آموزشی اصول بازنویسی

[Tara Motlagh]

در مورد اول، هیچ ظرافتی به خرج نرفته است، اما در موردهای 2 و 3 با استفاده از کلمه‌های مناسب، تشبیه، و استعاره همان مفهوم و فضا نوشته شده است. با این حال هر کدام از موردهای 2 و 3 مناسب یک فضا و یک نوع داستان هستند و نمی‌توانند جایگزین یکدیگر شوند.

 

[Tara Motlagh]

ب ـ فنون داستان نویسی

4- استحکام و انسجام خط طرح
در «بازنویسی» داستان بار دیگر باید تمامی نکات و فنون نگارش داستان را بازنگری کرد و این کار را باید از خط طرح که چارچوب داستان است آغاز نمود. نویسنده باید برای پرسش‌های ذیل پاسخ قانع کننده داشته باشد:

 

[Tara Motlagh]

• آیا اصولاً خط طرح داستانی وجود دارد و این خط طرح یک «داستان» را به وجود آورده است یا یک «روایت» بی سر انجام یا خاطره است؟
• آیا اجزای اصلی خط طرح به درستی در داستان بسط و گسترش داده شده اند؟
• آیا در گسترش خط طرح به داستان ترتیب و توالی ماجراها، اتفاق‌ها، و حوادث منطقی و درست دیده شده است؟

 

[Tara Motlagh]

شاید پاسخ به بعضی از این پرسش‌ها نیاز به بررسی بیشتر به ویژه مواردی که در گزینه‌ی 9 همین گفتار آمده است داشته باشد، اما نویسنده پس از بازخوانی داستان با «چشم‌های شسته شده» باید به طور کلی از خط طرح و گسترش آن راضی باشد و به زبان عامیانه داستان خنک و آبکی نشده باشد.

 

[Tara Motlagh]

5- زاویه دید
نویسنده باید در مورد زاویه دید داستان نکات ذیل را بررسی کند:
• آیا به اشتباه در اواسط داستان زاویه دید تغییر نکرده است؟
• آیا بهترین زاویه دید برای نگارش داستان انتخاب شده است؟ آیا از محاسن زاویه دید بهره‌برداری شده و از معایب آن دوری شده است؟

 

[Tara Motlagh]

• اگر زاویه دید «درونی» (اول شخص) انتخاب شده، آیا شخصیت مناسبی به عنوان راوی انتخاب شده است؟
• اگر زاویه دید «درونی» انتخاب شده، آیا لحن و گویش راوی با ویژگی‌های شخصیت او هماهنگی دارد؟
• اگر زاویه دید «بیرونی» (سوم شخص) انتخاب شده، آیا به اشتباه دانای کل نظرات خود را وارد داستان نکرده است؟ و آیا ناخوداگاه در داستان دخالت نکرده است؟

 

[Tara Motlagh]

زاویه دید «بیرونی» (سوم شخص) زاویه دیدی است که نویسندگان باسابقه بهتر از نویسندگان نوقلم می‌توانند از آن استفاده نمایند. مهمترین مساله در مورد زاویه دید «بیرونی» عدم دخالت راوی در داستان و دوری از ابراز نظر شخصی است. هیچگاه در داستان با زاویه دید «بیرونی» (سوم شخص) راوی نباید این گونه بنویسد: «... و به نظر من حق با فلانی بود...» یا «....این مشکل را خود شما، خواننده عزیز، درک می‌کنید...» یا «... فکر کنم بهتر بود فلانی این کار را نمی‌کرد ...». حتی در زاویه دید «بیرونی» نویسنده حق ندارد به عنوان پاورقی یا توضیح نیز در داستان دخالت کند.

 

[Tara Motlagh]

در زاویه دید «درونی» (اول شخص) نیز خطر مشابهی وجود دارد. گرچه زاویه دید «درونی» به نویسنده اجازه می‌دهد تا شخصیت راوی نظرات و افکار خود را بیان کند، اما نباید مستقیماً با خواننده وارد گفت‌وگو شود. مثلاً نویسنده در زاویه دید «درونی» (اول شخص) نمی‌تواند بگوید: «شما اگر جای من بودید چه می‌کردید؟» یا «مطمئن هستم شما نیز به عنوان یک خواننده مرا درک می‌کنید» یا همانند آنها. البته این اشتباه نیز از مواردی است که حتی نویسندگان بنام هم دچار آن شده‌اند.

 

[Tara Motlagh]

6- زمان داستانی
در بازنویسی باید دقت شود که زمان داستانی در طول داستان به اشتباه تغییر نکرده باشد. به ویژه هنگامی که نویسنده زمان داستانی را حال (مضارع) در نظر می‌گیرد، همیشه این خطر وجود دارد که در اواسط داستان به اشتباه به زمان گذشته (ماضی) برود و ادامه‌ی داستان را با آن بنویسد. این اشتباه چه از نظر خوانندگان ـ که سر در گم می‌شوند ـ و چه از نظر منتقدان، غیرقابل بخشایش است.

 

[Tara Motlagh]

نویسنده باید در مورد استفاده از افعال گذشته (ماضی)، گذشته‌ی استمراری، گذشته‌ی ماندگار (ماضی نقلی)، و گذشته دور (ماضی بعید) وسواس داشته باش؛ بر معنی و مورد استفاده‌ی آنها مسلط بوده، مفهوم ذهنی خود را به درستی به خواننده منتقل کند.