آموزشی اقتباس چیست؟ ردپای داستان های اقتباسی در فیلمنامه نویسی

[-pariya-]

در میان آثار ایرانی به غیر از سال های اخیر، کمتر آثار انیمیشن اقتباسی مورد اقبال عموم ساخته شده است. البته تازه وارد بودن این صنعت در ایران و نبود سابقه و پیشینه چندان میان خیل هنرمندان می تواند یکی از عوامل تاثیرگذار باشد.

 

[-pariya-]

ادبیات حماسی ایرانی سرشار از تخیل همراه با داستان‌های اسطوره‌ای، افسانه‌ای و موجودات غیرواقعی است. تصویرسازی از این ژانر ادبی به امکانات فنی و مالی فراوانی نیاز دارد. اما می‌توان در ژانر انیمیشن با فاکتور گرفتن برخی محدودیت‌ها، دنیایی فانتزی و شگفت‌انگیز را با اقتباس از ادبیات حماسی ایرانی تولید کرد.

 

[-pariya-]

انیمیشن آخرین داستان ساخته اشکان رهگذر از جمله موفق ترین انیمیشن های اقتباسی است که توانست جایزه سیمرغ بهترین پویانمایی جشنواره فجر 1397 را دریافت نماید. فیلمنامه آخرین داستان اثری اقتباس شده از شاهنامه فردوسی است. یا انیمیشن کوتاه «قهرمان» با اقتباس از کتابی با همین نام نوشته زنده‌یاد تقی کیارستمی یکی دیگر از مثال های اقتباس از داستان در ساخت انیمیشن کوتاه است. این فیلم به کارگردانی کیانوش عابدی در جشنواره پویانمایی تهران شرکت کرده بود.

 

[-pariya-]

مشکلات اقتباس از ادبیات در صنعت سینما
آلن آرمر: ادبیات درام نیست و درام ادبیات نیست.

در روایت رمان، شاه کلید کلمات و واژه ها هستند. اما در فیلمنامه، فریم و تصویر دست برتر را دارد. قدرت پنهانی که در رمان وجود دارد، بازی کردن و به راه انداختن تخیل خواننده است. اما ماهیت نمایشی تصاویر سینمایی غالباً با تصاویر ذهن خواننده، متفاوت و متناقض است. خبر بد اینکه بیشتر تماشاگران، اقتباس‌ های ناموفق را به ذهن می‌سپارند ولی اقتباس‌های موفق را فراموش می‌کنند.

 

[-pariya-]

یکی دیگر از مشکلات و سختی هایی که در اقتباس سینمایی از رمان‌ وجود دارد طولاتی بودن رمان هاست. رمان‌ها معمولاً بسیار طولانی تر از یک فیلم تجاری هستند. حتی پیرنگ و شخصیت‌هایی پیچیده تر از ظرفیت سینما در خود دارند. طبق نظر آرمر عوامل کلیدی تفاوت میان رمان و فیلمنامه را می توان اینطور دسته بندی کرد:

 

[-pariya-]

دیالوگ در بسیاری از رمان‌ها مستقیماً به زبان فیلم برگردانده نمی‌شود؛ معمولاً در فیلم وقتی دیالوگ های رمان با صدای بلند خوانده شوند، خوب از آب در نمی‌آید. البته در این میان قابل ذکر است اقتباس از نمایشنامه به مراتب ساده تر از رمان است؛ چرا که در نمایشنامه کمتر به دنیای ذهنی قهرمان توجه می‌شود و از سویی دیگر نه تنها توصیفی در کار نیست، بلکه شخصیت پردازی نیز با توجه به دیالوگ‌ها، کامل تر است.

 

[-pariya-]

جمع بندی:
در این مقاله آموختیم که اقتباس چیست و چه جایگاهی در سینمای جهان و ایران دارد. با انواع اقتباس و شیوه های آن آشنا شدیم. رابطه بین ادبیات و سینما و مشکلات بینشان را واضح دیدیم. و یاد گرفتیم چگونه برای شروع اقتباس از مثلا یک داستان زیبای ادبی، باید آن را خلاصه سازی کرد.

 

[-pariya-]

همچنین به توجه فراوان دنیا به استفاده از تکنیک اقتباس و داستان های اقتباسی در صنعت ساخت انیمیشن اشاره کردیم. برای رعایت حق برداشت و حقوق مولف در نگارش بخش هایی از این مقاله طولانی، از چندین مقاله فارسی، وبسایت معتبر و کتب مرجع استفاده گردید که در پایان معرفی خواهند شد.

 

[-pariya-]

منابع:
مقاله از داستان تا فیلم سینمایی انیمیشن، شیوۀ اقتباس هایائو میازاکی از ادبیات داستانی ژاپن، مرضیه شمس‌الهی و همکاران، فصلنامه علمی- پژوهشی پژوهش هاي ادبیات تطبیقی، دوره ۶، ش ۴، ۱۳۹۷

 

[-pariya-]

مقاله کاربرد اقتباس در انیمیشن، نهمین همایش ملی پژوهش های زبان و ادبیات فارس، بیرجند، دانشگاه بیرجند و انجمن علمی{استادان} زبان و ادبیات فارسی، بنی اسدی, زینب؛ محمدرضا صرفی و یداله آقاعباسی، ۱۳۹۶