آموزشی کنایه چیست

[Mahi.otred]

۵- اغراق و مبالغه در کلام​

گاهی گوینده برای بزرگنمایی و مبالغه در سخن خود از کنایه‌ها کمک می‌گیرد.

 

[Mahi.otred]

تفاوت کنایه و استعاره​

به دلیل نزدیکی زیاد تعریف این دو آرایه گاهی آرایه کنایه با استعاره مرکب اشتباه گرفته‌ می‌شود. ولی با کمی ریز بینی متوجه تفاوت آشکار بین این دو مورد می‌شویم.

۱- همانطور که گفته شد کنایه یک ترکیب یا جمله است و هیچگاه کلمه نمی‌شود؛ در صورتی که استعاره تنها یک کلمه است.

 

[Mahi.otred]

۲: استعاره مرکب یک نوع از مجاز است. پس قرینه و نشانه برای شناخت معنای باطنی دارد تا مخاطب از هدف بیان آن باخبر شود ولی همانطور که بیان شد، کنایه هیچگاه با قرینه نمی‌آید و در خود ترکیب یا جمله هیچ نشانه‌ای برای دریافت معنای اصلی نیست. به طور مثال اصطلاح چند مرده حلاج بودن کنایه از مقدار توانایی در انجام کاری است و نشانی برای شناسایی ندارد.

 

[Mahi.otred]

چطور می‌توانیم کنایه‌ها را در جملات تشخیص بدهیم؟​

در بسیاری از صناعات ادبی، مانند مجاز، قرینه‌ها می‌توانند به ما کمک کنند که بتوانیم معنای اصلی و هدف را مشخص کنیم. اما در جملات کنایی اثری از قرینه‌ها نیست تا مخاطب را از معنای باطنی آگاه سازد. به همین دلیل، کنایه از آرایه‌هایی است که برای شناختن آن باید دانش ادبی داشته باشید؛ با این‌همه ممکن است شناخت برخی کنایه‌های قدیمی همچنان دشوار باشد.

 

[Mahi.otred]

پرکاربردترین کنایه‌های فارسی​

کنایه	معنای کنایی
از خر شیطان پیاده شدن	کنایه‌ از دست کشیدن از کار خطرناک و لجبازی نکردن
از پای افتادن	کنایه‌ از ضعیف و خسته شدن
از پای درآوردن	کنایه‌ از هلاک کردن و شکست دادن
از دهن افتادن	کنایه‌ از سرد و بی‌مزه شدن غذا
به خاک سیاه نشاندن	کنایه‌ از خوار و حقیر و بدبخت کردن

 

[Mahi.otred]

پنبه در دهان فشردن	کنایه‌ از سکوت کردن
جامه در نیل زدن	کنایه از سوگواری و اندوه
چار میخه کردن	پی و پایه چیزی را محکم و استوار کردن ، محکم کاری کردن
چارتکبیر زدن	ترک کسی را برای همیشه گفتن، یکباره از چیزی چشم پوشیدن
چاله چوله چیزی را پر کردن	نواقص را برطرف کردن ، قرضها را پرداخت کردن.
چشم آب نخوردن	کنایه از امید نداشتن به چیزی

 

[Mahi.otred]

چشم درویس کردن	کنایه از نادیده گرفتن برخی امور
چشم وگوشی کسی باز بودن	از همه جا آگاه بودن، درجریان امور قرار داشتن، آدم با تجربه و فهمیده
چشمها چهار تا شدن	کنایه‌ از دندش نرم میخواست چنین کاری نکند، از تعجب چشمها را گشاد کردن.
حلق بستن	کنایه از کنایه‌ از سکوت کردن
خواب دیدن	کنایه‌ از برای کسی نقشه کشیدن
خود را به کوچه علی چپ زدن	کنایه‌ از خود را به نادانی زدن در مواقع حساس

 

[Mahi.otred]

خود را گم کردن	کنایه‌ از مغرور بودن، مضطرب و سراسیمه بودن
دست به سیاه و سفید نزدن	کنایه‌ از هیچ‌ کاری انجام ندادن، تن‌پرور بودن
دست روی دست گذاشتن	کنایه‌ از کاری نکردن وقت تلف کردن
دست کفچه کردن	کنایه از گدایی کردن
دلی از عزا در آوردن	کنایه‌ از بهره فراوان بردن از چیزی
دهان دوختن	کنایه‌ از به سکوت وادار کردن

 

[Mahi.otred]

رکاب دادن	کنایه از سر موافقت داشتن، مطیع شدن
رگ خواب کسی را به دست آوردن	کنایه‌ از نقطه ضعف پیدا کردن، کسی را تابع اراده خود کردن
رنگ به رنگ شدن	کنایه‌ از شدت شرمندگی رنگ به صورت آوردن، تغییر رنگ رخسار
روده درازی کردن	کنایه‌ از یکریز حرف زدن، پرگویی و وراجی کردن
روزه شک دار گرفتن	کنایه‌ از در امور و یا کارهای که احتمال شکست و زیان است وارد شدن
ژاژ خواییدن	کنایه‌ از کار بیهوده کردن

 

[Mahi.otred]

سیه کاسه بودن	کنایه از فرد فرومایه و چشم‌تنگ
شکم را صابون زدن	کنایه‌ از به خود وعده خوش دادن
ضرب شستی به کار بردن	کنایه‌ از برای پیشرفت امر خود تدبیری به کار بردن، با هر حیله بر حریف غالب شدن.
طاق ابرو نمودن	کنایه‌ از کاری مخصوص زنان، عشوه گری کردن
طبل راه زدن	کنایه از رهسپار شدن
طبل زیر گلیم زدن	کنایه‌ از پنهان داشتن موضوعی که همه می دانند، پنهانکاری کردن