آموزشی عددنویسی: نگارش صحیح اعداد در فارسی

[شاهدخت]

عددنویسی: نگارش صحیح اعداد در فارسی

 

[شاهدخت]

عدد و معدود همیشه در کنار هم بوده‌اند. عدد کلمه‌ای است که برای شمردن اشیا و اشخاص به کار می‌رود و اسمی که به وسیله عدد شمرده می‌شود؛ معدود نام دارد. مثلاً در جمله زیر «پنج» عدد و «سال» معدود است.

به گونه‌ای زندگی کنید که پنج سال بعد، با افسوس به پنج سال گذشته خود نگاه نکنید.
دروغگویی روی مبل، اروین یالوم

 

[شاهدخت]

معدود، در فارسی معمولاً پس از عدد به کار می‌رود؛ اما در متون کلاسیک گاهی استثنائاتی به چشم می‌خورد.

بسی رنج بردم در این سال‌ سی
عجم زنده کردن بدین پارسی
شاهنامه، فردوسی

بگرفت عصا چو ناتوانان
برداشت تنی دو از جوانان
لیلی و مجنون، نظامی

 

[شاهدخت]

در برخی کتب زبان فارسی، عدد را تحت عنوان صفت شمارشی دسته‌بندی کرده‌اند و معتقدند که عدد با بیان شماره یا ترتیب معدود در حقیقت یکی از خصوصیات اسم را بیان می‌کند

 

[شاهدخت]

انواع عدد در فارسی​

عدد در زبان فارسی به چهار دسته عدد اصلی، عدد ترتیبی یا وصفی، عدد کسری و عدد توزیعی تقسیم می‌شود. این تقسیم بندی را به همراه مثال در جدول زیر می‌بینید:

 

[شاهدخت]

انواع عدد در فارسی	اصلی	ساده	یک، دو،‌ ده،‌ بیست، صد و ...
مرکب	یازده، دوازده، دویست و ...
ترتیبی		یکم،‌ دوازدهم و ...
کسری		نیم، یک چهارم و ...
توزیعی‌		یک به یک، چهار تا چهار تا و ...

حال به توضیح هر کدام از این انواع اعداد می‌پردازیم.

 

[شاهدخت]

عدد اصلی​

عدد اصلی از حیث ساختار کلمه، شامل دو دسته عدد اصلی ساده و عدد اصلی مرکب است.

 

[شاهدخت]

اعداد اصلی ساده​

به اعدادی گفته می‌شود که ساختمان آنها یک جزیی است و قابل تفکیک نیست. مانند:

هیچ، یک، دو، سه، چهار، پنج، شش، هفت، هشت، نه، ده، بیست، سی، چهل، پنجاه، شصت، هفتاد، هشتاد، نود، صد، هزار، میلیون و میلیارد

 

[شاهدخت]

اعداد اصلی مرکب​

شامل اعدادی است که ساختمان آنها دو جزیی است. مانند:

یازده، دوازده، سیزده، چهارده، پانزده، شانزده، هفده، هیجده، نوزده، دویست، سیصد، چهارصد، پانصد، ششصد، هفتصد، هشتصد، نهصد

 

[شاهدخت]

درباره اعداد اصلی باید چند نکته را مد نظر داشته باشید؛

۱- در ادبیات کلاسیک به جای بعضی از عددهای مرکب، صورت دیگری به کار برده می‌شد. مثلاً در بیت زیر مقصود از «ده و شش» عدد «شانزده» است.

ده و شش هزار از مهان سرای
ز گوهر کمرشان، ز دیبا قبای
دیوان، اسدی