آموزشی ادبیات داستانی (عناصر داستان) اختصاصی انجمن رمان بوک

[شاهدخت]

ادبیات داستانی
کتاب عناصر داستان
نویسنده: جمال میرصادقی
تایپیست: Yalda. Sh
@SHAHDOKHT
با اندکی تغییر

 

[شاهدخت]

ادبیات داستانی در معنای جامع به هر روایتی که خصلت ساختگی و ابداعی آن بر جنبه تاریخی و واقعی‌اش غلبه کند، اطلاق می‌شود؛ از این رو ظاهراً باید همه انواع خلاقه ادبی را در بر بگیرد، اما در عرف نقد امروز به آثار روایتی منثور، ادبیات داستانی می‌گویند.

 

[شاهدخت]

ادبیات داستانی بخشی از ادبیات یا ادبیات تخیلی است و تفاوت عمدهٔ آن با هم در این است که ادبیات داستانی همهٔ انواع آثار داستانی روایتی منثور را دربرمی‌گیرد، خواه این انواع از خصوصیت شکوهمندی ادبیات تخیلی برخوردار باشد، خواه نباشد، یعنی هر اثر روایتی منثور خلاقه‌ای که با دنیای واقعی ارتباط معنی‌داری داشته باشد در حوزهٔ ادبیات داستانی قرار می‌گیرد.

 

[شاهدخت]

ادبیات داستانی شامل قصه رمانس، رمان، داستان کوتاه و آثار وابسته به آنها است و انواع ادبی یونان باستان یعنی آثار حماسی غنایی نمایشی تعلیمی را در بر نمی‌گیرد.

 

[شاهدخت]

قصه:

معمولاً به آثار خلاقه‌ای که در آنها تأکید بر حوادث خارق‌العاده بیشتر از تحول و تکوین آدم‌ها و شخصیت‌هاست، قصه می‌گویند. در قصه محور ماجرا بر حوادث خلق الساعه می‌گردد. حوادث، قصه را به وجود می‌آورند و رکن اساسی و بنیادی آن را تشکیل می‌دهند بی‌آنکه در گسترش و رشد قهرمان‌ها و آدم‌های قصه نقشی داشته باشند. به عبارت دیگر، شخصیت‌ها و قهرمان‌ها، در قصه کمتر دگرگونی می‌یابند و بیشتر دستخوش حوادث و ماجراهای گوناگونند. دگرگونی آنها کلی و خصلتی است و روانشناختی فردی و جزئیات توجیهی در آنها دخالت ندارد. قصه‌ها، اغلب پایانی خوش دارند و در آنها خوبی‌ها بر بدی‌ها پیروز می‌شوند.

 

[شاهدخت]

منظور از قصه همه آثار خلاقه‌ای است که پیش از مشروطیت با عنوان‌های «حکایت»، «افسانه»، «سرگذشت»، «اسطوره» و... در متن‌های ادبی گذشته آمده است تعریفی که از قصه داده شد، شامل همه این انواع می‌شود و همه واجد این خصوصیت عمده هستند:
خرق‌عادت، پیرنگ ضعیف، کلی‌گرایی.

 

[شاهدخت]

رمانس

رمانس قصه خیالی منثور یا منظومی است که به وقایع غیرعادی یا شگفت‌انگیز توجه کند و ماجراهای عجیب و غریب و عشقـ بازی‌های اغراق آمیز یا اعمال سلحشورانه را به نمایش گذارد.

 

[شاهدخت]

شکل رمانس در قرن دوازده در فرانسه رونق گرفت و از این کشور به کشورهای غربی نیز راه یافت. در ابتدا فقط در قالب شعر روایتی بود و بعد به تدریج به نثر گرایید و عمومیت بیشتری یافت. رمانس، جهان باشکوه و باعظمت غیر واقعی شوالیه‌گری را به نمایش می‌گذارد و برخلاف حماسه فقط به جنگ اختصاص ندارد و بیشتر قصه‌های خیالی است که جنبه سرگرم‌کننده دارد به قهرمان‌های مهذّب و اصیل‌زاده‌ای اختصاص می‌یابد که از زندگی روزمره دور بودند و به ماجراهای عاشقانه و شگفت‌انگیز و اغراق‌آمیز دل بسته بودند و در راه وصال محبوب، قهرمان زن، به اعمال جسورانه و سلحشورانه‌ای دست می‌زند و با جادوگران و شخصیت‌های شریر می‌جنگیدند.

 

[شاهدخت]

رمانس‌ها به ندرت دارای محتوای اخلاقی هستند. یکی از دلیل‌هایی که رمانس را از قصه‌های بلند فارسی جدا می‌کند، همین اخلاقی نبودن آنهاست، قصه بیشتر دارای خصوصیت اخلاقی و عبرت آموز است. از رمانس‌های معروف که به فارسی هم منتشر شده، تریستان و ایزوت نوشته ژوزف بدیه نویسنده معاصر فرانسوی است. رمانس‌ها وجوه اشتراک بسیاری هم از نظر ساختاری و هم از نظر معنایی با قصه‌های بلند فارسی دارند، اما خاستگاه‌شان و وجود قهرمان‌های اشرافی و درباری در آنها و سبک فاخرشان آنها را از قصه‌های بلند فارسی متفاوت می‌کند.

 

[شاهدخت]

رمان

رمان مهم‌ترین و معروف‌ترین شکل تبلور یافته ادبی روزگار ماست. رمان با دن‌کیشوت اثر سروانتس (نویسنده و شاعر اسپانیایی، ۱۶۱۷_۱۵۴۷) در خلال سال‌های ۱۶۰۵ تا ۱۶۱۵ تولد یافته است و با رمان شاهزاده خانم کلو نوشته مادام دولافایت (نویسنده فرانسوی، ۱۶۹۳_۱۶۳۴) و رمان‌های آلن‌رنه لوساژ (نویسنده فرانسوی، ۱۷۴۷_۱۶۶۸) به خصوص با اثر مشهورش ژیل بلاس بنیاد آن ریخته شد و با رمان‌های نویسندگانی چون جانیل دفو (نویسنده انگلیسی، ۱۷۳۱_۱۶۶٠) و ساموئل ریچاردسن (نویسنده انگلیسی، ۱۷۶۱_۱۶۸۹) و هنری فیلدینگ (نویسنده انگلیسی، ۱۷۵۴_۱۷٠۷) و والتراسکات (نویسنده اسکاتلندی، ۱۸۳۲_۱۷۷۱) رو به تکامل گذاشت.