بیوگرافی دانشمند| لیزه مایتنر

[itszari.]

در سپتامبر سال ۱۹۰۶، خبر خودکشی بولتزمن، لیزه را بسیار تحت تأثیر قرار داد و او به‌نوعی از ادامه‌ی فعالیت‌های تحقیقاتی هم سرخورده شد. به‌هرحال دانشمند سال‌های بعد دنیای فیزیک در آن زمان به آموزش فیزیک در دبیرستان‌ها مشغول بود و بخشی‌از زمان را نیز به تحقیقات اختصاص می‌داد. مایتنر بعدازظهرها به آزمایشگاه فیزیک دانشگاه می‌رفت و به مطالعه پیرامون موضوع جذاب و جدید علم فیزیک یعنی رادیواکتیویته می‌پرداخت. او امیدوار بود شغلی در حوزه‌ی تحقیقات دانشگاهی در وین پیدا کند که باز هم موفق نشد.

 

[itszari.]

مکس پلانک، دانشمند بعدی بود که لیزه برای ادامه‌ی فعالیت‌های تحقیقاتی به او مراجعه کرد. پلانک در دانشگاه برلین مشغول به‌کار بود و مایتنر از او درخواست کرد که در کلاس‌هایش شرکت کند. چنین درخواستی در آن سال‌ها معقول نبود، چرا که دانشگاه‌های برلین در آن زمان اجازه‌ی تحصیلات عالی را به زنان نمی‌دادند. درنهایت پلانک درخواست مایتنر را پذیرفت و فیلیپ نیز هزینه‌های زندگی در آلمان را به دخترش پرداخت کرد.

 

[itszari.]

دانشگاه برلین و تحقیقات درکنار اوتو هان​

لیزه مایتنر در سپتامبر سال ۱۹۰۷ به برلین رفت. او در آن زمان نمی‌دانست که وطنش وین را برای مدت طولانی ترک کرده است. لیزه که نزدیک‌به ۳۰ سال در وین زندگی کرده بود، تا ۳ دهه بعد در برلین ماندگار شد.

 

[itszari.]

دانشمند بزرگ سال‌های بعد دنیای فیزیک، احساسات کم‌رویی و خودکمتربینی داشت. او با خود کلنجار می‌رفت تا در برنامه‌های تحقیقاتی دانشگاه شرکت کند. بالاخره رادیواکتیویته به‌عنوان زمینه‌ی اصلی تحقیقات ازسوی لیزه انتخاب شد؛ حوزه‌‌ای که به‌نوعی مرز علوم فیزیک و شیمی محسوب می‌شد. پس‌از ملاقات‌های متعدد با استادان و محققان برلین، لیزه به این نتیجه رسید که هیئت علمی فیزیک با روی خوش از او استقبال می‌کنند، اما چنین استقبالی از سوی هیئت علمی شیمی وجود نداشت.

 

[itszari.]

با وجود آنکه اکثر شیمی‌دان‌های برلین از لیزه دور می‌ماندند، او درنهایت توانست شیمی‌دانی تقریبا هم‌سن خود بیاید تا تحقیقات را درکنارش ادامه دهد. اوتو هان، شیمی‌دانی بود که به همکار تحقیقاتی اول و بلندمدت لیزه تبدیل شد. هان قبلا در آزمایشگاه ارنست رادرفورد تحقیقات علمی مهمی انجام داده و چند نمونه رادیوایزوتوپ جدید کشف کرده بود. هان پس از چند سال فعالیت درکنار رادرفورد، عضو هیئت علمی شیمی دانشگاه برلین شده بود.

 

[itszari.]

هان نمی‌توانست اجازه‌ی فعالیت در محیط آزمایشگاهی دانشکده‌ی شیمی برلین را به مایتنر بدهد. به‌همین‌دلیل یک کارگاه نجاری در داخل دانشگاه پیدا کرده و تجهیزات لازم برای پروژه‌های تحقیقاتی مشترکش با مایتنر را در آن نصب کرد. همین کارگاه نجاری، شروعی‌بر همکاری چنددهه‌ای این دو دانشمند بزرگ شد. رابطه‌ی هان و مایتنر باوجود همکاری نزدیک، همیشه حریمی مشخص داشت و باوجود دهه‌ها همکاری نزدیک، آن‌ها هیچ‌گاه یکدیگر را به‌ نام کوچک خطاب نکردند. به‌هرحال هان همکارش را به میهمانی‌های خانوادگی هم دعوت می‌کرد که درنهایت منجربه افزایش آشنایی بیشتر مایتنر با جامعه‌ی فیزیک‌دان برلین و کسب موقعیتی هرچند غیررسمی درمیان آن‌ها شد.

 

[itszari.]

همکاری هان و مایتنر به‌سرعت منجربه چاپ مقاله‌هایی مشترک شد. این برای اولین‌بار بود که نام مایتنر در مقاله‌هایی رسمی در ژورنال‌های علمی دیده می‌شد. موضوع اولین مقاله نیز کشف رادیوایزوتوپی از عنصر اورانیوم بود که در سال ۱۹۰۸ چاپ شد.

 

[itszari.]

مایتنر به‌کمک هان در سال ۱۹۰۹ مفهومی به‌نام پس‌زدن رادیواکتیوی یا Radioactive Recoil کشف کرد که قدمی تازه در مبحث رادیواکتیویته بود. آن‌ها متوجه شدند وقتی یک هسته‌ی اتمی ذره‌ی آلفا تابش می‌کند، هسته مانند اسلحه‌ای که شلیک کرده باشد، به‌سمت عقب لگد می‌زند. هسته‌‌ی مذکور سپس حالت مثبت پیدا می‌کند و در جریان لگدزدن می‌تواند به الکترودی با بار منفی جذب شود. مایتنر و هان توضیح دادند که بااستفاده‌از همین پدیده می‌توان عناصری با درجه‌ی خلوص بسیار بالا تولید کرده و به‌کمک الکترودهای منفی آن‌ها را جذب کرد.

 

[itszari.]

در آن سال‌ها، اهمیت حفاظت‌از عناصر رادیواکتیو هنوز اثبات نشده بود. ارنست رادرفورد عموما نمونه‌های رادیواکتیوی را در جعبه‌های مقوایی برای دانشجوی سابقش می‌فرستاد. مایتنر بااستفاده‌از الکترواسکوپ و تشخیص تابش از جعبه‌ها، متوجه می‌شد که بسته‌ها از سوی رادرفرود ارسال شده‌اند. این توانایی او موجب شگفت‌زدگی مأمور پست می‌شد که تصور می‌کرد لیزه حس ششم دارد.

 

[itszari.]

عدم حفاظت از مواد رادیواکتیو در سال‌های ابتدایی قرن بیستم، بیماری و مرگ دانشمندان بزرگی همچون ماری کوری و دخترش آیرین را به‌همراه داشت. البته مایتنر باوجود قرار گرفتن درمعرض تابش‌ها عمری طولانی داشت. درواقع او به‌سرعت متوجه خطر مواد شد و با پیاده‌سازی قوانین متعدد در آزمایشگاه، مانع از پخش شدن بیشتر تشعشعات می‌شد