آموزشی اصول بازنویسی

[Tara Motlagh]

داستان، رمان و یا اثری نوشته می‌شود و به پایان می‌رسد؛ آیا این انتهای کار نویسنده است؟ باید گفت که خیر. نویسنده راه طولانی‌تری برای به پایان رساندن اثر خود دارد. این راه او را به سمت ویرایش اثر خود می‌کشاند. به این امر بازنویسی می‌گویند. اینکه نویسنده بار دیگر اثری که نوشته را بخواند، اضافات متن را حذف کند و آنجا که نیاز است چیزی اضافه کند.

 

[Tara Motlagh]

بازنویسی چیست؟

«بازنویسی» ـ همان طور که از خود کلمه بر می‌آید ـ نوشتن دوباره‌ی داستان به منظور رفع نواقص و ارتقای کیفی آن است. به طور ساده می‌توان گفت که هدف از بازنویسی، کامل کردن و بهتر کردن داستان است.

 

[Tara Motlagh]

شاید به نظر نویسندگان تازه‌کار، بازنویسی تنها یک مرور ساده‌ی متن داستان همانند تصحیح یک نامه‌ی اداری پس از تایپ باشد، اما حقیقت این است که بازنویسی یکی از مراحل مهم نگارش داستان است؛ اگر مهم‌ترین آنها نباشد! به عبارت دیگر می‌توان گفت داستانی که بازنویسی نشده است، هنوز داستان کاملی نیست.

 

[Tara Motlagh]

بازنویسی آخرین فرصت برای رفع مشکلات و نواقص داستان و بهتر کردن آن است. می‌توان با یک بازنویسی مناسب، داستان ضعیفی را به داستانی خوب و در خور توجه تبدیل کرد. همین‌طور داستان‌های خوب می‌توانند با بازنویسی بهتر شده، یا به شاهکارهای ادبی تبدیل شوند.

 

[Tara Motlagh]

چگونه بازنویسی کنیم؟
معمولاً نویسندگان پس از پایان نوشتن داستان کوتاه، یک دور کامل آن را می‌خوانند تا اشکال‌های نوشتاری، نواقص جمله‌بندی، و مشکلات سجاوندی (نقطه گذاری) را بر طرف کنند. اگر چه این کار مفید و لازم است، نام آن «بازنویسی» نیست! در بازنویسی علاوه بر تصحیح موارد فوق، باید اجزای اصلی داستان و روند وقایع مورد بررسی قرار گرفته، در صورت لزوم تصحیح شده یا تغییر نماید.

 

[Tara Motlagh]

برای بازنویسی داستان، قبل از هر چیز باید صبور بود. نویسندگان نوقلم غالباً علاقمند هستند که بلافاصله پس از نگارش داستان و مرور اولیه، آن را برای اظهار نظر به دیگران نشان داده، در وبلاگ گذاشته، برای مجله‌ی مورد نظرشان ارسال، یا به مجموعه داستانی زیر چاپ خود اضافه کنند. اگر چه غلبه بر این خواسته مشکل است، نویسندگان باید بیاموزند که در مرحله‌ی «بازنویسی» عجله نکنند.

 

[Tara Motlagh]

بهترین کار برای شروع بازنویسی داستان خود، فراموش کردن آن است! به این معنی که نویسنده به مدت 2 تا 4 هفته داستان نوشته شده را به کناری بگذارد و اصلاً به آن مراجعه نکند. به چه دلیل؟ به دلیل پدیده‌ی «چشم‌های شسته شده» (Fresh eyes). گفته می‌شود هنگامی که یک متنی نوشته می‌شود، نویسنده‌ی متن به دلیل آشنایی ذهنی و فکری با متن نوشته شده، اشکالات و ایرادهای متن را نمی‌بیند.

 

[Tara Motlagh]

در واقع مغز نویسنده‌ای که با متن نوشته شده و ذهنیات خود نویسنده به تازگی برخورد داشته است، اشکال‌ها را نادیده گرفته و به طور خودکار آنها را تصحیح می‌کند؛ در حالی‌که در همان زمان فرد دیگری که برای اولین بار آن متن را می‌بیند، می‌تواند به راحتی غلط‌های آن را بگیرد. این پدیده چه در مورد ظاهر و چه در مورد باطن داستان صادق است. زمانی که نویسنده با ایجاد یک وقفه‌ی زمانی، داستان را تا حدی از فکر خود پاک می‌کند، می‌تواند بار دیگر آن را مرور کرده، از «چشم‌های شسته شده» استفاده کند.

 

[Tara Motlagh]

ممکن است بعضی از نویسندگان نوقلم فرد معتمد یا معلمی در نگارش داستان داشته باشند و داستان‌های خود را پس از نگارش برای تصحیح به آن فرد ارایه کنند. آیا این دست نویسندگان از بازنویسی داستان‌هایشان معاف هستند؟ به هیچ وجه! چرا؟

 

[Tara Motlagh]

اول آنکه هر چه داستان ضعیف‌تر باشد، منتقد یا مصحح مجبور می‌شود در مورد همان لایه‌های اولیه و مسایل اصلی داستان متمرکز شود و تصحیح نماید و فرصت موشکافی بیشتر و توجه به نکات حرفه‌ای و ریز داستان نویسی از کف می‌رود. برای مثال، داستانی که هنوز پر از غلط‌های املایی و نگارشی‌ست پیش از هرچیز همین اشتباهاتش به چشم می‌آید و اگر زیاد هم باشند فکر و توجه آن فرد را بیشتر به خود معطوف می‌کند.