زندگینامه امام نهم، امام جواد

[;as]

زندگینامه
امام جواد(ع) سال ۱۹۵ قمری در مدینه به دنیا آمد. درباره روز و ماه ولادت او اختلاف است. بیشتر منابع، تولد او را در ماه رمضان دانسته‌اند. برخی روز آن را ۱۵ رمضان و برخی دیگر ۱۹ رمضان گفته‌اند. شیخ طوسی در مِصْباحُ الْمُتَهَجِّد، ولادت او را ۱۰ رجب ذکر کرده است.

 

[;as]

بنا بر روایتی که در کافی نقل شده است، قبل از تولد جوادالائمه، برخی از واقفیان به دلیل فرزندنداشتن امام رضا(ع)، در امامت او تردید کردند. ازاین‌رو وقتی جوادالاَئمه به دنیا آمد، امام رضا(ع) او را مولودی پربرکت برای شیعیان توصیف کرد. با این حال پس از تولد حضرت جواد نیز برخی از واقفیان، انتساب او به امام رضا(ع) را منکر شدند. آنان می‌گفتند جوادالاَئمه از نظر چهره به پدرش شباهت ندارد؛ تا اینکه قیافه‌شناسان را حاضر کردند و آنان امام جواد(ع) را فرزند امام رضا(ع) دانستند.

 

[;as]

درباره زندگی امام جواد(ع)، اطلاعات چندانی در منابع تاریخی نیامده است. دلیل آن را محدودیت‌های سیاسی حکومت عباسی، تقیه و عمر کوتاه او دانسته‌اند. او در مدینه زندگی می‌کرد. بنا بر گزارش ابن‌بیهق، یک بار برای دیدار پدر به خراسان سفر کرد. پس از امامت نیز چندین بار از سوی خلفای عباسی به بغداد احضار شد.

 

[;as]

ازدواج
مأمون عباسی در سال ۲۰۲ یا ۲۱۵ق دختر خود اُم‌ُّالفَضل را به عقد امام جواد(ع) درآورد. برخی گفته‌اند احتمالاً در دیداری که جوادالائمه با پدرش در طوس داشته، مأمون ام‌الفضل را به عقد او درآورده است. به گفته ابن‌کثیر (۷۰۱-۷۷۴ق) تاریخ‌نگار اهل‌سنت، خطبه عقد امام با دختر مأمون در زمان حیات امام رضا خوانده شد؛ اما مراسم ازدواج آنها در سال ۲۱۵ق در شهر تکریت عراق انجام شد.

 

[;as]

به گزارش منابع تاریخی، ازدواج جوادالاَئمه با ام‌الفضل، به درخواست مأمون صورت گرفت.گفته‌اند هدف مأمون از این درخواست این بود که پدربزرگِ فرزندی از نسل پیامبر(ص) و امام علی(ع) باشد.به گزارش شیخ مفید در کتاب الارشاد، مأمون به جهت شخصیت علمی محمد بن علی(ع) و نیز فضل، دانش، حکمت، ادب و کمال عقل بی‌نظیری که با وجود سن کم در امام مشاهده کرد، دختر خود را به ازدواج آن حضرت درآورد؛

 

[;as]

اما رسول جعفریان (زاده ۱۳۴۳ش) تاریخ‌پژوه، بر این است که این ازدواج با انگیزه سیاسی انجام شده است؛ از جمله این انگیزه که مأمون می‌خواست از این راه، امام جواد و ارتباط او با شیعیان را کنترل کند یا خود را به علویان علاقمند نشان دهد و آنان را از قیام علیه خود باز دارد. به گزارش شیخ مفید، این ازدواج اعتراض برخی اطرافیان مأمون را در پی داشت؛ زیرا بیم آن داشتند که خلافت، از عباسیان به علویان منتقل شود. امام جواد(ع)، مهریه ام‌الفضل را معادل مهریه حضرت فاطمه(س) (۵۰۰ درهم) تعیین کرد امام از ام‌الفضل صاحب فرزندی نشد.

 

[;as]

همسر دیگر جوادالائمه، سَمانه مغربیه است که کنیز بود و به دستور خودش خریداری شد. همه فرزندان امام جواد از سمانه بودند.

 

[;as]

فرزندان
بنابر نقل شیخ مفید، امام جواد(ع) چهار فرزند به نام‌های علی، موسی، فاطمه و امامه داشت. برخی، دختران امام را سه تن به نام‌های حکیمه، خدیجه و ام‌کلثوم می‌دانند. در برخی از منابع مربوط به قرن چهاردهم قمری، ام‌محمد، زینب و میمونه نیز دختران آن حضرت دانسته شده‌اند.

 

[;as]

در کتاب منتهی‌الآمال، به نقل از ضامن بن شدقم آمده است که امام جواد(ع) چهار پسر به نام‌های ابوالحسن امام علی نقی(ع)، ابواحمد موسی مُبَرقَع، حسین، عمران، و چهار دختر به نام‌های‌ فاطمه، حکیمه، خدیجه و ام‌کلثوم داشته است. برخی دیگر نیز تعداد فرزندان امام جواد(ع) را سه پسر به نام‌های امام علی نقی(ع)، موسی مُبَرقع، یحیی و پنج دختر به نام‌های فاطمه، حکیمه، خدیجه، بهجت و بُرَیهه دانسته‌اند.

 

[;as]

امام محمد تقی(ع) در حکومت عباسی، دو بار به بغداد احضار شد: سفر اول در زمان مأمون چندان طولانی نبود. بار دوم، در ۲۸ محرم سال ۲۲۰ق، به دستور مُعتصم عباسی وارد بغداد شد و در ذی‌القعده یا ذی‌الحجه همان سال در بغداد به شهادت رسید. روز شهادت وی، در بیشتر منابع، آخر ذی‌القعده است؛ اما در برخی منابع تاریخ شهادت او ۵ ذی‌الحجه یا ۶ ذی‌الحجه ذکر شده است. پیکر او را در کنار جدش موسی بن جعفر(ع) در مقبره قریش در کاظمین به خاک سپردند. او جوان‌ترین امام شیعیان هنگام شهادت بوده است و سن او هنگام شهادت را ۲۵ سال گفته‌اند.