آموزشی فرار از یک قصه‌ی نصفه‌کاره: معرفی نمایشنامه‌ی شش شخصیت در جستجوی نویسنده

[-pariya-]

ناگهان در سالن باز می‌شود و شش نفر که صورتک‌های عجیبی به روی صورت دارند که فقط قسمت چشمشان برای دیدن باز است، وارد می‌شوند و بیان می‌کنند که ما به اینجا آمده‌ایم چون در جستجوی یک نویسنده هستیم که داستانی برایمان بنویسد! اما کدام نویسنده؟ چه داستانی؟ شخصیت هستیم یعنی چه؟

 

[-pariya-]

پیرامون این مسئله، در یکی از بخش‌های نمایشنامه، از زبان شخصیتی که او را با عنوان «پدر» معرفی می‌کنند، می‌خوانیم:

سرگردان مانده‌ایم. یعنی اینکه نویسنده‌ای که ما را خلق کرده است، همان‌طور که می‌بینید، زنده، دیگر دلش نخواسته است و یا واقعاً نتوانسته است تا ما را در جهان «هنر» بگنجاند

 

[-pariya-]

حرف این آدم‌ها که به نظر می‌رسد اعضای یک خانواده باشند، چه معنایی دارد؟ یعنی از درون کاغذهای چرک‌نویس یک نمایشنامه، تصمیم گرفته‌اند بیایند بیرون و زنده بشوند؟ یعنی آن‌ها انسان هستند دارای ویژگی‌های انسانی یا تفاوت‌های خاصی دارند؟

 

[-pariya-]

کارگردان و گروهش هم در ابتدا پر از پرسش هستند و از صحبت‌های آن‌ها سر در نمی‌آورند، اما هرچه گفتگو بیشتر گرم می‌شود، آن‌ها به توافقاتی با هم می‌رسند که توضیح دادنشان، فقط حکم لو دادن ماجرا را دارد و مخدوش کردن لذت خوانش برای خواننده‌ی مشتاق.

 

[-pariya-]

نمایش در دل نمایش
پیراندلو با بهره‌گیری از چارچوب آشنای سنتی و حتی گریز زدن به مولفه‌های پررنگ در تئاتر یونان باستان، ضمن اینکه به هنر نمایش ادای دین می‌کند و نمایشی را در دل نمایش ایجاد می‌کند، ماجرای خودش را رقم می‌زند.

 

[-pariya-]

شاید نخستین چیزی که بشود در برخورد با زبان اثر و ماجراهای مطرح‌شده حس کرد، تضاد موجود میان آن‌ها باشد. زبان اثر، به‌نظر آمیخته با طنز و هجوآلود است اکت‌های پیش‌بینی‌شده برای بازیگران نیز حالتی اغراق‌شده و نزدیک به کمدی دارند، اما ماجراهای ازپیش‌رخ‌داده‌ای که در خلال گفتگوها مطرح می‌شوند و همچنین ویژگی‌های شخصیتی کاراکترها، عیناً با آوردن کلمه‌ی «تراژدی» توصیف می‌شوند:

 

[-pariya-]

کارگردان: بگویید ببینم آیا این دختر دیوانه، دختر واقعی شدما است؟

پدر: دیوانه؟ نخیر. خیلی بدتر از یک دیوانه است.

دختر: بله، بدتر. خیلی بدتر از یک دیوانه. آقای محترم لطفاً اجازه بدهید تا ما فوراً تراژدی خود را روی صحنه بیاوریم!

 

[-pariya-]

اینجاست که ژانرها در هم می‌آمیزند؛ درحالی‌که داریم زبانی نسبتاً طنزآلود را مشاهده می‌کنیم، شخصیت به اندوهی که با خودش می‌خواهد به دل قصه‌ی جدیدش بیاورد، اشاره می‌کند. علاوه‌بر مسئله‌ی تلفیق ژانر، وجود شخصیت‌هایی که صورتک‌های عجیب و نمادین بر سر گذاشته‌اند،

 

[-pariya-]

گویی تداعی تراژدی‌های یونان باستان است که در آغاز، فقط یک بازیگر داشت و او هم مجبور بود مدام صورتک‌ها را عوض کند، و نقش‌های مختلف را به اجرا درآورد. حال تصور کنید در زمان حال، یعنی زمانی که مربوط به دوران باستان نیست، یک تئاتر دارد خیلی نرمال، تمرین می‌شود

 

[-pariya-]

و درواقع، ماجرایی دارد خیلی معمولی و بر مبنای یک ساختار رئال، پیش می‌رود، اما ناگهان از تمام آن روند رئال موردانتظار، آشنایی‌زدایی شده و حقیقت، دستمایه‌ی تغییر می‌شود. همین «حقیقت» چیزی است که در این نمایشنامه، به شکل‌های مختلف دستکاری می‌شود