مردم شناسی ایران مردم شناسی چهارمحال و بختیاری!

[ام کا اچ p.r]

در برخی شهرستان‌های این استان مانند شهرکرد و بروجن لری جای خود را به فارسی داده‌است. برخی منابع نیز گویش ساکنان این استان را فارسی، ترکی قشقائی و گویش بختیاری معرفی می‌کنند. ارامنه: نواحی شرقی استان چهار محال و بختیاری شامل شهرستان‌های شهرکرد و بروجن از دیرباز سکونت گاه گروه‌هایی از ارامنه بوده‌است. هر چند در دهه‌های اخیر تعداد بسیاری از ارامنه چهار محال و بختیاری به اصفهان مهاجرت کردند. روستا‌ها ارامنه‌نشین چهار محال عبارت بودند از تشنیز، واستیگان، گیشنیگان، احمدآباد، شلمزار، قلعه کشیش، لیواسیان، ده ارمنی، سیرک و غیره.

 

[ام کا اچ p.r]

برخی ویژگی های مردم؛
اطاعت بی چون و چرا از جمع
راز دار بودن
فکر روز مبادا بودن
از دلبستگی هایشان دفاع می‌کنند
دغدغه خاطر داشتن

 

[ام کا اچ p.r]

ادبیات محل نشانگر فرهنگ هاست و لطیفه های مردم شان تمدن آنهاست .
برای بختیاری ها سه چیز درجه بالایی از اهمیت را داردکه عبارتند از : عشق به تفنگ ، عشق به اسب وعشق به خان . زیرا هر سه این ها سمبل قدرت هستند وبختیاری ها متصل شدن به قدرت را لذت بخش می دانند.
نقش چهار محال و بختیاری در حکومت های مختلف:
در ماجرای سقوط ساسانیان تسامحا با چهارمحال و بختیاری روبرو می شویم در ماجرای حمله ابو موسی اشعری به شهر ایذج به قصد مسلمان کردن مردم که کوه نشینان شمال ایزج مانع این کار می شوند . ورود اسلام به چهارمحال و بختیاری3 قرن طول کشید که از دلایل عمده آن می توان به کوهستانی بودن منطقه و ویژگی های مردم شناسی آنها و کوچ گر بودن آنها اشاره کرد.
از دوره آل بویه سکه های طلا بدست آمده است.

 

[ام کا اچ p.r]

در دوره سلجوقی با لردگان( لردگان و سه دهستان بخشی از ایالت سردن در لرستان و به مرکز لردگان بوده است )مواجه می شویم. ناصر خسرو قبادیانی سفری به لردگان دارد که بااسامی لوردغان ،لردجان ،لردغان و لوردجان نیز نامیده شده است . ناصر خسرو در توصیف لرگان می گوید که هوای بدی دارد ،گرم است و انگورفراوان دارد و به معدن سرب یا همان روستای معدن اشاره می کند.در اواخر دوره سلجوقی مرز لر بزرگ عبارتست از :شهر فیروزان ،گلپایگان ،ازنا ،الیگودرز ،شوشتر ،ایزه ،باغ ملک ،و رام هرمز و ممسنی در استان فارس

 

[ام کا اچ p.r]

سلسله اتابکان لر بزرگ اولین سلسله محلی است که تاثیرات ملی دارد . اتابکان لر بزرگ در دوران حکومت خود با چند عامل مواجه اند :
1- مهاجرت اکراد (جمع کرد ) از شام (سوریه )
2-مهاجرت مغولان

 

[ام کا اچ p.r]

اتابکان لر بزرگ حکومت مردمی داشتند و به ادبیات فارسی اعتقاد داشتند و تساهل مذهبی داشتند ،دانشمند پرور بودند و به اقتصاد اهمیت می دادند در عین حال شیوه کوچ گری را دنبال می کردند . به سبک هخامنشیان و ساسانیان دو پایتخت داشتند یکی مال امیر یا همان ایذه و دیگری قریه زرده که در مرز کهکیلویه و بویر احمد با لردگان واقع است .در این سلسله یک مهاجرت بزرگ و اثر گذار صورت می پذیرد . 100 طایفه (خانوار ) از جبل السماق شام در سوریه فعلی به منطقه اتابکان لر بزرگ می ایند چون مورد آذار کرد های هفت امامی منطقه خود بودند به همین خاطر با کسب اجازه از اتابکان لر بزرگ ساکن می شوند .

 

[ام کا اچ p.r]

همه طوایف مهاجر معرفی نشده اند اما حمد الله مستوفی (مستوفی الممالک ایلخان مغول )در کتاب تاریخ گزیده به هارونی وندها ، گروهی آسترکی ها و استکی ها و مما کوهی (موگویی ) و بختیاروند ها اشاره می کند که در طوایف بختیاری فعلی اصیل ترین آنها همین بختیاروند ها هستند . سلسله اتابکان لر یک سلسله فرهنگی است زیرا برای تالیف کتب هزینه می کرده است از جمله کتاب تجارب هندو شاه نخجوانی و کتاب جهانگشای جوینی اثر ابو الحسن عطا الملک جوینی . اتابکان لر بزرگ برای حفظ جاده دز پارت هم هزینه می پرداختند . ابن بطوطه می گوید اتابکان لر بزرگ رعیت پرور بودند و دوست داشتند مردم در امنیت باشند کاروانسراهایی می ساختند و حتی به مسافرین خرج راه هم می دادند،در زوایا اسب و غذای رایگان به مسافران داده می شده است .اتابکان لر بزرگ مذهبی(سنی ) و متعصب بوده اند

 

[ام کا اچ p.r]

. اشبولر معتقد است که لر بزرگ سنی حنبلی بوده اند . حنبلی ها از احمدبن حنبل پیروی می کنند این مذهب به شیعه بسیار نزدیک است .ابن بطوطه می گوید" در سرتا سر این قلمرو فسق و فجور ندیدم" .و این نشان دهنده روش حاکمان است زیرا پیامبر اکرم می فرمایند : "مردم به روش حاکمانشان هستند" .
بعد از سقوط سلجوقیان و همزمان با حکومت سلطان جلال الدین خوارزمشاه اتابکان لر لشکر بزرگی برای مقابله با مغول فراهم کردنداما سلطان جلال خوارزمشاه اتابکان لر را وحشی دانست و اتابکان لر بزرگ بازگشتند و مغول ها به کشور حمله کردند .

 

[ام کا اچ p.r]

وقتی هلاکوخان مغول ،ایل خان مغول شد و قصد حمله به حکومت عباسی از غرب ایران را داشت،اتابکان لر بزرگ در طومان (لشکر ) مغول جای گرفتند و خلافت عباسی را در بغداد محاصره کردند . بنابر این در سقوط خلافت عباسی اتابکان لر بزرگ دخیل بوده اند . اتابکان لر بزرگ طومان مغول را ترک کردند و به دژ مرتفع منگشت (گنجشک ) در شمال مسجد سلیمان فعلی پناه بردند جایی که حتی منجنیق های هلاکوخان هم به آنجا نمی رسید. اتابکان با امان نامه صلح کردند.اتابک را کشتند و به پسرش حکومت دادند .

 

[ام کا اچ p.r]

مغولها به اتابکان لر نیامدند اما برفرهنگ آنها اثر گذاشتند به عنوان مثال از مغول ها کوچ با برد بلند را یاد گرفتند . و نکته دیگر اینکه در بازفت ، لردگان و خوزستان گنبد امامزاده ها از نوع گنبد ایرانی نیستند. گنبدهای منطقه جنوبی تا خوزستان به شکل کلاه خود مغولی است . در شوش دانیال گنبدها پله کانی و مخروطی شکل است .
حافظ که هم عصر تیموریان است شعری در وصف کور پشنگ دارد که در آن از اتابکان لر بزرگ تعریف و تمجید کرده است. اتابکان لر بزرگ توسط نوه تیمور لنگ به نام ابراهیم لنگ نابود می شوند .