آموزشی داستان نویسی

[ASHVAN]

نکته 15: از میان داستان‌هایی که خوانده‌اید، آیا صحنه‌ای در یادتان مانده است؟ معمولا صحنه‌های پویا که وجوه متمایز جالبی دارند و ظرف موقعیت‌ها و ماجراها و کشمکش‌های جذاب واقع می‌شوند، تا مدت‌ها در حافظه می‌مانند و گاهی مانند خاطره‌ای خوش، یادآوری می‌شوند. ماندگاری بسیاری از داستان‌ها به خاطر همین است.

 

[ASHVAN]

تعبیری که از مفهوم مکان در صحنه داستان می‌شود تا حدی شبیه مفهوم میزانسن است در هنر نمایش. در هنرهای نمایشی نظیر سینما و تئاتر، میزانسن به اشیاء منقول درون صحنه یا کادر دوربین اطلاق می‌شود. در واقع در آنجا کیفیت استقرار اشیاء و حتا موقعیت مکانی شخصیت‌های نمایش،‌ ترکیب صحنه را به وجود می‌آورد. در داستان، این کار توسط کلمات صورت می‌گیرد. کلمات اگر چه هرگز نمی‌توانند مثل دوربین سینما جزئیات را نمایش دهند اما همان طور که برخی منتقدان اشاره می‌کنند، کلمات می‌توانند بر بخشی از صحنه‌های داستان چنان تأکید ورزند که هیچ دوربینی قادر به انجام آن نیست.

 

[ASHVAN]

تفاوت مهم و ماهوی دیگری که در میان صحنه‌پردازی در داستان و میزانسن در هنرهای نمایشی وجود دارد در تصویرسازی آنان است. تصویری که کلمات ارایه می‌دهند – هر قدر هم دقیق و با شرح جزئیات توأم باشد – می‌تواند به تعداد مخاطبان متکثر باشد. در واقع هر خواننده یا شنونده داستان، تصوری از صحنه‌های داستان در ذهن می‌آفریند که با تصاویرِ همه‌ی مخاطبان دیگر همان داستان متفاوت است. این ویژگی به ماهیت تصویرسازی و تداعی‌گری ذهن انسان‌ها مربوط می‌شود. وقتی در داستانی گفته می‌شود: آشپزخانه، تعداد آشپزخانه‌هایی که در ذهن مخاطبان تصویر می‌شود به تعداد خود آن‌هاست در حالی که وقتی در سینما آشپزخانه‌ای نشان داده می‌شود بیننده نمی‌تواند تصوری دیگری از آشپزخانه در ذهن خود بسازد. این ویژگی با هر قدر توصیف و شرح، از داستان زدودنی نیست. این خصوصیت به هنر داستان‌نویسی گونه‌ای سیالیت در تصویرسازی می‌دهد و سبب می‌شود تا خوانندگان موقعیت‌های داستان را چنان در ذهن تصویر کنند که ترکیبی باشد از آن چه در داستان گزارش شده است و پیش‌زمینه‌ی فکری خودشان. این نکته عامل مهمی است در قرابت فضای ذهنی خواننده و موقعیت‌های داستانی. در واقع ادراک خواننده از صحنه‌ی داستان در تعاملی میان ذهن او و توصیف نویسنده شکل می‌گیرد.

 

[ASHVAN]

نکته 16: در داستان‌های جدید برخلاف سنتی که در قرن نوزده بنیاد گذاشته شد، صحنه‌های داستان در آغاز و به صورت مجزا از سایر بخش‌های داستان پرداخت نمی‌شود بلکه به موازات پیشرفت و روایت داستان گسترش می‌یابند.

 

[ASHVAN]

با کمی تأمل و تمرین می‌توان توصیفی عینی را به صورتی رسا و کوتاه درباره‌ی صحنه و آنچه در آن قرار می‌گیرد،‌ به کار برد:
- دهانش چنان گشاد بود که گویی به گوش‌هایش آویزان است.
- گاه‌گاه دست‌ها را بلند می‌کرد و با صدایی مانند قدقد مرغ‌های خانگی می‌خندید و پیوسته سعی می‌کرد که آب دهانش را که مثل یک ریسمان به دکمه‌های لباسش آویزان بود، جمع کند.
- خانم هریس خندید. صدای خنده‌اش شبیه جرنگ جرنگ سکه‌های طلا بود.
- کاغذ مثل موجود زنده‌ای در آتش به خود پیچید.
- اثاث‌شان تفاله‌های غمناکی بود: اجاق وارفته و قُر شده، تخت‌ها و صندلی‌های شکسته بسته، ساعتی که جهیز مادرش بوده و داخلش با صدف، خاتم‌کاری شده بود و دیگر هم کار نمی‌کرد و روی ساعت دو و چهارده دقیقه، مربوط به یک زمان مرده و از یادرفته،‌ خوابیده بود.
- اتوبوس صدا کرد و را افتاد و چرخ‌هایش تاب خورد و صدایش هی بلندتر شد و سرعت گرفت. دو تا چراغ قرمز پشتش بود که خاموش نمی‌شد، اما به هم نزدیک می‌شدند که انگار همین حالا به هم می‌رسند و یکی می‌شوند،‌ اما هیچ وقت یکی نمی‌شدند.
ملاحظه می‌کنید که در توصیف‌های عینی و تصویرهایی که خواندید عنصر تشبیه کاربرد زیادی دارد. تشبیه یعنی کشف شباهتی جالب میان دو چیز. به این تشبیه توجه کنید:
«در حالی که بینی‌اش را مانند دماغه‌ی کشتی بالا گرفته بود،‌گفت ...»
اگر بخواهیم کسی را که سرش را بالا گرفته و با خودخواهی و تکبر حرف می‌زند، توصیف کنیم،‌به جمله‌های زیادی نیازمندیم. ولی با تشبیهی زیبا می‌توانیم همه منظور را در جمله‌ای کوتاه به خواننده منتقل کنیم. خواننده علاوه بر این که متوجه خودخواهی شخصیت می‌شود، از کشفی که در این تشبیه وجود دارد – شباهت میان کشتی و دماغ بالا گرفته‌ی آدم خودخواه – لذت می‌برد.

 

[ASHVAN]

نکته 17: توصیف غیرمستقیم،‌ توصیف عینی،‌ پرداختن به وجه خاص و متمایز صحنه و شخصیت و کاربرد به‌جا و مناسب تشبیه، ‌باعث تصویری شدن داستان می‌شود

 

[ASHVAN]

یوجین ویل در تعریف صحنه می‌گوید:
«نویسنده باید حرکت و عمل را که همیشه متوالی صورت می‌گیرد به کار ببرد تا به همان تصویری برسد که نقاش یا نمایش ایجاد می‌کند... مثلا هومر به جای آن که بگوید جنگجو کلاهخود بر سر، شمشیری در یک دست و سپری در دست دیگر دارد، شرح می‌دهد که پهلوان چگونه کلاهخود خود را برداشته و بر سرگذاشت. بعد سپر را از دیوار برگرفت و به دنبال آن دست به شمشیر برد.»

تمرین‌ مبحث صحنه و توصیف:
- یک صحنه از داستان‌تان را انتخاب کنید و آن را به دو صورت مستقیم و غیرمستقیم توصیف کنید. (با رعایت همه‌ی نکات)

 

[نهال رادان]

🔶خلاقیت در داستان نویسی🔶

 

[نهال رادان]

◼️خلاقیت در داستان✍

♦️خلاقیت در داستان رکنی پایه است.
🔹شما می خواهید گفتگوی تلفنی دونفر را به رشته نگارش در آورید.
چه می کنید؟
اسان ترین راه این است که:
الو سلام.
- سلام
-چی شده؟
-داداشم تصادف کرده!
- جدی؟
-بله!
و ...

🔹اما خلاقیت آنجا خود را نشان می دهد که شما یکی از دوطرف گفتگو را نادیده گرفته و در عین حال سخنان او را به گوش خواننده داستان خود برسانید.

🔹می پرسید چطور؟ به گفتگوی زیر که الان و بداهه می نویسم دقت کنید!👇
🔸سلام؛ حالت چطوره؟
🔸جدی؟!
🔸کی؟
🔸با چه ماشینی؟
🔸وای، خدای من!
🔸دکتره واقعا بی وجدان بوده!
🔸خوب می بردیش یه دکتر دیگه!
🔸جدی؟!
🔸اونم همین نظر را داده؟
🔸خوب دیگه پس دکتر مقصر نبوده!
🔸وا ؛ اخه چرا؟!
🔸همشون؟!
🔸نه اینجور نیست!
🔸مگه میشه همه شون وجدانشون را زیر پا بگذارند؟!
🔸باور کن اشتباه می کنی عزیزم!
🔸چی؟
🔸اصلا صبر کن ببینم!
🔸خندیدی؟!
🔸چرا داد می زنی؟!
🔸ببینم؛ داداشت کدوم بیمارستانه؟
🔸پیش خودته؟
🔸اهان!
🔸اسم اون چندتا دکتر که بردی را بگو ببینم!
🔸همونهایی که داداشت را بردی؟؟
🔸نگفتی؟!
🔸اهان؛ صحیح!
🔸ببینم نهار چی خوردی؟!
🔸این دیگه چه غذاییه؟!
🔸اینکه قرصه!
🔸چند تا خوردی؟!
🔸وای؛ نه!
🔸زنگ خونه را میزنند؟
🔸از کجا؟!
🔸اورژانس اجتماعی برای چی؟!
🔸الو!
🔸الو !!!
🔸صدای چیه از خودت در میاری؟!
🔸الو ...

(دیدید که ما چگونه فضای ان سوی خط تلفن را ترسیم کردیم بی آنکه سخن گفتن مستقیم او را منعکس کنیم)
◾️تمرین درس؛✍
🔸شنیدن سخن کسی که آن سوی خط است بدون اینکه دیالوگ اون را بنویسید.

(گفتگو باید خط سیر یک داستانک را دنبال کرده و دارای پیام باشد)
🏝🏝🏝🏝🏝🏝🏝

 

[- گیتی -]

اصول مهم داستان نویسی "همه بخوانند"​

پله اول: ایده جنینی = شخصیت + مسئله
برای نوشتن داستان، مخصوصا رُمان، ابتدا باید ایده‌ پیدا کنیم.

به فکر اولیه داستان، در اصطلاح، ایده جنینی گفته می‌شود. ایده جنینی، از پیوند شخصیت و مسئله‌اش حاصل می‌شود.

مثال: فردی بی‌گناه به زندان می‌افتد.

گاهی چند ایده جنینی را با هم می‌توان ترکیب کرد، و ایده‌ای جدید ساخت.

به گفته استادان داستان‌نویسی، یکی از راه‌های یافتن ایده جنینی، تکمیل این جمله است: چه می‌شود اگر...

مثال: چه می‌شود اگر فردی بی‌گناه به زندان بیفتد؟

ایده جنینی صرفا سرِ نخِ داستان است. بنابراین، شاید به اول یا میانه و یا حتی به پایان داستان مرتبط باشد.

به عبارتی، برای پرورش ایده جنینی، به حوادث قبل و بعد از آن نیز باید فکر کرد.

مثال: فردی بی‌گناه به زندان می‌افتد. قبل از بازداشت، به او چه گذشته است؟ بعد از بازداشت، چه سرنوشتی خواهد داشت؟