معاصر استبداد صغیر

[حنا نویس]

آن‌ها گفتند که راضی به دخالت بیگانگان نیستند و با شخص شاه کنار خواهند آمد. ستارخان گفت حاضر است از ایران برود که قشون روس خاک وطن را لگدکوب کنند. محمدعلی شاه دستور داد آذوقه به مردم داده شود، ولی قوای روس وارد تبریز شدند و مردم تبریز پس از یازده ماه مقاومت جانانه دلسرد شدند.

 

[حنا نویس]

جمعی از آزادی خواهان از جمله ستارخان و باقرخان در سفارت عثمانی متحصن شدند؛ ولی مجاهدت تبریزیان به حد کافی به انقلاب گیلان و اصفهان دلگرمی داده بود.

 

[حنا نویس]

عقب‌نشینی شاه​

پس از این وقایع شاه اعلامیه‌ای صادر کرد که پس از خروج متحصنان از سفارت دول خارجی مجلس را باز خواهد کرد. پس از این کنسول‌های روس به قزوین و اصفهان رفتند و به محمدولی خان تنکابنی و سردار اسعد گفتند بنا به قول شاه بهتر است دست از ستیز بردارند و منتظر گشایش مجلس باشند؛ ولی آن‌ها زیر بار نرفتند و گفتند مشکلی با شاه ندارند و صرفاً خواهان احیای سیستم مشروطه می‌باشند. در این هنگام تفنگداران نیروی دریایی انگلیس در بوشهر پیاده شدند.

 

[حنا نویس]

محمدعلی شاه روز ۱۴ اردیبهشت ۱۲۸۸ فرمان انتخابات را برای ۲۸ تیرماه صادر کرد و دستخطی داد که همان متمم و قانون اساسی اجرا خواهد شد. محمدولی خان تنکابنی همان روز قزوین را در عرض ۲۴ ساعت تصرف کرد.

 

[حنا نویس]

روز ۳۱ اردیبهشت سردار اسعد به سمت تهران حرکت کرد. محمدولی خان تنکابنی دربارهٔ حرکت به تهران دودل بود، ولی با تلگراف‌هایی که از انجمن سعادت استانبول و مهاجران مقیم اروپا رسید و همچنین اصرار میرزا محمدعلی خان تربیت ویپرم‌خان به سمت تهران حرکت کرد.

 

[حنا نویس]

در این میان کنسول‌های روس و انگلیس دائماً در تکاپو بودند تا انقلابیون را از حرکت به تهران برحذر دارند و حتی متوسل به تهدید نیز می‌شدند ولی موفق نشدند.

 

[حنا نویس]

بالاخره روز سوم تیرماه ۱۲۸۸ نیروهای محمدولی خان تنکابنی و سردار اسعد در کرج به هم ملحق شدند و به سمت تهران پیش رفتند. دروازه تهران به توپ مجهز شده بود و محمدعلی شاه با هشت هزار قشون و توپخانه سنگین و هزاران الواط و اراذل شهر تهران را به دژ مستحکمی تبدیل کرده بود.