ضرب‌المثل ضرب المثل های مازندرانی با معنی و ترجمه

[SHAHDOKHT]

تیم جار خس، همه شو پادشاه ره خو ویندن
کسی که کنار خزانه برنج می‌خوابد خواب پادشاه شدن خود را می‌بیند.
فردی که با داشتن مال اندکی آرزوهای بزرگی را در سر بپروراند.

تیردار سائه نوونه کویی همسائه نوونه
تیردار درخت خوبی نمی‌شود؛ چونانکه آدم پشت کوهی همسایه خوبی نخواهد شد.

 

[SHAHDOKHT]

جایی نخاسِنه که ونه پلی‌مال ئو بوره.
جایی نمیخوابد که محل نشستن یا بستر او را آب بگیرد.
بسیار مراقب و هوشمند است.

[فلانی] جنگ‌نکارد شهیده
هنوز نجنگیده و شهید است (کنایه تنبلی)

 

[SHAHDOKHT]

چاکی، لَلِه‌چی نانِه
آدم دهن گشاد نی نواز نمی شود
باید قابلیت کار را دارا بود

 

[SHAHDOKHT]

چپو بینج هپاچ-هپاچ‌کور نی
چپا (برنج کوچک‌تر از نیم‌دانه، یک‌چهارم دانه) را نمی‌توانی پاک کنی.
کاری که می‌کنی ارزش هدر رفتن وقتت را ندارد.

چپون که دزد بوه ورگ علاج‌کور نی
چوپان که دزد باشد، نمی‌توانی جلوی گرگ را بگیری.
وقتی دوستان خ*یانت می‌کنند، چه انتظاری از دشمنان است؟

چمازین خی ارطه چه تله کفنه?
چمازین نام یک روستا در بابل و ارطه نام یک شهر در قائمشهر است

 

[SHAHDOKHT]

حسِن سِوا، رَسِن سِوا
حسن جدا، ریسمان جدا (حساب هرکسی جداست)

 

[SHAHDOKHT]

خار خِراک نخاش اشکم نشونه.
معادل: غذای خوب تو شکم بد نمیره.
خارش؛ هارش
ابتدا به مقدار خورشت نگاه کن و سپس برای خودت بکش (حواست به دیگران هم باشد)
خدا هاده با سر انه.
خدا [روزی] بدهد، وفور نعمت می‌شود.
خر خده از چِکل اینگله، تا خشه صوب ضرر بَزنه.
خر خودش رو از چکل (صخره‌ای بزرگ روی کوه) می‌ندازه تا به صاحابش ضرر بزنه.
خرِ موسِ بـِن؛ یا گوزه یا لو. و یا خرِ کینگِ بِن؛ یا گوزه یا لو.
ماتحت خر بنشینی؛ یا گوزش نصیبت می‌شود یا لگدش
خر ره بَوِردنه گالِ باغ، باته:های کنگل، های کنگل.
معادل: خر قابل کنگل است

 

[SHAHDOKHT]

خرچنگ ره بوتنه، وری وری چه راه شونی؟ بوته مه نجیبی‌یه
به خرچنگ گفتند: چرا کج کجی راه میری؟ گفت: بخاطر نجابت من است!
خرس دست هلی جه نرسنه، گنه ترشه
دست خرس به آلوچه نمی‌رسد، می‌گوید ترش است.
خمیر که شل بیه لاک او پَس دِنه
خمیر اگر شل باشد، ظرف زیرش هم آب پس می‌دهد. (اثرگذاری)
خنده نزن کَسون ره، سر شونه ته وچون ره
به مشکل دیگری نخند که همان بلا نصیب فرزندت می‌شود
خو ره بالش نونه / وشنا ره خارش نونه.
خواب‌آلود بالش طلب نمی‌کند و گرسته خورشت نمی‌خواهد.

 

[SHAHDOKHT]

خون ره خون جا نشورنه
خون را با خون نمی‌شورند. (توصیه به انتقام نگرفتن)
خی ره باتنه ته خنه خراب بیه، باته این دارِ بن نیه اون دارِ بن
به گراز گفتند خانه‌ات خراب شد؛ گفت زیر این درخت نشد، می‌روم زیر آن درخت (سبک‌پا بودن)
معادل: آن را که جای نیست همه جای اوست.
خی بخره پاره بونه
خوک بخورد پاره می‌شود (بدپخت بودن)
معادل: سگ بخورد پیشواز گرگ می‌رود.
خی کله، خی عملِ انه و یا خی کاته، خی وانه
معادل: گرگ‌زاده عاقبت گرگ شود.
خیِ قـَلتِ سر و قرآن؟ و یا خیِ قـَورِ سَر و قرآن؟
محل عبور گراز و جایگاه قرآن؟ و یا روی قبر گراز و قرآن؟
معادل: هر کلام جایی و هر نقطه مکانی دارد.

 

[SHAHDOKHT]

دار ره میس بَزنه، ئو دریارنه.
به درخت مشت بزند، آبش در می‌آید.
قدرت فوق‌العاده زیادی دارد.
در ره زِنی، دیوار گوش هاکنه و یا در ره گانی، دیفار بشنوئه
به در می‌گویی تا دیوار بشنود
دریویِ ئو تا ونه ساخ نوونه.
آب دریاها تا ساق پایش هم نمی‌رسد.
معادل: دلش دریاست.
دِ زن‌دار مردی ونه مسجد بخاسه.
مردی که دو زن دارد، نهایتاً در مسجد باید بخوابد.
دست که نمک ندارنه بل ساتور بن.
دست که نمک ندارد باید آنرا زیر ساتور گذاشت.
دست دسه گندنه، دوتادست دیم شورنه.
کمک گرفتن ازچندنفر، باعث پیشروی در کارها می‌شود.
دس به خر نرسنه ونه پالون ره تپ تپ دِنه
دلش نمی‌آید خر خود را بزند، هِی زین خر را می‌زند.

 

[SHAHDOKHT]

دله گزنا، دیا امزنا و یا بریم اسپنا، دله گزنا
از درون مانند گزنه خشن و از بیرون همچون گشنیز لطیف. کنایه از ظاهر و باطن افراد
دمّال‌دکت آدم پیاز جا پلا خرنه
آدم عقب‌افتاده با پیاز، پلو می‌خورد
ده ره خانی بزنی، ونه کدخدا ره بوینی
می‌خواهی روستا را بدزدی، باید با کدخدا هماهنگ کنی