ضرب‌المثل ضرب المثل های مازندرانی با معنی و ترجمه

[شاهدخت]

بابل نرسّی شلوار ره در نیار
هنوز به بابل نرسیده شلوارت را بیرو نیاور!

بابل گدا، آمل ره ضرره.
حتی کمک به گدای بابلی، به ضرر اقتصاد آمل است.

بابل همیشه پنیر پوس نیارنه
همیشه اوضاع بر وفق مراد نیست

باجا باجا ره بد دارنه زن‌پِر هر دِتا ره
باجناغ از باجناغ بدش می‌آید و پدر زن از هر دو

بارک الله عظیم ره سوار بیه چوزین ره
معادل: از کرامات شیخ ما چه عجب؛ مشت را باز کرد و گفت یک وجب

 

[شاهدخت]

باکله لاپه ره خرنه، دار سایه خسنه
باقالا را در سوراخی درخت می‌خورد و در سایهٔ درخت می‌خوابد
کنایه از تنبلی

بامشی ره گتنه ته زور دوائه ونه سر خاک دشنّیه
به گربه گفتند که ادرار تو دارو است گربه روی ادرار خود را با خاک پوشانید
اگر از آدم بد ذات چیز را بخواهی هرچند در توان او باشد از تو دریغ می‌کند

بامشی که هستکا خانّه، شه موس ِاندا خانّه
[اگر می‌بینی که] گربه استخوان می‌خورد، به اندازهٔ سوراخ مقعدش می‌خورد.

بامشی که لاغر بئییه گـَل وه ره جول پرّنه
وقتی فردی ضعیف شد بقیه به او زور می‌گویند

 

[شاهدخت]

بامشی که هستکا خانّه، شه موس ِاندا خانّه
[اگر می‌بینی که] گربه استخوان می‌خورد، به اندازهٔ سوراخ مقعدش می‌خورد.

بامشی که لاغر بئییه گـَل وه ره جول پرّنه
وقتی فردی ضعیف شد بقیه به او زور می‌گویند

بامشی حخ ره ماس کلا سر گیرنه
مجرم را در صحنهٔ جرم باید گیر انداخت.

بامشی‌کته میومیو ره شه مار جا یاد گیرنه
بچه گربه میومیو کردن را از مادرش می‌آموزد.

ببر ول هاکرده، ته ول نکاندی!
ببر ولمون کرد، تو ولمون نمی‌کنی! (اشاره به حکایت)

 

[شاهدخت]

بپته خربزه شال نصیب بونه
خربزه رسیده نصیب شغال می‌شود
چیز خوبی نصیب کسی شده که لیاقتش را نداشته‌است

بپته پلایِ کدبانوئه
پس از پخته شدن پلو، کدبانوی خوبی است (همراه با تمسخر)

بخردن براره هاکردن بیماره
موقع خوردن برادر است و موقع کار، بیمار
برار که فقیره؛ هفت پشت غیره و یا براری که فقیر بو؛ به هفت پشت غیر بو
برادرش اگر فقیر باشد؛ می‌گوید نسبتی با من ندارد

برمه ره چـِش خانه؛ خنده ره خشحالی
برای گریه چشم می‌خواهی و برای خنده، خوشحالی

 

[شاهدخت]

برمه کنّه؛ نون ندنه
گریه می‌کند ولی نان نمی‌دهد.
کسی که برای افرا د فقیر دلسوزی می‌کند ولی حاضر به کمک به آنها نیست.

برو هِنیش، مکه دیاره
بیا روش بشین، مکه از اینجا معلومه
معادل با: بیلاخ

بز گانه مه ره بکاشتن جه درد نکانده، مه ره میست هاکردن جه درد کانده
بز می‌گوید من از ذبح خود ناراحت نیستم، من از مشت زدن به بالینم (هنگام پوست کندن) اندوهگین هستم
موقعی که کسی را کمک بکنید و او قدر ناشناس باشد

 

[شاهدخت]

بز ره غم جون، قصاب ره غم پی
بز قصّهٔ جانش را می‌خورد و قصاب قُصهٔ چربی گوشت را
هرکس منفعت خودش را می‌نگرد

بز، بزه اشنه پلم خورنه
بز، بز دیگری را می‌بیند و به تبعیت از او گیاهی را می‌خورد که ضرر دارد.
کنایه از تقلید کردن از دیگری

بز دره بغداد کله پاچه شونه سوغات
بز هنوز در بغداد است، کله‌پاچه‌اش به عنوان سوغات به ما رسیده

 

[شاهدخت]

بز مرگ هارسی‌یه چپون چاشت ره خرنه
هنگامهٔ مرگ بز که رسید، غذای چوپان را می‌خورد.

بشسه لینگ بورده کاج، نشسّه لینگ بورده دواج
با پای شسته روی درخت می‌رود ولی با پای نشسته به لحاف می‌رود.
آن هنگام که لازم است، کار مناسب را انجام نمی‌دهد.

بکوش اتا دفعه بخر / بدوش همیشه بخر
اگر بکشی، فقط یک بار می‌خوری ولی اگر بدوشی، دائمی خواهد بود. (زجرکش کردن)

بنه بخرده آدم دار ره وِجِنه
آدم زمین‌خورده درخت را از ریشه می‌کند

 

[شاهدخت]

بهار پلاپج پییز ماه ره یاد بیار / زنبیل به دوش مردم کنا کنا ر یاد بیر
کنایه از آدم ولخرجی که توی خوشی هاش (فصل بهار) به یاد وقت سختی هاش (فصل پاییز و کار بر روی زمین کشاورزی) نیست

بوتمی خرس کدخدائه، نَؤنِسمی خرس خی خدائه
فکر می‌کردیم خرس قوی است و اگر کدخدا باشد، حامی ماست؛ نمی‌دانستیم با قدرتش بلای جان ما می‌شود.

بوتنه که: «خی وچه زنه یا مرغنه کنّه؟» بوته: «از این حرامی هرچی بوّی، بر اِنه.»
گفتند: «خوک بچه می‌زاید یا تخم می‌کند؟» گفت: «از این حرامی هر چه بگویی بر می‌آید.»
دربارهٔ کید و مکر و شیادی برخی افراد بی‌مروت که از هیچ کار خلافی رویگردان نیستند این مثل را می‌زنند.

 

[شاهدخت]

بورده ابروی بنّه رج هکنه بزوئه چشّه کور هکرده
رفت زیر ابرو را درست کند زد چشمش را هم کور کرد
کسی که می‌خواهد نقصی را بر طرف کند اما بیشتر خرابی به بار آورد

بورده بَپِره بَگُوزیه!
کنایه از این که کسی ادعای کاری را می‌کند اما قادر به انجام کار نیست/

بیکار وسه یار انه / کارگر وسه کار انه
برای بی‌کار یار می‌آید، برای کارگر کار.

بیمار که شفائه / حکیم در راهه
تقریباً فارسی است.

بینج په ورمز ئو خرنه
رک به: ورمز…

 

[شاهدخت]

بیکار وسه یار انه / کارگر وسه کار انه
برای بی‌کار یار می‌آید، برای کارگر کار.

بیمار که شفائه / حکیم در راهه
تقریباً فارسی است.

بینج په ورمز ئو خرنه
رک به: ورمز…

بینج خوشه که ول بوو بینج کر پشت راس بونه
خوشهٔ برنج که دولّا شود، پشت کشاورز بلند می‌شود. (دارای ایهام)