آموزشی ریشه ه کسره از کجا آب می‌خورد؟

['elahe]

وقتی در مورد یک شخص خاص صحبت می‌کنیم می‌توانیم e را به نام فرد اضافه کنیم و بگوییم mærd-e. این صدا را معمولاً با «ه» می‌نویسیم و می‌شود «مرده» ولی باز هم می‌شد آن را با کسره بنویسیم «مردِ». در راستای بحث گفتار و نوشتار دقت کنید که «مرده» را می‌شود به صورت mord-e با ضمه هم خواند.

 

['elahe]

یکی از فعل‌های ربطی ما که مشابه is در انگلیسی است، به صورت e نوشته می‌شود. برای همین وقتی می‌خواهیم بگوییم who is a hiker، جای is همین e را به «کوهنورد» می‌چسبانیم. عموماً این e را هم با «ه» می‌نویسیم ولی باز هم لزومی ندارد! می‌شد بنویسیم «کوهنوردِ».

 

['elahe]

یک e هم وجود دارد که از اجزای اصلی خود کلمه است. مثلاً به dæst e می‌چسبانیم و می‌شود dæst-e. بعضی کلمه‌ها در آخر e دارند، مثل «خانه» یا «کلمه»! این نوع را قراداد کرده‌ایم که با «ه» بنویسیم «دسته بیل» ولی می‌شد آن را با کسره نوشت «کلمِ».

حالا این‌ها که گفتیم چه ارتباطی به هکسره دارد؟ دو کاربرد از ۴ کاربرد e، مختص زبان محاوره است. جمله زیر در زبان فارسی رسمی این گونه نوشته می‌شود:

‏۱. سر مرده که کوهنورده به دسته بیل خورده.

۲. سر (آن) مرد که کوهنورد است به دسته بیل خورده است.

 

['elahe]

زبان اول و غالب همه ما فارسی محاوره است که به صورت طبیعی از افراد خانواده و فامیل یا بقیه تا شش یا هفت سالگی یاد می‌گیریم و تا آخر عمر استفاده می‌کنیم. حال ممکن است که این فارسی محاوره با لهجه‌های مختلف اصفهانی، شیرازی و … (البته زبان اول بعضی از افراد زبان فارسی نیست، کردی، لری، ترکی، بلوچی و … است و فارسی محاوره را به عنوان زبان دوم یاد می‌گیرند) به کار گرفته شود. بیشتر تمرکز آموزش مدارس روی تدریس فارسی رسمی و نوشتن و خواندن این نوع از زبان است.

 

['elahe]

برای همین قراردادهای نگارشی برای فارسی محاوره به روشنی فارسی رسمی نیستند. این سردرگمی با شایع شدن نوشتن گفتار از طریق پیامک و پیام‌های سریع اینترنتی،‌ بیشتر جلب توجه می‌کند.