخانه پرشیا کاکتوس در محیط شمال ایران در شهر آمل در زمستان نباید دمای محیط پرورش و نگهداری گیاه از پنج درجه سانتی گراد کمتر شود و در تابستان هم دمای محیط پرورش و نگهداری نباید بیش از چهل درجه باشد. در زمستان با شروع سرما کاکتوس‌ها به خواب می‌روند و نیاز به آبیاری در این کاکتوسها بسیار پایین می‌آید. یکی از راه‌های به گل نشستن کاکتوسها و گرفتن بذر خواب زمستانی کاکتوسهاست که پس از فصل سرما کم‌کم بیدار می‌شوند. ذکر یک نکته که در زمان زمستان از دادن کود به گیاه خودداری شود.

کاکتوس ها در برابر تغییرات دمایی بسیار قوی بوده و مقاومت خوبی از خود نشان میدهند.آن ها از دمای ۵ درجه بالای صفر تا ۵۰ درجه سانتی گراد را به خوبی تحمل میکنند ولی دمایی کمتر از ۵ درجه و بیشتر از ۵۰ درجه به آن ها آسیب وارد میکند.البته نا گفته نماند که بعضی از گونه های کاکتوس ها در سنین بالا میتوانند دمایی فراتر را نیز تحمل کنند و برخی نیز حتی در برابر برف و سرما مقاومت نشان میدهند.

 

[سلین]

نور​

باید توجه داشته باشید که میزان تابش نور و روشنایی محیط نگهداری کاکتوس‌ها در شکل ظاهری کاکتوس‌ها، رنگ گل، تعداد گل‌ها، ساقه‌ها و شکل غنچه‌های گل اهمیت فراوانی دارد. اما توجه داشته باشید به‌طور کلی، کاکتوس‌ها به نور زیاد (نزدیک پنجره‌های شرقی و غربی) و نور خیلی زیاد (نزدیک پنجره‌های جنوبی) نیاز دارند.[۱۱]نکته حائز اهمیت در مورد میزان نور محیط نگهداری کاکتوس‌ها در این است که چنانچه نور محیط کم باشد کاکتوس‌ها طراوت و زیبایی خود را از دست می‌دهند، و در مورد کاکتوس‌هایی که گل دارند، توانایی گل دهی خود را از دست می‌دهند. کاکتوس بعد از مدتی در نور کم ازبین می‌رود البته نور زیاد در تابستان باعث آفتاب سوختگیمی‌شود.

رطوبت برای گیاه کاکتوس اهمیت چندانی ندارد. چرا که بومی مناطق خشک و صحراهای آمریکا می‌باشد. آب‌وهوای گیاه کاکتوس به نوع آن بستگی دارد. بعضی کاکتوس‌ها در دمای بالا طاقت نمی‌آورند و بعضی در دمای پایین

 

[سلین]

تکثیر​

تکثیر کاکتوس‌ها به دو شیوه انجام می‌شود:

• جنسی
• غیر جنسی

بعضی از کاکتوس‌ها نظیر مامیلاریا گل دهی منظم هر ساله دارند. بذر سیاه رنگ کوچک تولید می‌کنند. بعضی دیگر از کاکتوس‌ها نظیر زیئو کاکتوس که گل‌های بسیار کم دوامی دارند تولید بذر کمتری می‌کنند. برای مثال ملو کاکتوس، گیاه تک پایه است و نمی‌توان با قلمه زدن آن را پرورش داد، پرورش این کاکتوس با توسط بذرهایش امکان‌پذیر است؛ و کاکتوس آپونتیا بلعکس می‌باشد و قلمه زدن آن راهکار رایج تری است.

 

[سلین]

تکثیر بذری کاکتوس‌ها​

عموم کاکتوس‌ها بذرهای بسیار ریز با قوه نامیه نسبتاً کوتاه دارند. نکات مهم در کشت بذری کاکتوس: بذرها قوه نامیه مناسبی داشته باشند؛ یعنی تعداد جوانه زنی گیاه در زمان معین به اندازه قابل قبول باشد؛ نحوه کشت طوری باشد که بذرهای ریز بتوانند جوانه بزنند؛ بنابراین کاکتوس‌ها را در سبدهای پلاستیکی کم عمق با یک خاک بسیار سبک (ترجیحاً پیت ماس) کشت می‌کنند. آبیاری بسترهای کشت در پای گیاه انجام می‌گیرد، یا اینکه سبدها را در ظرف‌های آبی قرار داده که به‌تدریج آب را جذب می‌کند و گیاه و بذرها مرطوب شده و بعد جوانه می‌زنند. مثل هر گیاه دیگر بذرکاری باعث طولانی شدن زمان رشد و نمو و بلوغ گیاه می‌شود.

​

 

[سلین]

تکثیر رویشی کاکتوس​

قلمه زدن​

عمده‌ترین تکثیر رویشی کاکتوس‌ها قلمه زدن است. قلمه زدن در کاکتوس به فصل بستگی دارد و بهترین فصل برای آن اوایل تابستان می‌باشد. به‌طوری‌که آن‌ها را در یک بستر سبک و محیط با رطوبت کافی با آبیاری منظم کشت می‌کنند. اما قبل از اینکه قلمهٔ کاکتوس مخصوصاً کاکتوس‌های گوشتی نظیر سرئوس‌ها وارد بسترهای کشت شوند باید شیرآبه گیاه را قطع کرد. برای انجام چنین عملی قبلاً قطعات جدا شده یا قلمه‌های کاکتوس را به مدت چندین ساعت در معرض تابش مستقیم آفتاب در تابستان قرار می‌دادند تا اینکه جریان شیرآبه قطع می‌شد و سپس اقدام به کشت آن می‌کردند. اما امروزه با توجه به اینکه ریشه‌دار کردن گیاهان در کمترین زمان حائز اهمیت است قلمه‌ها را در آب ولرم حدود ۴۵ درجه سانتی گراد قرار می‌دهند؛ که در نتیجه جریان شیرآبه قلمه‌ها قطع می‌شود. سپس آن‌ها را در بستر کاشت قرار می‌دهند. روش معمول این است که قلمه با توجه به سطح برش داده شده چند روزی در سایه و سپس در شن خالی کاشته می‌شود در قلمه باید قطعه را ازته کاکتوس ببریم.

​

 

[سلین]

پیوند زدن​

کار دیگری که بیشتر به‌عنوان یک هنر به نظر می‌رسد عملپیوند در کاکتوس است. آنچه مسلم است سرئوس‌ها یا کاکتوس‌های مخروطی، پایه‌های بسیار خوبی برای بیشتر مامیلاریاها یا اوپنسیه‌ها هستند. از پای‌های خوب دیگر سند پدرو است. معمولاً به ۳ دلیل کاکتوس‌ها را پیوند می‌زنند. دلیل اول خراب شدن برخی کاکتوس روی خاک است. ژیمینوهای رنگی از معروف‌ترین این دسته هستند.

دلیل دوم رشد کم بعضی از کاکتوس‌ها روی خاک است (مثل خانواده آریو). با پیوند زدن پایه انرژی بیشتری را به پیوندک می‌رساند و باعث ربیشتر آن می‌شود دلیل سوم پیوند زدن را می‌توان زیبایی و جذابیت کاکتوس‌های پیوندی دانست. اما چه کاکتوس‌هایی مناسب پایه هستند؛ برای پیوند زدن باید در انتخاب پایه دقت کرد. معمولاً از سرئوس‌ها برای پایه استفاده می‌شود. به عقیده اکثر کارشناسان پایه آبی یا میرتلو و لمایرو سرئوس یا پایه نقره ای بهترین پایه‌ها برای پیوند زدن هستند. میرتلو به دلیل چسبندگی بیشترپایه مطمئن تری برای تازه‌کارها به حساب می‌آید.