آموزشی فضاسازی در داستان نویسی (راهنمای عملی و قدم به قدم)

[-pariya-]

اگه ازتون بخوام فرق بین نوشتن یه رمان عاشقانه و یه رمان ترسناک رو بگید، حتما به مواردی مثل اتفاق‌ها، کاراکترها اشاره می‌کنید. موردی که شاید کمتر به عنوان یه فاکتور متمایز کننده در نظر گرفته میشه، بحث فضاسازی در داستان هستش.

 

[-pariya-]

فضاسازی رمان عاشقانه با یه رمان ترسناک فرق می‌کنه. مثلا اگه یه رمان عاشقانه در جنگل اتفاق بیفته، جنگل برای ما احساس لطیف، آروم و لذت بخش رو داره. حالا اگه همین جنگل موقعیت یه داستان ترسناک باشه، باید از خطراتش و خلوت مرگبارش تاثیر بگیریم.

 

[-pariya-]

تمام اتفاق‌های داستان، رفتار کاراکترها، در مکانی اتفاق می‌افته که این موقعیت یه فرصت کاربردی برای پررنگ کردن اتفاقات و رفتار کاراکتر‌هاست.


برای شروع اول باید متوجه بشیم که فضاسازی چیه و در مرحله بعدی به نحوه فضاسازی در داستان بپردازیم.

 

[-pariya-]

فضاسازی در داستان چیست؟
فضا در داستان احساسیه که از زمان و مکانی که صحنه‌ها و اتفاق‌ها در داستان میفته می‌گیریم. همونطور که در مثال قبلی اشاره کردم وقتی شما در یه رمان عاشقانه مکان یکی از صحنه‌های خودتون رو جنگل قرار می‌دید، توصیف‌های شما از فضای جنگل، احساسی رو به خواننده منتقل می‌کنه. به این احساس، جو یا فضا ( atmosphere) گفته میشه.

 

[-pariya-]

شاید وقتی به کلمه فضاسازی فکر می‌کنیم، بیشتر به نظر میاد که منطورمون ساخت فضایی هستش که داستان در اون اتفاق می‌افته ولی این تصور با اینکه از لحاظ کلمه‌ای منطقی به نظر می‌رسه ولی تعریف درستی از فضاسازی نیست و بیشتر به خلق دنیای داستان (world building) مرتبطه.

 

[-pariya-]

اینکه بگیم مثلا داستان در جنگل‌های شمال در سال 1352 اتفاق می‌افته فقط زمان و مکان دنیای داستان رو کشیدیم و فضایی (جوی) در ذهن خواننده نساختیم.

.

 

[-pariya-]

وقتی در مورد فضاسازی در داستان صحبت می‌کنیم، یعنی همزمان طوری زمان و مکانی که داستان در اون اتفاق می‌افته ( دنیای داستان) رو برای خواننده تصویر بکشیم که احساس خاصی در ذهنش ساخته بشه. پس تا انتهای این مقاله وقتی در مورد فضاسازی در داستان صحبت می‌کنم، منظورم احساسیه که در ذهن خواننده از موقعیت صحنه‌ها شکل می‌گیره

 

[-pariya-]

حالا که فهمیدیم فضاسازی چیه و چه کارکردی داره، بریم سراغ اینکه چطور می‌تونیم فضاسازی انجام بدیم.

فضاسازی در داستان چطور انجام میشه؟
قبل از اینکه فضاسازی در داستان رو شروع کنیم، باید حال و هوای کلی حاکم بر داستان یا نوشتتون رو مشخص کنید ( حال و هوای کلی به انگلیسی میشه mood).

 

[-pariya-]

بعد از اینکه خواننده کل نوشتتون رو خوند قراره چه حسی از کل نوشته بگیره؟

مثلا اگه دارید یه داستان ترسناک می‌نویسید خب احساس کلی یا مودی که خواننده ممکنه از داستانتون بگیره، ترس و اضطراب و دلهره می‌تونه باشه. اگه دارید یه داستان عاشقانه می‌نویسید، دوست داشتن، دلتنگی یا تنهایی.

 

[-pariya-]

حال و هوای کلی داستان مثل یه چتر می‌مونه که سایش روی تموم نوشته شما حاکمه. احساسی که از پیرنگ، رفتار کاراکترها، واکنش‌هاشون و فضای داستان برداشت می‌کنیم همگی حال و هوای کلی داستان رو برامون می‌سازه. حالا فضاسازی هم زیرمجموعه حال و هوای کلی داستانه که باید باهاش هارمونی داشته باشه.