معاصر استبداد صغیر

[حنا نویس]

طومارسازی علیه مشروطه​

محمدعلی شاه وانمود کرد که با مشروطه مخالف نیست و مجلس سه ماه دیگر بازگشایی خواهد شد. بعد از پایان مهلت سه‌ماهه دو ماه دیگر تمدید شد. محمدعلی شاه در ۱۶ آبان ۱۲۸۷ جماعتی را به باغشاه دعوت کرد و در مورد انتخاب نمایندگان با آن‌ها صحبت کرد.

 

[حنا نویس]

طبق قرار و مدار قبلی، شیخ فضل‌الله نوری به مخالفت با مشروطه برخاست و آن را مغایر شرع مقدس تعبیر کرد و تلگراف‌های زیادی که با هدایت شیخ فضل‌الله نوری از شهرهای مختلف در ضدیت با مشروطه مخابره شده بود به صورت طومار بزرگی به شاه نشان داده شد.

 

[حنا نویس]

روز ۲۸ آبان ملاقات دیگری ترتیب دادند و شاه بالای طومار نوشت به تقاضای قاطبه مردم از گشایش مجلس منصرف شده‌است و پیشنهاد تأسیس «مجلس شورای کبرای دولتی» به جای «مجلس شورای ملی» را مطرح کرد که پنجاه عضو خواهد داشت و توسط شاه منصوب خواهند شد.

 

[حنا نویس]

در این روزها آتش مخالفت با شاه و شیخ فضل‌الله نوری شعله ورتر شده بود و در یک مورد شیخ فضل‌الله نوری از یک ترور نافرجام جان سالم به در برد.

 

[حنا نویس]

قیام بختیاری‌ها​

در اصفهان اعتراضات به بست نشینی عده‌ای انجامید و قوای بختیاری که در آن هنگام توسط ایلخان بختیاری‌ها نجف قلی خان صمصام السلطنه رهبری می‌شد برای نجات جنبش مشروطه بسیج شده و از تمامی مناطق بختیاری‌نشین به سوی اصفهان حرکت کردند. با پیوستن قوای بختیاری کار بالا گرفت. صمصام السلطنه ایلخان بختیاری با نیروی مسلح زیادی به اصفهان وارد شد.

 

[حنا نویس]

نقش زنان در جنبش مشروطه​

بی بی مریم خواهر سردار اسعد دوم بختیاری و خواهر صمصام السلطنه که ۳۴سال سن داشت، همراه تعداد کثیری از زنان که مهارت تیراندازی داشتند جهت پشتیبانی سپاه مردمی در قیام مشروطه اقدام کردند و تا فتح تهران با جان و دل مبارزه کردند و در قوای مشروطه خواهان با حملات پارتیزانی نیروهای قزاق و طرفدار محمد علی شاه را مفلوج و نقش بسزایی در پیروزی مردان آزادیخواه داشتند.

 

[حنا نویس]

انقلاب گیلان​

در این اوقات کمیته «ستار» در گیلان تشکیل شده بود. یپرم‌خان با مشروطه خواهان هم پیمان شد و جوانان ارمنی را برای نهضت بسیج کرد. در همین هنگام محمدولی خان تنکابنی از تبریز بازگشته بود.

 

[حنا نویس]

کمیته ستار با او مذاکره کرد و او را راضی کرد با نیروهایش برای پیروزی جنبش مشروطه به مبارزه برخیزد. در روز ۱۹ بهمن ۱۲۸۷ انقلابیون به کمک محمدولی خان تنکابنی و یپرم‌خان، سردار افخم حاکم رشت را کشتند و شهر را تسخیر کردند. پس از آن تمام گیلان به تصرف آزادی خواهان درآمد.

 

[حنا نویس]

قشون روس در تبریز​

نوشتار اصلی: محاصره تبریز
تبریز در محاصره بود و آذوقه به این شهر نمی‌رسید. سفرای روس و انگلیس از شاه خواستند شش روز آتش‌بس اعلام کند تا آذوقه به مردم برسد و در این مدت آن‌ها بتوانند با انقلابیون مذاکره کنند.

 

[حنا نویس]

شاه گفت به عین الدوله دستور داده‌است به مردم آذوقه بدهند، ولی خبری نشد و راه‌ها بسته ماند؛ بنابراین با توافق روسیه و انگلیس، در ۶ اردیبهشت قوای روس از جانب پل جلفا با سه فوج سرباز و چهار فوج قزاق مجهز به توپخانه به سمت تبریز حرکت کردند. این خبر باعث دلسردی مجاهدان تبریز شد.