آموزشی ریشه تاریخی اصطلاحات

[؛)Lunika]

در تاریخ مسیحیت آمده‌است که ملایان یهودی چون از هیچ راهی نتوانسنتند زبان عیسی مسیح را خاموش کنند، به «پونتیوس پیلانوس» حاکم رومی شهر اورشلیم شکایت بردند و ادعا کردند که عیسی افزون بر «کافر بودن» بر حکومت شوریده است و دعوی سلطنت نیز دارد. پونتیوس پیلانوس در آغاز زیر بار نرفت ولی چون می‌ترسید که در نتیجه‌ی اقامت مسیح در اورشلیم شورشی بر پا شود، وی را بازداشت کرد و قصدش این بود که پس از چند روز او را آزاد کند. فریسیان چون به قصد و نیت حاکم پی بردند، به شدت پای فشاری کردند و آن‌قدر کوشیدند تا عیسی را به مرگ محکوم کردند.

 

[؛)Lunika]

در آن روزگار در میان یهودیان رسم بر آن بود که حاکم شهر در روز عید پاک (عید فصح، روز یادبود خروج بنی اسراییل از مصر) یکی از محکومان به مرگ را به انتخاب مردم می‌بخشود و آزاد می‌کرد. پس چون روز عید پاک فرا رسید و به جز عیسی، مرد شرور و بد سابقه‌ای نیز به نام «باراباس» محکوم به مرگ شده‌بود، قرار شد یکی از آن دو بخشوده شده و آزاد گردد که به تحریک و تبلیغ فریسیان سرانجام مردم یهودی اورشلیم نیز آزادی باراباس را بر آزادی مسیح ترجیح دادند.

 

[؛)Lunika]

به نوشته‌ی «سفرنامه‌ی کلاویخو» (مترجم مسعود رجب نیا) پیلانوس که عیسی را شایسته‌ی مجازات نمی‌دانست، در حالی که دست‌ها را به آسمان بلند کرده‌بود ( اصطلاح «دست به آسمان برداشتن» نیز از همین جا است) خطاب به فریسیان و یهودیان اورشلیم که او آنان را مسئول سرانجام عیسی می‌دانست، چون این گفت: « من در مرگ این مرد درستکار بی‌تقصیرم و این شمایید که او را به مرگ می‌سپارید».

 

[؛)Lunika]

آن‌گاه برای سلب مسئولیت از خود، دستور داد آب آوردند و دست‌هایش را در آب شست و از آن جا است که اصطلاح «دست شستن از کاری» در زبان‌های لاتینی به معنی سلب مسئولیت کردن از خود نیز به کار می‌رود. اصطلاح فرانسوی این اصطلاح عبارت است از : Abandonner, quel que cho se که هم به معنی «سلب مسئولیت کردن از خود» و هم به معنی «از چیزی چشم پوشیدن» است و در فارسی بیش‌تر معنی دوم آن به‌کار گرفته‌ می‌شود.

 

[؛)Lunika]

دست کسی را توی حنا گذاشتن
این ضرب‌المثل را در باره‌ی کسی به کار می‌برند که وسط کاری تنها گذاشته شده باشد یا در وضعیتی قرار گرفته باشد که هیچ کاری از او بر نیاید.

 

[؛)Lunika]

حنا، گیاهی است از رده‌ی دولپه‌ای‌های جدا گلبرگ که به صورت درختچه در شمال و مشرق افریقا، عربستان سعودی و ایران (در نواحی جنوبی مانند بم) کاشته می‌شود. در ایران برگ‌های درخت حنا را بیش‌تر به کرمان و یزد می‌برند و در آسیاب‌های مخصوصی می‌سایند و از آن پودر رنگ حنا می‌سازند.

 

[؛)Lunika]

در گذشته که وسایل آرایش و زیبایی به فراوانی امروز نبود، مردان و زنان دست و پا و سر و موی و گیسو و ریش و سبیل خود را حنا می‌بستند و از آن برای زیبایی و پاکیزگی و گاه برای جلوگیری از سردرد استفاده می‌کردند.

 

[؛)Lunika]

برای این کار، مردان و زنان به گرمابه می‌رفتند و در شاه‌نشین آن، یعنی جایی در آن جا دور هم می‌نشستند، می‌رفتند. حنا را آب می‌کردند و در یکی از گوشه‌های شاه‌نشین می‌نشستند و دلاک حمام نخست موی سر و ریش و سبیل و گیسوی آنان را حنا می‌بست و سپس دست و پایشان را توی حنا می‌گذاشت.

 

[؛)Lunika]

شخص حنابسته ناگزیر بود که ساعت‌ها در آن گوشه‌ی حمام از جای خود تکان نخورد تا رنگ، خودش را بگیرد و دست و پایشان خوب حنایی شود. در این چند ساعت آنان برای آن که حوصله‌شان سر نرود، با کسانی که مانند خودشان دست و پایشان توی حنا بود، باب گفت‌وگو را باز می‌کردند و از هر دری سخن می‌گفتند.

 

[؛)Lunika]

حمامی هم در این مدت از آنان با نوشیدنی‌های خنک‌کننده که به آن‌ها «تبرید» می‌گفتند، مانند آب هندوانه و انواع شربت پذیرایی می‌کرد و چون آنان قادر به انجام هیچ کاری نبودند خود حمامی این نوشیدنی‌ها را بر دهان آنان می‌گذاشت تا بنوشند و کمبود آب بدنشان را که در این مدت بر اثر شدت حرارت حمام به صورت عرق بر سر و صورتشان جاری بود جبران کنند.
این حالت که در آن شخص حنابسته قادر به انجام هیچ کاری نبوده‌است، بعدها رفته‌رفته از چهاردیواری حمام بیرون آمد و در دهان مردم به صورت ضرب‌المثل در آمد.