مجموعه اشعار خواجوی کرمانی

[MHP]

طلع الصبح من وراء حجاب
عجلو بالرحیل یا اصحاب


کوس رحلت زدند و منتظران
بر سر راه میکنند شتاب


وقت کوچست و کرده مهجوران
خاک ره را بخون دیده خضاب


نور شمعست یا فروغ جبین
می‌نمایند مه رخان ز نقاب


ناقه بگذشت و تشنگان در بند
کاروان رفت و خستگان در خواب


من چنان بیخودم که بانگ جرس
هست در گوش من خروش رباب


جگرم تشنه و منازل دوست
از سرشکم فتاده بر سر آب


کنم از خون دل بروز وداع
دامن کوه پر عقیق مذاب


هر دم از کوچگه ندا خیزد
کی رفیق از طریق روی متاب


بر نشستند همرهان برخیز
باد بستند دوستان دریاب


هیچ دانسته‌ئی که دوزخ چیست
دل بریان و داغ هجر عذاب


از مغیلان چگونه اندیشد
هر که سازد نهالی از سنجاب


بر فشان طره‌ای مه محمل
تا برآید ز تیره شب مهتاب


دل خواجو ز تاب هجر بسوخت
مکن آتش که او نیارد تاب

 

[MHP]

دیشب خبرت هست که در مجلس اصحاب
تا روز نخفتیم من و شمع جگرتاب


از دست دل سوخته و دیده خونبار
یک لحظه نبودیم جدا ز آتش و از آب


من در نظرش سوختمی ز آتش سی*ن*ه
و او ساختی از بهر من سوخته جلاب


از بسکه فشاندیم در از چشم گهرریز
شد صحن گلستان صدف لؤلؤی خوشاب


در پاش فکندم سرشوریده از آنروی
کو بود که میسوخت دلش برمن از اصحاب


یاران بخور و خواب بسر برده همه شب
وان سوخته فارغ ز خور و چشم من از خواب


او خون جگر خورده و من خون‌دل ریش
او می به قدح داده و من دل به می ناب


او بر سر من اشک فشان گشته چو باران
و افتاده من دلشده از دیده بغرقاب


من باغم دل ساخته و سوخته در تب
و او از دم دود من دلسوخته در تاب


چون دید که خون دلم از دیده روان بود
میداد روان شربتم از اشک چو عناب


جز شمع جگر سوز که شد همدم خواجو
ک.س نیست که او را خبری باشد از این باب

 

[MHP]

ای خط سبز تو همچون برگ نیلوفر در آب
قند مصر از شور یاقوت تو چون شکر در آب


عنبرین خطت که چون مشک سیه بر آتشست
مینماید گرد آتش گردی از عنبردرآب


بر گل خودروی رویت کبروی حسن از اوست
سبزهٔ سیراب را بنگر چو نیلوفر در آب


تا بر آب افکند زلفت چنبر از سیلاب چشم
پیکرم بین غرقه در خونست چون چنبر در آب


مردم دریا نیندیشد ز طوفان زان سبب
مردم چشمم فرو بردست دایم سر در آب


گر چه زر در خاک میجویم که از خاکست زر
روی زردم بین در آب دیده همچون زر در آب


عیب مجنون گو مکن لیلی که شرط عقل نیست
گر نداند حال دردش گو برو بنگر در آب


کشتیی برخشک میرانیم در دریای عشق
وین تن خاکی ز چشم افتاده چون لنگر در آب


چون بنوک خامه خواجو شرح مشتاقی دهد
چشم خونبارش دراندازد روان دفتر در آب

 

[MHP]

ساقی سیمبر بیار شراب
مطرب خوش نوا بساز رباب


مسـ*ـت عشقیم عیب ما مکنید
فاتقوا الله یا اولی الالباب


عقل چون دید اهل میکده را
گفت طوبی لهم و حسن مب


بی گل روی او چرا یکدم
نشود چشم من تهی ز گلاب


همچو خالش که دید در بستان
باغبانی نشسته بر سر آب


چشم او جز بخواب نتوان دید
گر چه بی او خیال باشد خواب


لب و گفتار و زلف و عارض اوست
باده و شکر و شب و مهتاب


همچو چشمش کسی نشان ندهد
جادوئی مسـ*ـت خفته در محراب


در غریبی شکسته شد خواجو
آن غریب شکسته را دریاب

 

[MHP]

ای جان من به یاد لبت تشنه بر شراب
هر دم بجام لعل لبت تشنه‌تر شراب


در ده قدح که مردم چشمم نشسته است
در آرزوی نرگس مسـ*ـت تو در شراب


ما را ز جام باده لعلت گریز نیست
آری مراد مسـ*ـت نباشد مگر شراب


بر من بخاک پات که مانند آتشست
گر آب میخورم بهوایت وگر شراب


هر دم که در دلم گذرد نیش غمزه‌ات
گردد ز غصه بردل من نیشتر شراب


در گردش آرم جام طرب تا مرا دمی
از گردش زمانه کند بیخبر شراب


هر دم بروی زرد فرو ریزدم سرشک
چشمم نگر که میدهد از جام زر شراب


خواجو ز بسکه جام میش یاد میکنی
در جان می پرست تو کردست اثر شراب


بازا بغربت از می و مستی که نزد عقل
بر خستگان غریب بود در سفر شراب

 

[MHP]

هر که در عهد ازل مسـ*ـت شد از جام شراب
سر ببالین ابد باز نهد مسـ*ـت وخراب


بیدلان را رخ زیبا ننمائی به چه وجه
عاشقانرا ز در خویش برانی ز چه باب


می پرستان همه مخمور و عقیقت همه می
عالمی مرده ز بی آبی و عالم همه آب


سر کوی خط و قدت چمن و سنبل و سرو
سمن و عارض و لعلت شکر و جام شراب


دل ما بی لب لعل تو ندارد ذوقی
همه دانند که باشد ز نمک ذوق کباب


هر که درآتش سودای تو امروز بسوخت
ظاهر آنست که فردا بود ایمن ز عذاب


گر چه نقش تو خیالیست که نتوان دیدن
همه شب چشم توام مسـ*ـت نمایند بخواب


ترشود دم به دمم خرقه ز خون دل ریش
زانک رسمست که برجامه فشانند گلاب


پیر گشتی بجوانی و همانی خواجو
دو سه روزی دگر ایام بقا را دریاب

 

[MHP]

ای لب میگون تو هم شکر و هم شراب
وی دل پر خون من هم نمک و هم کباب


خط و لب دلکشت طوطی و شکر ستان
زلف و رخ مهوشت تیره شب و ماهتاب


موی تو و شخص من پر کره و پر شکن
چشم تو و بخت من مسـ*ـت می و مسـ*ـت خواب


گر تو بتیغم زنی کز نظرم دور شو
سایه نگردد جدا ذره‌ئی از آفتاب


لعل تو در چشم من باده بود در قدح
مهر تو در جان من گنج بود در خراب


صعب‌تر از درد من در غم هجران او
دوزخیانرا بحشر هیچ نباشد عذاب


ای تن اگر بیدلی سر ز کمندش مپیچ
وی دل اگر عاشقی روی ز مهرش متاب


لعبت چشمم دمی دور نگردد ز اشک
زانکه نگیرد کنار مردم دریا ز آب


روی ز خواجو مپوش ورنه برآرد خروش
بردر دستور شرق آصف گردون جناب

 

[MHP]

من مستم و دل خراب جان تشنه و ساغر آب
برخیز و بده شراب بنشین و بزن رباب


ای سام تو بر سحر وی شور تو در شکر
در سنبله‌ات قمر در عقربت آفتاب


برمشک مزن گره برآب مکش ز ره
یا ترک خطا بده یا روی ز ما متاب


در بر رخ ما مبند بر گریهٔ ما مخند
بگشای ز مه کمند بردار ز رخ نقاب


من بنده‌ام و تو شاه من ابر سیه تو ماه
من آه زنم تو راه من ناله کنم تو خواب


ای فتنهٔ صبح‌خیز! آمد گه صبح، خیز!
درجام عقیق ریز آن بادهٔ لعل ناب


آمد گه طوف و گشت بخرام بسوی دشت
چون دور بقا گذشت بگذر ز ره عتاب


عطار چمن صباست پیراهن گل قباست
تقوی و ورع خطاست مستی و طرب صواب


دردی کش ازین سپس وندیشه مکن ز ک.س
فرصت شمر این نفس با همنفسان شراب


خواجو می ناب خواه چون تشنه‌ئی آب خواه
از دیده شراب خواه وز گوشهٔ دل کباب

 

[MHP]

دیشب درآمد آن بت مه روی شب نقاب
بر مه کشید چنبر و درشب فکند تاب


رخسارش آتش و دل بیچارگان سپند
لعل لبش می و جگر خستگان کباب


برمشتری کشیده ز مشک سیه کمان
برآفتاب بسته ز ریحان تر طناب


در بر قبای شامی پیروزه گون چو ماه
بر سر کلاه شمعی زرکش چو آفتاب


آتشن گرفته آب رخ وی ز تاب می
آبش نهان در آتش و آتش عیان ز آب


هم شمع برفروخته از چهره هم چراغ
هم نقل ریخته ز لب لعل و هم شراب


بنهاده دام بر مه تابان ز عود خام
و افکنده دانه برگل سوری ز مشک ناب


میزد گلاله بر گل و هر لحظه می‌شکست
برمن بعشوه گوشهٔ بادام نیم خواب


از راه طنز گفت که خواجو چرا برفت
گفتم ز غصه گفت ذهابا بلا ایاب

 

[MHP]

ای کرده ماه را از تیره شب نقاب
در شب فکنده چین بر مه فکنده تاب


مشک است یا خط است یا شام شب نمای
ماه است یا رخ است یا صبح شب نقاب


با سرو قامتت شمشاد گو مروی
با ماه طلعت خورشید گو متاب


ای برده آب من زان لعل آبدار
وی بسته خواب من زان چشم نیم‌خواب


چون آتش رخت برد آبروی من
زان آب آتشی بر آتشم زن آب


زلف تو بر رخت شام است برسحر
عشق تو در دلم گنج است در خراب


ای سرو سیمتن صبح است در فکن
در جام آبگون آن آتش مذاب


خادم! بسوز عود، مطرب! بساز چنگ،
بلبل! بزن نوا، ساقی! بده شراب


صوفی چو صافئی درد مغان بنوش
خواجو چو عارفی روی از بتان متاب