معرفی کتاب معرفی و نقد کتاب رمان جز از کل

[آرشیت]

البته که زندگی سراسر تلخی و ناکامی نیست و در «جز از کل» هم همه‌ی این‌ها با هم هست، اما همین کامروایی‌ها هم عموماً مانند هوای لطیفِ گرگ‌ومیش، عمر کوتاهی دارند.

 

[آرشیت]

شیرینی ساختن از تلخی، هنر است. این دوگانگی در نفس روایت تولتز است. خانواده‌ی کوچک مارتین و جسپر در اوج مصیبت و سختی، باقی است. پیوندها باقی‌اند هرچند دلخوری‌ها و کژی‌ها بیشتر به چشم می‌آید؛ همان‌گونه که تمدن باقی‌‌ست در حالی‌که با سوال‌های بزرگی مواجه شده است و زیر پوستِ ظاهری جذاب و فریبنده، با تهدیدهای بزرگی دست‌وپنجه نرم می‌کند. عجیب نیست که مخاطب با این رمان تلخ همذات‌پنداری کند، چرا که تمامی آثار پرفروغ بیش از هر چیز به‌مثابه آینه‌اند. ما در آن‌ها، خود را می‌بینیم.

 

[آرشیت]

مارتین و جسپر و شخصیت‌های دیگری که در برهه‌هایی از داستان با آن‌دو همراه می‌شوند، داستان‌های زیادی را از سر می‌گذرانند. این داستان‌ها و فراز و فرودها را هم می‌توان از عوامل جذابیت داستان دانست. به‌طور کلی هر عاملی که می‌توان برای ملا‌ل‌آوری یک رمان برشمرد، همچون پیچیده‌بودن یا تلخی و ریتم کند، در این اثر با عاملی دیگر اصلاح شده است.

 

[آرشیت]

عواملی که تقریبا مهم‌ترین آن‌ها یعنی طنزِ درست، پرتعلیق‌بودن و داستان‌گویی را برشمردیم. البته که عده‌ای از منتقدان و مخاطبان کتاب، به این رمان نظر مثبتی ندارند و بعضا استقبال از آن را نشانه‌ای از عوام‌زدگی می‌دانند.

 

[آرشیت]

این‌که رمانی فلسفی باشد (شخصیت‌ها در چند و چون حوادث تعمق و تفلسف کنند) و در عین حال شیرین باشد، طنزش به جان نشیند و داستان بگوید را کمی سخت‌گیرانه است که رمانی تنها عامه‌پسند یا سطحی بدانیم. هرچند عامه‌پسندی الزاما تعبیری منفی نیست و اساسا دوره‌ی جمود و بر یک ایده و اندیشه تا حد مرگ ماندن، گذشته است. اصلا حرف تولتز هم همین است.

 

[آرشیت]

تحلیلی بر شخصیت‌های داستان جزء از کل
در وصف شخصیت‌های داستان می‌توان گفت که هرکدام از آنها صاحب اندیشه‌ای مخصوص به خود هستند. نویسنده خارج از ماجرا ایستاده و به هرکدام از آنها نوعی تفکر بخشیده و خود به تماشای ظهور و بروز آن اندیشه در بستر روایت نشسته است. او منطق خود را نخ تسبیحی برای پیوسته نگه‌داشتن رخدادهایی می‌کند که گاه بی‌منطق به نظر می‌رسند.

 

[آرشیت]

نویسنده شخصیت‌ها را در بروز اتفاق‌ها و عکس‌العمل داشتن نسبت به آنها بر اساس آنچه خود هستند، آزاد گذاشته و خود تنها نقش حفظ‌کننده جریان سیال روایی داستان و پیونددهنده این اتفاق‌ها را بر عهده دارد. گرچه ممکن است برخی رفتارها بی‌دلیل به نظر برسند اما پیوندی درست با شخصیت پرداخته‌شده برای آن نقش دارند.

 

[آرشیت]

همین اندیشه‌های مختلف و البته قابل‌باور، تصور نوعی فلسفه را در جای‌جای داستان گنجانده‌اند تا جایی که برخی از این کتاب به‌عنوان نوشتاری با نگاه فلسفی یاد کرده‌اند. این دقت نظر را می‌توان محصول شیرین ۵ سال زمانی دانست که صرف نوشتن این رمان شده است.

 

[آرشیت]

پیام داستان و نتیجه‌گیری از کتاب
همان‌طور که خلاصه‌ی داستان جز از کل را نمی‌توان در چند سطر بیان کرد، پیام این رمان هم در چند سطر و پاراگراف خلاصه نمی‌شود و این خاصیت رمانی از این دست و از این روزگار است. تولتز با مذاق فلسفی روشنی که دارد، طبیعتا بیش از آن‌که در پی پاسخ دادن باشد، به دنبال پرسیدن است. سوال‌هایی که بزرگ‌تر و عمیق‌تر‌ می‌شوند و عمیق‌تر شدن آن‌ها گامی رو به جلو است.

 

[آرشیت]

ادعای گزافی نیست اگر بگوییم بین تمام کسانی که به فلسفیدن و اندیشیدن علاقه یا عادت دارند، یک سوال مشترک وجود دارد. سوال از مرگ و آثار آن بر زندگی آدمیان. حقیقتی بزرگ که در حتمیتش اختلافی نیست و از معدود حقایقی است که چرا و چگونه ندارد.