آموزشی ادبیات داستانی (عناصر داستان) اختصاصی انجمن رمان بوک

[شاهدخت]

داستان‌هایی که تمثیلی و نمادین است، مثل «پزشک دهکده» نوشتهٔ فرانس کافکا و دیگر داستان‌های کوتاه او و داستان «ماهی سیاه کوچولو» از صمد بهرنگی.

 

[شاهدخت]

داستان‌هایی که ضبط ساده‌ای است از روایتی گفتارگونه و در طی داستان، خصوصیت‌های اخلاقی و روانی شخصیت شخصیت‌های تصویر می‌شود و به اصطلاح «داستان شخصیتی» را به وجود می‌آورد، مثل داستان کوتاه «سلمانی» نوشتهٔ رینگ لاردنر و بعضی از داستان‌های کوتاه سامرست موام و داستان کوتاه «شوهر امریکایی» از جلال‌آل‌احمد.

 

[شاهدخت]

داستان‌هایی که در پایان به لحظه‌ای کشانده می‌شود و این لحظه ناگهان مفهوم همهٔ داستان را آشکار می‌کند و یکی از شخصیت‌های داستان معرفت و ادراکی نسبت به حقایق امور اطراف خود پیدا می‌کند و این ادراک و معرفت بر بینش و جهان بینی او تأثیر می‌گذارد. به این لحظه مکاشفه «تجلی» یا «ظهور» می‌گویند، مثل داستان کوتاه «مردگان» نوشتهٔ جیمز جویس و داستان کوتاه «خرچسونه» از جمال میرصادقی.
 

 

[شاهدخت]

داستان‌هایی که روایت ساده و بی‌آرایش از عملی است که هنرمندان ساخته شده باشد و در پس ظاهر آن مفهوم جنبی دیگری نهفته باشد، مثل داستان کوتاه «ده سرخپوست» نوشتهٔ ارنست همینگوی و اغلب داستان‌های کوتاه او و داستان کوتاه «عدل» از صادق چوبک.

 

[شاهدخت]

داستان‌هایی که برشی از زندگی نیست و اغلب ترکیبی از داستان کوتاه و مقاله است و بر شخصیت تأکید نمی‌شود و فضا و رنگ و طراحی داستان، شخصیت‌ها را تحت الشعاع می‌گذارد. داستان کوتاه از عمل داستانی متعدد و مجزا شکل می‌گیرد. این خصوصیت تازه‌ای است که در بعضی از آثار داستان‌نویسان امریکای لاتین، به خصوص داستان‌های کوتاه بورخس دیده می‌شود، مثل داستان کوتاه «درونمایهٔ خائن و قهرمان».

 

[شاهدخت]

در پایان این بخش به این نکته اساسی اشاره کنم که در اغلب داستان‌های کوتاه و رمان‌های کمال یافته امروزی بر سه خصوصیت مهم می‌توان انگشت گذاشت، حقیقت مانندی، پیرنگ غنی و روانشناسی فردی و به پیروی از این خصوصیت‌های اساسی داستان‌هایی به کمال می‌رسند که دارای شرح جزئیات توجیهی و تجزیه و تحلیل‌های روانی و خُلقی و توصیف فضا و رنگ باشند.

***

پایان بخش اول کتاب.